Đề xuất tăng tuổi nghỉ lên 65: Bài toán “sống khỏe” và cơ hội việc làm

Tăng tuổi nghỉ hưu cần đi đôi với khả năng tạo việc làm

Tại buổi thảo luận ở hội trường Quốc hội chiều 30/10, khi đề cập đến cải cách bảo hiểm xã hội cho người nghỉ hưu, GS.TS Nguyễn Thiện Nhân – Đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh cho rằng: Việt Nam đang đối mặt với hai thách thức lớn, đó là nguy cơ mất cân đối quỹ hưu trí và yêu cầu tốc độ tăng trưởng GDP 10% mỗi năm trong 20 năm tới.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu lên 65, nhằm bổ sung thêm hơn 5 triệu lao động mỗi năm là giải pháp chiến lược để bảo đảm nguồn lực lao động và an sinh xã hội lâu dài, tránh tình trạng vỡ quỹ hưu trí. Việc nâng tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi cần được thực hiện từ nay đến năm 2035 để tận dụng nguồn lực quý giá này; đồng thời phải kết hợp với giải pháp nâng mức sinh từ 1,91 lên 2,1 để duy trì quy mô lao động.

Tuy nhiên, đề xuất nâng tuổi nghỉ hưu lên 65 của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân nhận được sự quan tâm của xã hội và nhiều ý kiến trái chiều trong mấy ngày vừa qua. Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu lên 62 đối với nam vào năm 2028 và 60 đối với nữ vào năm 2035. Thực tế cho thấy, nhiều người lao động ở khu vực DN sản xuất trực tiếp khó có thể làm việc tới khi nghỉ hưu bởi sức khỏe suy giảm. Hơn nữa, hiện nay, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên luôn cao hơn tỷ lệ thất nghiệp chung của người lao động. Do đó, có ý kiến lo ngại rằng, nếu tăng tuổi nghỉ hưu thì vô tình làm mất cơ hội việc làm của nhiều lao động trẻ.

Phân tích sâu hơn về vấn đề này, TS Phạm Đình Thành – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Bảo hiểm Xã hội Việt Nam (nay là Viện Chiến lược và Phát triển kinh tế - tài chính – Bộ Tài chính) cho rằng: Đề cập đến việc tăng tuổi nghỉ hưu, trước hết phải quan tâm đến khả năng tạo việc làm của thị trường lao động. Nếu thị trường lao động không đủ sức hút cho người lao động, liệu có thể chấp nhận tình trạng người cao tuổi tiếp tục làm việc mà thanh niên trẻ, nhiều người đã tốt nghiệp đại học không có việc làm thì có nên không? Vì vậy, việc tăng tuổi nghỉ hưu, bên cạnh việc quan tâm đến sức khỏe, khả năng đủ sức khỏe để làm việc thì vẫn phải cần đến yếu tố có hay không có việc làm.

Tránh tăng tuổi nghỉ hưu đại trà vì mục tiêu GDP

Cùng chung quan điểm phản biện, khi trao đổi về việc Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu lên 65, chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Minh Phong cho rằng không phù hợp bởi sức khỏe của người cao tuổi Việt Nam còn nhiều hạn chế. Nghị quyết 42 của Trung ương Đảng đặt ra mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu nâng tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đạt 75,5 tuổi, và số năm sống khỏe mạnh tối thiểu đạt 68 năm.

“Không nên tăng tuổi nghỉ hưu, đặc biệt là trong lĩnh vực lao động nặng. Nếu người lao động nghỉ hưu ở tuổi 65 thì khi về hưu chỉ còn 3 năm sống khỏe mạnh, thời gian còn lại bệnh tật, như thế không nhân văn. Quan sát từ người thân, bạn bè tôi thấy họ làm việc đến 62 là hết sức phấn đấu. Nhiều người khi nghỉ hưu ở 60 tuổi đều có vài bệnh đi kèm” – TS Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh.

Bổ sung cho ý kiến trên, TS Nguyễn Hữu Dũng – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội – Bộ LĐTB&XH (nay là Viện Khoa học Tổ chức Nhà nước và Lao động – Bộ Nội vụ) cho rằng, đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 cần phải có phân loại và xem xét đối với người lao động làm việc ở từng lĩnh vực, công việc cụ thể. Ví dụ như lao động kỹ thuật, chuyên gia thì có thể kéo dài tuổi làm việc đến 65. Nhưng đối với lao động phổ thông, những người làm công việc nặng nhọc thì không thể kéo dài tuổi nghỉ hưu tới 65 tuổi. “Không thể tăng tuổi nghỉ hưu đại trà cho người lao động làm việc ở tất cả các ngành nghề, công việc. Cần có nghiên cứu cụ thể từng đối tượng làm việc thì tăng tuổi nghỉ hưu mới khả thi” – ông Nguyễn Hữu Dũng cho hay.

Nhiều đại diện DN tuyển dụng lao động cũng cho rằng, hiện nay rất ít người lao động làm việc trực tiếp đến khi nghỉ hưu. Mặc dù, một số DN đã nới độ tuổi tuyển dụng lên 40-45 để có thêm nguồn ứng viên. Bà Nguyễn Thị Mai Anh – Quản lý Nhân sự Tuyển dụng Vinhomes tại Cổ Loa – Đông Anh – Hà Nội cho biết: “Năm 2024, chúng tôi giới hạn độ tuổi tuyển dụng là 45 trở xuống, đầu năm 2025 thì điều chỉnh lên 50 tuổi. Và từ tháng 8/2025 chúng tôi xin lãnh đạo DN cho tuyển dụng lao động độ tuổi 53, 55 tuổi, tùy từng vị trí.

Tuy nhiên, theo bà Mai Anh, DN chưa thể đáp ứng ngay như quy định trong Bộ luật Lao động về độ tuổi nghỉ hưu. Bởi vì yêu cầu của DN là chất lượng phải đồng đều, dịch vụ cung cấp cho khách hàng ở các vùng miền đều phải đồng nhất”.

Do đó, theo các chuyên gia, không nên đặt ra việc tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 vì mục đích tăng trưởng GDP đạt 2 con số. Để đạt tốc độ tăng trưởng GDP 10% mỗi năm thì Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện các giải pháp khả thi hơn như phát triển các DN tư nhân để thu hút lao động và tạo ra sản phẩm cho xã hội hoặc đi vào các lĩnh vực công nghệ cao để tạo ra giá trị bền vững.