Diễn văn của Chủ tịch nước nhân kỷ niệm ngày sinh cụ Huỳnh Thúc Kháng

Sáng 1/10, tại tỉnh Quảng Nam, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chủ tịch Nước, Chính phủ Nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam và Tỉnh Quảng Nam tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 140 năm ngày sinh Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng (1/10/1876-/10/2016).

Nhân dịp này, xin trân trọng giới thiệu toàn văn Diễn văn của Chủ tịch nước Trần Đại Quang tại Lễ kỷ niệm:

Thưa các vị đại biểu, các vị khách quý!

Hôm nay, tại Quảng Nam, vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa và truyền thống cách mạng, với lòng thành kính và biết ơn sâu sắc, chúng ta long trọng tổ chức kỷ niệm 140 năm Ngày sinh Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng (01/10/1876 - 01/10/2016), một chí sĩ yêu nước nổi tiếng, vị lãnh đạo Nhà nước mẫu mực, Nhà hoạt động văn hóa xuất sắc, Người con ưu tú của quê hương Quảng Nam, người đã có công lao, đóng góp to lớn đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang đọc diễn văn tại buổi lễ. (Ảnh: Nhan Sáng/TTXVN)

Cuộc đời và sự nghiệp của Cụ Huỳnh Thúc Kháng - được người dân hay gọi bằng cái tên thân thương nhưng đầy kính trọng “Cụ Huỳnh”, là tấm gương sáng, đức cao, vọng trọng, suốt một đời vì nước, vì dân, mãi mãi để các thế hệ con cháu hôm nay và mai sau học tập, noi theo.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho nghèo gốc nông dân của tỉnh Quảng Nam, vùng đất địa linh nhân kiệt, Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã sớm hấp thụ những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình, quê hương, dân tộc. Học hành đỗ đạt, lẫy lừng danh tiếng là một nhà đại khoa bảng (từng đỗ đầu kỳ thi Hương, đỗ tiến sĩ kỳ thi Hội), nhưng Cụ từ chối không ra làm quan, tiếp thu tư tưởng tiến bộ “Khai dân trí - Chấn dân khí - Hậu dân sinh”, tích cực tham gia lãnh đạo phong trào Duy tân, nuôi chí canh tân đất nước.

Khi thực dân Pháp đàn áp phong trào chống sưu thuế, Cụ bị bắt, kết án tù chung thân và đày ra Côn Đảo suốt 13 năm, nhưng Cụ vẫn một dạ sắt son, gan không núng, chí không sờn.

Ra tù, với tầm nhìn và tư duy sắc sảo, bản tính thẳng thắn, cương trực, trên cương vị Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ, Chủ nhiệm kiêm chủ bút báo Tiếng Dân, Cụ Huỳnh đã mạnh mẽ đấu tranh đòi thực hiện dân chủ, dân quyền, vạch trần chính sách cai tri nô dịch, cướp bóc, đàn áp dã man của thực dân Pháp và sự mục nát của chế độ phong kiến.

Ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công, tuy đã ngoài 70 tuổi, nhưng với tất cả nhiệt huyết của một chí sĩ yêu nước, Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã nhận lời tham gia Chính phủ lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu với cương vị Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Cụ còn là người sáng lập và là Hội trưởng Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, một trong những tổ chức tiền thân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay. Cụ nói: “Trong lúc phục hưng dân tộc, xây dựng nước nhà thì bất kỳ già, trẻ, trai, gái, ai cũng phải ra sức phụng sự Tổ quốc.”

Với phong cách lãnh đạo quyết đoán, bản lĩnh, trí tuệ và rất gần gũi với nhân dân, Cụ đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đi công tác nước ngoài dài ngày, tin cậy giao trọng trách Quyền Chủ tịch nước, điều hành quốc sự với phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Bằng uy tín, tài năng và đức độ của mình, Cụ đã sát cánh cùng các chiến sĩ cộng sản và đồng bào cả nước chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, ngăn chặn, đập tan mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực phản động, mà vụ án phản cách mạng xảy ra ở phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều, Hà Nội), năm 1946, là một thí dụ điển hình, góp phần bảo vệ nền độc lập và chính quyền cách mạng còn non trẻ trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc.”

Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cử Cụ làm Đặc phái viên của Chính phủ đi kinh lý miền Trung, chuẩn bị “toàn dân kháng chiến, toàn quốc kháng chiến”. Trên đường công tác, Cụ Huỳnh lâm bệnh nặng. Suốt cuộc đời vì nước, vì dân, hết lòng phụng sự Tổ quốc, Cụ ra đi thanh thản, để lại lời “chào vĩnh quyết” như một lời hiệu triệu, kêu gọi đồng bào đoàn kết, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc; chỉ tiếc nuối không được tiếp tục cống hiến cho nước độc lập, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân - điều mà Cụ ấp ủ từ lâu.

Cả nước đau buồn, Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định tổ chức quốc tang Cụ giữa lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang diễn ra ác liệt. Tri ân và ghi nhận công lao, đóng góp to lớn của Cụ Huỳnh Thúc Kháng đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, Đảng, Nhà nước đã truy tặng Cụ phần thưởng cao quý - Huân chương Sao vàng.

Thưa đồng chí, đồng bào!

Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã suốt một đời vì nước, vì dân, hết lòng phụng sự Tổ quốc, 71 năm tuổi đời, hơn 40 năm hoạt động yêu nước và cách mạng, Cụ trước sau luôn thể hiện nhân cách của một chí sĩ suốt đời phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã có nhiều công lao, đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Cụ là chí sĩ yêu nước tiêu biểu, góp phần quan trọng tạo nên gắn kết các phong trào và khuynh hướng yêu nước ở nước ta đầu thế kỷ XX với sự nghiệp cách mạng do Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức và lãnh đạo.

Ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công, với lòng yêu nước thiết tha, bản lĩnh kiên cường và nhân cách cao đẹp, cả đời nung nấu ý chí cứu dân, cứu nước, Cụ Huỳnh đã đến với cách mạng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, trở thành người bạn tri kỷ, chân thành của Bác. Từ một chí sĩ Nho học đầu thế kỷ XX và một yếu nhân trong phong trào Duy Tân, Cụ đã trở thành một người lãnh đạo Nhà nước cách mạng Việt Nam và đã có những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu lãnh đạo.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc mà hạt nhân là chủ nghĩa yêu nước chân chính. Với tư cách là người sáng lập và cũng là Hội trưởng đầu tiên của Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, Cụ Huỳnh đã dốc hết nhiệt tâm của mình mở rộng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, dân tộc vì một nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường.

Bằng uy tín của một chí sĩ nhiệt thành yêu nước, thương dân, Cụ Huỳnh đã góp phần xây dựng khối đoàn kết tất cả lực lượng và đồng bào yêu nước, dựa chắc vào dân để đối phó với thù trong, giặc ngoài. Cụ khẳng định: “Toàn dân đoàn kết, đại đoàn kết dưới sự lãnh đạo của Cụ Hồ thì con thuyền cách mạng Việt Nam ta nhất định đến bến vinh quang, nước ta sẽ hoàn toàn độc lập, tự do.”

Trước khi qua đời, Cụ Huỳnh còn gửi đến các nhân sĩ, trí thức và các tầng lớp nhân dân lời hiệu triệu đoàn kết xung quanh Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị anh hùng xuất chúng, vị anh hùng dân tộc để thực hiện thắng lợi sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng có những đóng góp to lớn, có ý nghĩa sâu sắc, để lại những dấu ấn đậm nét trên các lĩnh vực văn học, sử học. Cụ Huỳnh là một nhà báo, nhà sử học, nhà văn, nhà thơ yêu nước, nhà dịch thuật tài năng với ngòi bút sắc bén “phò chính, trừ tà”. Sự nghiệp văn chương, sử học của Cụ trải dài liên tục trên chặng đường gần nửa thế kỷ, gửi gắm tâm nguyện, tình cảm, hoài bão phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Đóng góp ở đỉnh cao về tư tưởng phải kể đến những sáng tác của Cụ thời kỳ sau Cách mạng Tháng Tám.

Những bài thơ, bài báo, bài viết trong giai đoạn này đều thể hiện tình cảm tha thiết của Cụ đối với nhân dân, dân tộc và đất nước. Đặc biệt, là một nhà sử học uyên bác, Cụ đã để lại cho hậu thế nhiều công trình có giá trị, nhiều nguồn tư liệu quý về lịch sử nước nhà; đưa ra nhiều chứng cứ lịch sử để khẳng định hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam và nhấn mạnh “không nước nào có tài liệu chứng cứ đầy đủ hơn nước ta.”

Đến nay, những trăn trở, suy tư của Cụ Huỳnh về đất nước, về chủ quyền biển, đảo vẫn còn nguyên giá trị, qua đó ta càng thấm thìa hơn đạo đức, nhân cách và trách nhiệm của Cụ đối với dân tộc và đất nước.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng là một nhân cách cao đẹp hội tụ đủ tài năng, đức độ, bản lĩnh. Cụ Huỳnh là một chí sĩ yêu nước nổi tiếng từ đầu thế kỷ XX cùng thế hệ với Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh... Cụ là một trí thức không màng danh lợi, không cầu vinh hoa, phú quý, quyết dấn thân vào cuộc đấu tranh cho độc lập của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân, bất chấp tù đày gian khổ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao về trí tuệ và nhân cách của Cụ: “Cụ Huỳnh là một người học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao. Vì lòng yêu nước mà trước đây Cụ đã bị bọn thực dân làm tội, đày ra Côn Đảo. Mười mấy năm trường, gian nan cực khổ. Nhưng lòng son dạ sắt, yêu nước thương nòi của Cụ Huỳnh, chẳng những không sờn lại thêm kiên quyết. Cụ Huỳnh là người mà giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khổ không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả đời Cụ Huỳnh không cầu danh vị, không cầu lợi lộc, không thèm làm giàu, không thèm làm quan. Cả đời cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập.”

Là người yêu nước, thương dân, Cụ đau cái đau của dân khi nước mất, cùng suy nghĩ với dân về trách nhiệm cứu nước. Sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong suy nghĩ và hành động của Cụ là thành tâm ái quốc và lòng khát khao độc lập, tự do cho dân tộc. Đó là động lực, là mục đích sống của Cụ và là căn cốt vững bền để Cụ vượt qua những thăng trầm của lịch sử, không ngã lòng, luôn giữ trong tim ngọn lửa nhiệt tình ái quốc, cứu dân, cứu nước.

Thưa đồng chí, đồng bào!

Năm nay, chúng ta kỷ niệm 140 năm Ngày sinh Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng vào thời điểm toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang tích cực triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng và Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (Khóa XII) về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.”

Đây là dịp để chúng ta ôn lại cuộc đời, nhân cách, tấm gương đạo đức và những công lao, đóng góp to lớn của Cụ Huỳnh đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Phát huy tinh thần yêu nước, khát vọng độc lập dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Cụ Huỳnh Thúc Kháng và các bậc tiền bối cách mạng, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nỗ lực phấn đấu, nắm bắt thời cơ, tranh thủ vận hội, vượt lên mọi khó khăn, thử thách, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, mở ra thời kỳ phát triển mới, vẻ vang, tốt đẹp của đất nước, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Noi gương Cụ Huỳnh, chúng ta nguyện tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng lãnh đạo. Phát huy mạnh mẽ mọi nguồn lực, mọi tiềm năng sáng tạo của nhân dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lấy mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công băng, văn minh” làm điểm tương đồng; tôn trọng những điểm khác biệt không trái với lợi ích của quốc gia - dân tộc; đề cao tinh thần dân tộc, truyền thống yêu nước, nhân nghĩa, khoan dung để tập hợp, đoàn kết mọi người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, tạo sinh lực mới của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Cuộc đời Cụ Huỳnh là một trong những tấm gương tiêu biểu của tinh thần yêu nước, thương dân. Trái tim Cụ đau nỗi đau dân nước, vui nỗi vui dân nước. Đời Cụ thuộc về nhân dân. Noi gương Cụ, mỗi cán bộ, đảng viên chúng ta cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Thấm nhuần sâu sắc bài học lớn của công cuộc đổi mới mà Đảng ta đã đúc kết từ chiều sâu lịch sử - bài học “dân làm gốc”, coi chăm lo lợi ích, hạnh phúc của nhân dân là mục đích thiêng liêng, là lý tưởng cao quý của Đảng; phát huy vai trò làm chủ, tinh thần trách nhiệm, sức sáng tạo và mọi nguồn lực của nhân dân để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Suốt đời Cụ Huỳnh trung thành với Chính phủ, với đất nước, là một khúc ca hùng tráng, hùng tráng đến ngày cuối cùng, chống gậy đi kháng chiến... Noi gương Cụ, mỗi cán bộ, đảng viên phải tuyệt đối trung thành, kiên định lý tưởng cách mạng, luôn đặt lợi ích của dân tộc và Tổ quôc lên trên hết, trước hết. Tích cực triển khai thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, coi đây là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị-xã hội, đơn vị, địa phương.

Tăng cường rèn luyện phẩm chất, đạo đức cách mạng gắn với chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng; chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm, vô trách nhiệm và đùn đẩy trách nhiệm.

Thưa đồng chí, đồng bào!

Thời gian đã lùi xa, nhưng cuộc đời hoạt động và nhân cách cao đẹp cùng tài năng, đức độ của nhà văn hóa, chí sĩ yêu nước, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng vẫn sừng sững với núi Ấn, sông Trà và quê hương, đất nước. Tưởng nhớ và biết ơn sâu sắc những cống hiến to lớn của Cụ Huỳnh đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, chúng ta nguyện noi gương Cụ, học tập, tu dưỡng và phấn đấu suốt đời vì một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, những ước mơ, hoài bão lớn mà sinh thời Bác Hồ kính yêu, Cụ Huỳnh và các thế hệ cách mạng tiền bối hằng mong ước.

Chúc các vị đại biểu, các vị khách quý, đồng chí, đồng bào sức khỏe, hạnh phúc và thành công.

Xin trân trọng cảm ơn!