Doanh nghiệp bia rượu, nước giải khát: Làm gì để trụ vững trước tác động kép?

 Tại Diễn đàn “Tháo gỡ khó khăn cho ngành công nghiệp bia, rượu, nước giải khát” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức chiều 20/11, các chuyên gia, nhà quản lý cho rằng, để ngành công nghiệp bia rượu có thể đứng vững, bên cạnh sự cố gắng của DN, rất cần sự quan tâm của Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan.

Theo ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI, nhiều năm nay, song song với lĩnh vực thực phẩm - ngành sản xuất và kinh doanh đồ uống luôn là một trong những ngành kinh tế quan trọng và nhiều tiềm năng. Theo ước tính của Bộ Công Thương, mức tiêu thụ hàng năm của ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam luôn chiếm khoảng 15% GDP và có xu hướng tăng trong thời gian tới.

Với tốc độ tăng trưởng hàng năm được dự báo là 6%, ngành công nghiệp đồ uống là một trong những ngành hàng tiêu dùng tăng trưởng cao nhất tại Việt Nam, nhưng cũng chịu sự chi phối và kiểm soát của Nhà nước với các chính sách thắt chặt, nổi bật nhất là lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.

Một khó khăn khác nữa mà DN trong ngành phải đối mặt chính là việc quản trị nhân sự khi số lượng lao động sử dụng khá lớn, vấn đề đảm bảo an toàn y tế và lao động tại nơi làm việc, phân chia lao động… Bên cạnh đó, việc đứt gãy nguồn cung ứng nguyên liệu do không chủ động được nguồn cung... cũng khiến nhiều DN rơi vào cảnh lao đao.

Đồng tình với ý kiến này, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia rượu nước giải khát Việt Nam cho biết, những năm qua, ngành bia rượu  đã cung cấp một lượng lớn sản phẩm, đáp ứng tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Cùng với đó là huy động sự tham gia của các thành phần kinh tế, giải quyết hàng triệu lao động, trong đó có hàng trăm ngàn việc làm trực tiếp và khoảng 6-10 lần số lượng việc làm từ các hoạt động trong chuỗi cung ứng.

Hàng năm, ngành này đóng góp trên 60.000 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước; đóng góp cho công tác an sinh, xã hội; tuyệt đối tuân thủ và thực hiện tốt các quy định pháp luật của cơ quan nhà nước…

Tuy nhiên, thực trạng ngành rượu bia hiện nay không tăng trưởng, cũng không nộp được bao nhiêu cho ngân sách nhà nước. Sản lượng bia năm 2019 có tăng nhưng năm 2020 giảm từ 10-20%, dẫn đến thất thu ngân sách đáng kể.

Là một chuyên gia trong lĩnh vực thuế, ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN lớn, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, trong giai đoạn từ 2016-2020, ngành rượu bia chịu sự điều chỉnh của rất nhiều loại thuế, trong đó có thuế môn bài, thuế xuất nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ doanh nghiệp, thuế tiêu thụ cá nhân, thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế bảo vệ môi trường…

Năm 2019, trong số 60.000 tỷ đồng nộp thuế của toàn ngành, riêng 4 “ông lớn” Heineken, Sabeco, Habeco, Carlsberg đã nộp tới 49.595 tỷ đồng, chiếm 80% tổng số. Tuy nhiên trong 10 tháng từ đầu năm 2020 đến nay, số nộp ngân sách nhà nước của 4 DN lớn nói trên chỉ đạt 39.111 tỷ đồng.

Để giải cứu cho DN bia rượu, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia rượu nước giải khát Việt Nam đề xuất, Nhà nước, Tổng cục Thuế cần xem xét, nghiên cứu, đánh giá để có giải pháp quản lý hài hòa cho ngành. “Chúng tôi có gửi văn bản kêu cứu bởi rượu bia cũng là một ngành nhưng khi khó khăn, có tới 98% DN Việt Nam được hỗ trợ, còn 2% DN không được hỗ trợ, trong đó có DN rượu bia” – ông Việt nói.

Còn theo ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN lớn, hiện tại Quốc hội, Chính phủ chưa đặt ra vấn đề điều chỉnh thuế đối với ngành bia, rượu, nước giải khát nhưng vì sự phát triển của ngành hàng quan trọng này, các DN và dư luận có thể bàn thảo trước các vấn đề liên quan. 

Về việc bình đẳng thuế, ông Nguyễn Văn Phụng cho biết, sản phẩm trong nước và nhập khẩu hiện nay không có sự phân biệt. Tới đây, cơ quan thuế sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu tập hợp, các DN chưa được khấu trừ thuế hay chậm nộp thuế cũng sẽ được cơ quan thuế cung cấp thông tin để thực hiện hoàn tất thủ tục kê khai và nộp thuế, giảm trừ thuế…

Ông Phùng Hoàng Cơ, Phó chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) chia sẻ, Covid-19 và Nghị định 100 đã ảnh hưởng đến thị trường rượu bia. Tuy nhiên, có một điểm sáng trên thị trường, đó là bia không cồn của Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Việt Nam. Đây là sản phẩm mới đáp ứng được nhu cầu cho các đối tượng lái xe, các DN cũng nên tham khảo.

Do đó, để tháo gỡ các khó khăn cho ngành công nghiệp bia rượu, trong thời gian tới, các DN cần xem xét gia tăng sản phẩm thay thế hỗ trợ, các sản phẩm sạch, hữu cơ cần được chú trọng trong ngành nước giải khát. Bên cạnh đó, cần thay đổi về vấn đề chuyển đổi số, tiếp cận người dùng, tái cấu trúc mạng lưới phân phối, tiếp cận khách hàng.

Tại Diễn đàn, ông Vũ Đức Nam, đại diện Cục Công nghiệp Thực phẩm, Bộ Công Thương cho biết, theo quy định của Luật Đầu tư, rượu thuộc ngành kinh doanh có điều kiện, còn bia và nước giải khát thì không, chỉ cần đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Về định hướng phát triển ngành hàng này, hiện quy hoạch cũ đang dừng lại để tiếp thu ý kiến từ cộng đồng DN để xây dựng chiến lược phát triển xứng tầm. Cụ thể, phát triển ngành bia, rượu, nước giải khát có thương hiệu, tầm cỡ với những sản phẩm chất lượng. Trong đó, với ngành bia không khuyến khích đầu tư dưới 50 triệu lít/năm. Với DN nước giải khát, khuyến khích sử dụng nguyên liệu trong nước.