Sáng 26/3, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách đã thảo luận về Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi). Một trong những vấn đề lớn được quan tâm là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Điều 25).
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, trên cơ sở tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Dự án Luật đã được chỉnh lý theo hướng xác định nội dung, lĩnh vực được phép thực hiện thử nghiệm có kiểm soát, xác định khung pháp lý cần thiết để TP Hà Nội có thể cho phép thực hiện thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới có phạm vi triển khai áp dụng trên địa bàn TP, phù hợp với năng lực kiểm soát của chính quyền TP. Trong đó cho phép miễn trừ áp dụng một số quy định trong luật, pháp lệnh, nghị quyết, nghị định,… phù hợp với phạm vi, yêu cầu, mục đích thử nghiệm.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, quy định như vậy là phù hợp với yêu cầu tại Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tạo cơ sở để TP Hà Nội có thể thu hút, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai trên thực tế các giải pháp công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới, khuyến khích tinh thần đổi mới sáng tạo, đưa Thủ đô Hà Nội thực sự trở thành một trong các trung tâm đi đầu về đổi mới sáng tạo của cả nước và khu vực.
“Do cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là mô hình mới, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm, vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp tục nghiên cứu, lấy ý kiến các bộ, ngành để hoàn thiện quy định này”- Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nói.
Riêng về phạm vi các nội dung có thể được áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, có ý kiến đề nghị nên giới hạn cụ thể hơn những nội dung, lĩnh vực được phép thử nghiệm có kiểm soát, ví dụ như chỉ gồm công nghệ mới thuộc một số lĩnh vực nhất định như quy định tại Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội áp dụng đối với TP Hồ Chí Minh, do đây là một nội dung mới, cần có bước đi thận trọng.
Thảo luận tại hội nghị, nhiều đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ủng hộ quy định này, tuy nhiên cần quy định chặt chẽ. Theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn), nên tiếp cận theo hướng thận trọng để bảo đảm kiểm soát tốt. Đại biểu cho rằng, Dự Luật nên giới hạn cụ thể một số lĩnh vực được phép thử nghiệm có kiểm soát mà không nên giao UBND TP quyết định. Theo kinh nghiệm quốc tế, các lĩnh vực được áp dụng cơ chế thử nghiệm sẽ do thị trường quyết định như tài chính, ngân hàng, giáo dục, y tế.
Đại biểu cũng băn khoăn khi Dự Luật chủ yếu tập trung quy định đầu vào của cơ chế thử nghiệm mà chưa có quy định đầu ra như việc rút khỏi cơ chế thử nghiệm thế nào, hậu quả pháp lý khi kết thúc cơ chế thử nghiệm ra sao. Từ đó, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung các quy định này trong Dự án Luật.
Cũng cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Trần Văn Khải (Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường) nhận xét, Dự Luật quy định về thử nghiệm có kiểm soát không rõ giới hạn. Với quyền của HĐND TP Hà Nội, theo đại biểu, cần quy định điều kiện cụ thể, lĩnh vực cụ thể được thực hiện, để tránh tạo ra cách hiểu, cách áp dụng pháp luật thiếu thống nhất, mà nhiều lĩnh vực chỉ do Quốc hội quyết định bằng một đạo luật.
“Cần sửa quy định Điều 25 phù hợp với yêu cầu và thực tế áp dụng ở Việt Nam theo hướng quy định cơ chế, phạm vi, điều kiện, giới hạn trong theo từng lĩnh vực phù hợp với điều kiện đặc thù. Không nên quy định chung để có thể áp dụng tràn lan, dễ sơ hở”- đại biểu Trần Văn Khải nêu ý kiến.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng An ninh) nhận định, phạm vi quy định như Dự Luật còn tương đối rộng; có thể xây dựng danh mục thử nghiệm trong các lĩnh vực gắn trực tiếp với phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô và xu hướng chung, như lĩnh vực tài chính, chuyển đổi số, AI… Đại biểu cũng góp ý, thử nghiệm thường gắn với rủi ro, mà gắn với rủi ro cần loại trừ một số trách nhiệm, nên cần rà soát quy định loại trừ một số trách nhiệm liên quan vấn đề này.
Cũng liên quan vấn đề này, một số đại biểu đề nghị làm rõ hơn quy định liên quan đến việc tạm dùng và đình chỉ thử nghiệm, bởi quyết định này dẫn đến hậu quả pháp lý là đơn vị đề xuất thí điểm phải dừng thực hiện.
