Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, qua triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế, số thu hồi nợ đọng tăng dần qua các năm, năm sau luôn cao hơn năm trước. Tỷ trọng tổng nợ trên tổng thu nội địa đã giảm mạnh từ 12,2% năm 2014, đến năm 2017 giảm xuống ở mức 7,6% và tính đến cuối năm 2018 giảm xuống chỉ còn 7%.

Tuy nhiên, tình hình nợ đọng thuế vẫn còn cao, tổng số tiền thuế nợ tính đến ngày 31/12/2017 là 78.466 tỷ đồng, giảm 2,8% (2.261 tỷ đồng) so với thời điểm ngày 31/12/2016. Trong phạm vi quản lý của cơ quan thuế, số tiền thuế nợ không còn khả năng thu hồi của người nộp thuế đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, liên quan đến trách nhiệm hình sự, đã tự giải thể, phá sản, ngừng, nghỉ và bỏ địa chỉ kinh doanh là 31.469 tỷ đồng (tiền thuế nợ gốc là 19.196 tỷ đồng; tiền phạt và tiền chậm nộp là 12.273 tỷ đồng), chiếm tỷ trọng 43% tổng số tiền thuế nợ, bằng 3,2% tổng số thu nội địa năm 2017.

Trong phạm vi quản lý của cơ quan Hải quan, tiền thuế nợ không còn khả năng thu hồi là 3.834 tỷ đồng, chiếm 72% tổng nợ của toàn cơ quan Hải quan quản lý, trong đó 43,2% các khoản nợ khó thu phát sinh trước thời điểm Luật Quản lý thuế sửa đổi, bổ sung có hiệu lực.

Qua đánh giá tình hình thực tế, để giải quyết toàn diện nợ đọng, Chính phủ đề nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết về xử lý nợ đọng thuế. Nếu được Quốc hội chấp nhận, Nghị quyết dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2019 và được thực hiện trong thời hạn 5 năm kể từ ngày có hiệu lực thi hành.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ các trường hợp được không tính tiền chậm nộp, được xóa nợ tiền chậm nộp hoặc tiền phạt nộp chậm...

Theo đó, xóa nợ tiền chậm nộp hoặc tiền phạt chậm nộp còn nợ đến trước ngày 1/1/2019 và không tính tiền chậm nộp phát sinh kể từ ngày 1/1/2019 đến ngày Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có hiệu lực thi hành của người nộp thuế gặp thiên tai, hoả hoạn, tai nạn bất ngờ, bị bệnh hiểm nghèo hoặc trường hợp bất khả kháng khác.

Trong các trường hợp không tính tiền chậm nộp có chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do cá nhân làm chủ sở hữu và người nộp thuế là cá nhân đã chết hoặc được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà không còn tài sản để nộp tiền thuế, tiền phạt....

Chính phủ đề xuất Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định xoá nợ đối với doanh nghiệp và tổ chức nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền phạt chậm nộp và tiền chậm nộp từ 5 tỷ đồng trở lên. Trường hợp đặc biệt, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét trước khi quyết định việc xóa nợ.

Tổng số tiền dự kiến được xóa nợ và không tính tiền chậm nộp của việc ban hành Nghị quyết khoảng 27.753 tỷ đồng.

Nhất trí với sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết, tuy nhienen, qua thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, Dự thảo nghị quyết quy định không tính tiền chậm nộp với "người nộp thuế không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh...". Quy định như Dự thảo Nghị quyết sẽ có kẽ hở cho người nộp thuế lợi dụng, bỏ địa điểm kinh doanh đã đăng ký và chuyển trụ sở sang địa điểm kinh doanh ở địa bàn khác hoặc có thể thành lập pháp nhân mới ở địa chỉ khác để trốn thuế. Trong trường hợp rủi ro, bị cơ quan nhà nước phát hiện sau nhiều năm và đề nghị truy thu số thuế nợ vẫn chỉ bằng số thuế khi bỏ địa chỉ kinh doanh. Do đó, đề nghị cần cân nhắc việc xóa nợ hoặc miễn thu tiền chậm nộp đối với các đối tượng này.

Đồng thời, cũng đề nghị cân việc xử lý tiền nợ thuế đối với các doanh nghiệp nhà nước, vì hiện nay đang trong tiến trình cổ phần hóa, sắp xếp lại các doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, đề nghị Chính phủ bổ sung bảng biểu, số liệu về tình hình nợ thuế, cụ thể phân loại theo hình thức sở hữu (hộ cá thể, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI…); theo thẩm quyền xóa nợ thuế (Bộ trưởng Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan; chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh); theo đối tượng xóa nợ (tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt chậm nộp…)…

Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị phải rà soát thật thận trọng để tránh bị lợi dụng, tạo tiền lệ xấu. Theo Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, nếu thông qua tất cả nội dung Chính phủ đề xuất thì phải xóa nợ từ 27 đến 31 ngàn tỷ đồng, tương đương 1,5 tỷ USD nên phải xem xét hết sức thận trọng. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cũng cho rằng, cần làm rõ tiêu chí được xoá nợ để tránh bị lạm dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ cũng cần chỉ rõ trách nhiệm của người nộp thuế, người quản lý thu thuế, của chính quyền liên quan đến việc nợ đọng thuế để Quốc hội xem xét.

Dự kiến, Nghị quyết này sẽ được trình ra Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp cuối năm 2019.