Doanh nghiệp nợ đóng BHXH, người lao động có tự mua bảo hiểm y tế được không?
Kinhtedothi – Khi doanh nghiệp (DN) nợ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), người lao động sẽ không được cấp thẻ bảo hiểm y tế nhưng có quyền yêu cầu đơn vị này thanh toán chi phí khám chữa bệnh. Đồng thời, Luật BHXH năm 2024 cũng quy định tăng cường xử lý hành vi trốn đóng.
Chị Hoàng Thị Bình là đoàn viên Công đoàn Công ty Cổ phần Cầu 12 hỏi về việc DN đang nợ BHXH thì người lao động không có bảo hiểm y tế. Vậy, người lao động có được mua bảo hiểm y tế không và mua ở đâu?
Về nội dung chị Hoàng Thị Bình hỏi, Phòng Tuyên truyền và hỗ trợ người tham gia – BHXH TP Hà Nội cho biết, theo quy định mới của Luật BHXH năm 2024, những hành vi trốn đóng BHXH được quy định cụ thể. Sau khi hoàn tất thủ tục cần thiết, cơ quan BHXH sẽ có cơ sở để khởi kiện đơn vị vi phạm.
Khi doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội, người lao động sẽ không được cấp thẻ bảo hiểm y tế nhưng có quyền yêu cầu đơn vị này thanh toán chi phí khám chữa bệnh. Ảnh minh họa
Trước đây, Luật BHXH cũ chưa quy định rõ thế nào là hành vi “chậm đóng” và “trốn đóng” nên dù cơ quan BHXH đã phối hợp với Công đoàn để xem xét khởi kiện nhưng trên thực tế chưa thể thực hiện được. Tuy nhiên hiện nay, Luật BHXH năm 2024 và Nghị định 274 đã quy định rất rõ ràng về vấn đề này nên việc khởi kiện các đơn vị nợ đọng sẽ khả thi hơn. Tuy nhiên, việc khởi kiện đối với những DN vẫn đang hoạt động sẽ cần được cân nhắc thận trọng, để tránh ảnh hưởng đến người lao động đang làm việc.
Khi DN nợ BHXH và chưa đóng tiền, người lao động không được cấp thẻ bảo hiểm y tế. Theo Luật Bảo hiểm y tế, người lao động tham gia theo thứ tự ưu tiên, trước hết là nhóm có hợp đồng lao động do người sử dụng lao động đóng. Do vậy, nếu DN chưa đóng thì bản thân người lao động không thể tự mua thẻ bảo hiểm y tế theo diện này, trừ trường hợp họ tạm hoãn hợp đồng lao động.
Mặt khác, Luật Bảo hiểm y tế cũng quy định rõ trách nhiệm của người sử dụng lao động: nếu không mua thẻ hoặc không đóng bảo hiểm y tế cho người lao động thì phải thanh toán toàn bộ chi phí khám chữa bệnh mà người lao động đã chi trả, trong thời hạn 40 ngày kể từ khi phát sinh chi phí.
Liên quan đến việc xử lý nợ đóng BHXH, hiện nay pháp luật chưa có quy định về “khoanh nợ” như trong lĩnh vực thuế. Đối với người lao động đã nghỉ việc nhưng chưa được chốt sổ bảo hiểm, nếu đơn vị có thể đóng bổ sung thì cơ quan BHXH sẽ tách đóng cho người đó.
Nếu không thể tách đóng bổ sung, sổ BHXH sẽ được chốt đến thời điểm đơn vị đã đóng đủ. Khi người lao động chuyển sang đơn vị mới, quá trình đóng sẽ được cộng nối, đảm bảo tính liên tục. Nếu sau này đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí, cơ quan BHXH vẫn sẽ giải quyết chế độ; và khi đơn vị cũ nộp bổ sung, mức lương hưu sẽ được điều chỉnh lại.
Về vấn đề khởi kiện vi phạm BHXH, Luật BHXH năm 2024 cũng quy định rõ: sau 60 ngày kể từ thời điểm hết hạn nộp, nếu DN không đóng thì hành vi “chậm đóng” sẽ bị coi là “trốn đóng”. Khi đó, cơ quan BHXH có thể chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý theo Bộ luật Hình sự.
