Các tổ chức uy tín như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á… đều dự báo kinh tế Việt Nam năm 2023 sẽ tiếp tục tăng trưởng cao hơn so với kế hoạch đề ra. Lạm phát dự kiến sẽ tăng lên, trước khi dần trở lại dưới 4%.
Thuận lợi, thách thức đan xen
Mặc dù tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp, chưa có tiền lệ, ở trong nước, áp lực giá xăng, dầu, nguyên vật liệu biến động mạnh, ảnh hưởng lớn đến nhiều ngành, lĩnh vực, song năm 2022, tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Việt Nam vẫn đạt 8%, lạm phát bình quân tăng hơn 3%, xuất khẩu tăng khoảng 12%, đầu tư tăng khoảng 9%...
Ngoài ra, thực tế này cho thấy sự bứt phá liên tục và rõ nét của nền kinh tế trong suốt năm 2022. Ba lý do chính cho sự phát triển kinh tế năm 2022 là: Việt Nam kịp thời chuyển trạng thái chống dịch Covid-19, tạo điều kiện cho các hoạt động kinh tế trở lại bình thường; kiên trì dùng nhiều chính sách, giải pháp phục hồi kinh tế và ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát và cuối cùng, các chỉ số tăng trưởng trên được đặt trong tương quan với mức nền khá thấp của năm trước.
Đà phục hồi năm 2022 tạo nền tảng, nguồn lực cho điều hành chính sách năm tới. Mức tăng trưởng cao năm 2022 góp phần hiện thực hóa kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm. Lạm phát được kiểm soát tốt tạo điều kiện thích ứng, thận trọng (chứ không phải thắt chặt) chính sách tiền tệ; thâm hụt ngân sách ở mức thấp và thu ngân sách đạt kế hoạch tạo dư địa mở rộng phù hợp chính sách tài khóa...
Nhiều chương trình, kế hoạch, quy hoạch phát triển trung - dài hạn đã được chuẩn y; kế hoạch, hồ sơ giải ngân đầu tư công, quy trình thủ tục cho các gói thuộc Chương trình phục hồi và các chương trình mục tiêu quốc gia đã được thông qua, có thể triển khai nhanh hơn trong năm tới. Một số bất cập trên thị trường đất đai, tài chính, bất động sản, lao động, y tế đã được nhận diện và dần tháo gỡ... Với những lợi thế này, cơ hội để vượt khó trong năm tới là rất lớn.
Nhưng thách thức nội tại cũng nhiều. Các dự báo về kinh tế toàn cầu năm 2023 ngày càng trở nên u ám hơn. Tình trạng lạm phát cao trên diện rộng khó có thể giảm nhanh, buộc nhiều nước phải tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ. Điều này có thể dẫn tới nguy cơ suy thoái kinh tế thế giới (dù cục bộ và nhẹ) khiến xuất khẩu, thu hút FDI và huy động nguồn lực bên ngoài của Việt Nam khó khăn hơn và chậm lại. Lạm phát Việt Nam còn tăng do có độ trễ vì nhập khẩu nhiều, lượng cung tiền lớn hơn theo thời vụ cuối năm 2022... Áp lực lãi suất, tỷ giá tăng vẫn còn lớn và đang là thách thức đối với điều hành kinh tế vĩ mô; thu ngân sách cũng sẽ khó khăn do DN còn gặp khó...
Những chính sách, giải pháp lành mạnh hóa thị trường chứng khoán và bất động sản ít nhiều tác động tiêu cực đến tâm lý thị trường và nhà đầu tư. Vấn đề pháp lý, nguồn vốn, thị trường và lao động cho DN cũng cần thời gian để giải quyết... Theo đó, mục tiêu tăng trưởng 6,5%, lạm phát tiêu dùng bình quân 4,5%, cùng các mục tiêu khác, nếu không quyết liệt và khôn khéo trong điều hành, sẽ là thách thức rất lớn.
Phân tích, dự báo sát tình hình
Tình hình thế giới hiện nay không cho phép chúng ta chủ quan, mà yêu cầu đặt ra là tập trung nhận diện những hạn chế, bất lợi để chủ động ứng phó, hướng tới mức tăng trưởng cao nhất.
Năm 2023, Quốc hội dành nguồn lực gần 727.000 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2022, cần đẩy nhanh việc giải ngân nguồn lực này, nhất là các nguồn lực dành cho Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội. Khi kinh tế suy giảm thì tăng đầu tư công chính là giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng. Vấn đề là làm sao đưa đầu tư công vào đúng lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng. Bên cạnh các hình thức đầu tư công truyền thống như xây dựng cơ sở hạ tầng, có thể đầu tư công tới đây nên mở rộng sang các hình thức mới như hình thức đặt hàng DN, tập đoàn trong việc làm ra các sản phẩm thiết yếu cho đất nước.
Thị trường nội địa gần 100 triệu dân sẽ là bệ đỡ vô cùng quan trọng cho các DN, ngay cả trong bối cảnh kinh tế thế giới rơi vào khủng hoảng, thị trường thế giới thu hẹp. Ngay từ lúc này, cần phải tăng cường nguồn lực để DN giữ vững thị trường trong nước, đồng thời khai thác thế mạnh của các Hiệp định thương mại nhằm mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
Năm 2023, cuộc chiến chống tiêu cực, tham nhũng còn tiếp tục nên tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm có thể vẫn diễn ra, đòi hỏi giải pháp mềm dẻo, linh hoạt, đảm bảo cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm. DN, nhà đầu tư cũng nên tái cấu trúc mạnh mẽ, đẩy mạnh chuyển đổi số, tiết giảm chi phí, tăng tính công khai, minh bạch và chuyên nghiệp, quản lý rủi ro tốt hơn.
Những chính sách, giải pháp này vừa là liều thuốc điều trị, vừa giúp tăng năng lực tự cường, sức đề kháng của nền kinh tế và DN để năm 2023 sẽ khả quan hơn. Đây là một lợi thế vì sẽ dễ dàng hơn để bắt kịp với những cơ cấu kinh tế hiện có, sau đó sẽ tạo ra cơ cấu kinh tế mới để thúc đẩy tiến trình đổi mới.
Phải có cải cách thể chế đủ mạnh, nhất quán theo thị trường, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước. Đây là điều phù hợp với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay nhằm duy trì tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững.
