Đề xuất thành lập HĐND phường lâm thời ở nơi hiện không tổ chức HĐND phường

Tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 9, chiều 13/6, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ hai); Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật MTTQ Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Tham gia thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) bày tỏ ủng hộ quy định đơn vị hành chính tổ chức thành 2 cấp thay cho mô hình 3 cấp hiện hành. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét, cân nhắc làm rõ thêm về cơ sở hiến định để Quốc hội quy định đặc điểm của đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt nhằm bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy nghi trong việc thiết kế cấp chính quyền tại các địa phương.

Về hiệu lực thi hành, đại biểu đồng thuận cao với quy định hiệu lực thi hành ngay sau khi Quốc hội thông qua nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc vận hành bộ máy chính quyền 2 cấp từ ngày 1/7/2025. Song, đề nghị Ban soạn thảo xem xét, cân nhắc quy định rõ hơn cơ chế chuyển tiếp trong nội dung khoản 3 của điều này, nhất là việc chỉ định các chức danh lãnh đạo mà không thông qua bầu cử trong giai đoạn sắp xếp.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Duy Minh (Đoàn TP Đà Nẵng) cho biết, thực hiện Nghị quyết 119 năm 2020 và Nghị quyết 136 năm 2024 của Quốc hội về mô hình chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, chính quyền địa phương ở các quận, phường của thành phố không tổ chức HĐND cấp quận và cấp phường.

Từ ngày 1/7/2025 sẽ chính thức thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp thì các phường tại thành phố Đà Nẵng chưa có HĐND. Vì vậy, đại biểu kiến nghị Quốc hội xem xét có cơ chế để thành lập HĐND phường lâm thời hoạt động từ ngày 1/7/2025 đến khi bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất.

Đồng tình với đề xuất này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn TP Hồ Chí Minh) nêu, theo Luật Thủ đô và các nghị quyết của Quốc hội thì mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và TP Đà Nẵng không thống nhất. Đồng thời, theo nghị quyết của Quốc hội ngày 12/6, thành lập TP Hồ Chí Minh mới gồm 3 địa phương là TP Hồ Chí Minh cũ, tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Các phường của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu là hai địa phương sáp nhập vào TP Hồ Chí Minh mới đều có HĐND phường. Nếu các phường mới trên địa bàn TP Hồ Chí Minh cũ không có HĐND phường sau ngày 1/7 sẽ không thống nhất với mô hình chính quyền đô thị địa phương của phường ngay tại một đơn vị hành chính cấp tỉnh là TP Hồ Chí Minh mới.

Từ thực tế trên, đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét việc cho phép TP Hồ Chí Minh mới từ ngày 1/7/2025 mô hình chính quyền địa phương phường có HĐND phường hoặc mô hình HĐND phường lâm thời.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Thịnh (Đoàn TP Hà Nội) cho rằng quy định về quyền chỉ định các chức danh Chủ tịch - Phó Chủ tịch HĐND, Chủ tịch - Phó Chủ tịch UBND... tại điều 2 khoản 3 sẽ góp phần để thực hiện tốt chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính theo chủ trương của Đảng đã được lấy ý kiến rộng rãi của các tầng lớp Nhân dân và nhận được sự đồng tình ủng hộ với tỷ lệ rất cao.

Đại biểu cho rằng, việc chỉ định nhân sự như vậy giúp khẩn trương kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp khi thực hiện sắp xếp. Đảm bảo bộ máy hoạt động thông suốt, không gián đoạn theo tinh thần vừa chạy vừa xếp hàng.

Đồng thời, việc cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, cấp xã hình thành sau sắp xếp góp phần thực hiện tốt công tác nhân sự sau sắp xếp để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong thời gian từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Thay mặt cho Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đã làm rõ một số ý kiến của đại biểu Quốc hội.

Theo đó, liên quan đến việc tổ chức HĐND lâm thời ở các phường thuộc 2 thành phố hiện nay đang không tổ chức HĐND theo mô hình chính quyền đô thị.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, đây là vấn đề lớn và cần có sự nghiên cứu hết sức kỹ lưỡng, Ủy ban sẽ nghiên cứu và báo cáo Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, báo cáo cấp có thẩm quyền để có cơ chế phù hợp để đảm bảo cơ quan dân cử ở các đơn vị hành chính ở phường này cũng như cơ chế để đảm bảo có thể có được đại biểu ĐND để tham gia HĐND lâm thời ở các phường của hai thành phố.