Cần cách tiếp cận mớiTheo PGS.TS.KTS Lê Quân - Hiệu trưởng trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, tái thiết đô thị không đơn giản là việc xây mới trên nền các công trình cũ. Đó là cả một quá trình tác động vào đô thị và gắn kết với các lĩnh vực xã hội khác nhau. Trong bối cảnh Luật Kiến trúc đã có hiệu lực, việc có cách tiếp cận mới để nhận diện giá trị di sản, kiến trúc, văn hoá của các cơ sở sản xuất công nghiệp trong TP có vai trò quan trọng để tái thiết đô thị sau di dời của các cơ sở công nghiệp.
Cùng chung quan điểm, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội Thierry Vergon cho biết, xã hội đang quan tâm đến việc đưa các cơ sở sản xuất công nghiệp vào nỗ lực bảo tồn di sản. Bởi không chỉ giàu có về mặt kiến trúc, các cơ sở công nghiệp này đã hình thành nên ký ức quan trọng trong tiến trình xây dựng không gian đô thị của Hà Nội. "Rất nhiều ví dụ thành công tại châu Âu và trên thế giới đã cho thấy, việc chuyển đổi cơ sở công nghiệp cũ thành không gian văn hóa, nuôi dưỡng sáng tạo mang đến tác động tích cực cho các vùng lân cận và được người dân đánh giá là yếu tố giúp cải thiện môi trường sống" - ông Thierry Vergon chia sẻ.Theo đánh giá của các chuyên gia, công nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng cấu thành đô thị. Tuy nhiên, trong quá trình đô thị hóa, các cơ sở công nghiệp hiện hữu đã, đang, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của Nhân dân và cản trở phát triển đô thị. Do vậy, việc di dời các cơ sở công nghiệp không phù hợp quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành, gây mất cân đối về hạ tầng xã hội, kỹ thuật, giao thông, ô nhiễm môi trường và không phù hợp với quy hoạch chung là cần thiết, cấp bách.Ông Lê Quang Bình - điều phối viên của mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống cho biết, việc chuyển các nhà máy cũ thành không gian sáng tạo sẽ cung cấp thêm không gian công cộng cho người dân Hà Nội, giải tỏa bớt sự ngột ngạt của đô thị. Nó tạo ra cơ sở hạ tầng cho ngành công nghiệp văn hóa, là nơi ươm các start up của giới làm sáng tạo.Có chính sách khuyến khích đầu tưĐược biết, UBND TP Hà Nội đã chuẩn bị quỹ đất khoảng 450ha tại các khu công nghiệp để phục vụ cho việc di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp trong nội đô. Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội Nguyễn Đức Hùng cho biết, định hướng đối với việc sử dụng quỹ đất sau khi di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp là ưu tiên xây dựng các công trình công cộng, cây xanh, bãi đỗ xe, hạ tầng xã hội và kỹ thuật đô thị. Các cơ sở sản xuất công nghiệp có không gian, kiến trúc có giá trị về lịch sử, văn hóa sẽ được nghiên cứu để thực hiện bảo tồn, tôn tạo.Các cơ sở sản xuất công nghiệp trong nội đô Hà Nội thuộc diện di dời (khoảng 113 cơ sở) sau năm 2020, ngoài Nhà máy Xe lửa Gia Lâm có diện tích khoảng 27ha, còn lại đa số có quy mô diện tích khá nhỏ (bình quân khoảng trên 0,3ha/cơ sở). Trong đó các cơ sở có không gian, kiến trúc mang giá trị văn hóa, lịch sử, rất cần nghiên cứu để tái thiết nhằm phát huy giá trị như Nhà máy Bia Hà Nội, Diêm Thống Nhất, Dệt kim Đông Xuân… Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp khỏi nội đô Hà Nội còn chậm. Theo các chuyên gia, các không gian sáng tạo chuyển đổi từ khu công nghiệp có diện tích lớn cần được tận dụng làm nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, kinh tế, chính trị tầm cỡ khu vực và quốc tế. Chính vì vậy, Nhà nước cần đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý, đầu tư vào việc chuyển đổi và có chính sách khuyến khích các thành phần khác tham gia.
