Doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận tín dụng

Gần 7 triệu tỷ đồng cho vay tư nhân, doanh nghiệp nhỏ vẫn gặp khó

Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với các DN tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Trong đó, dư nợ tín dụng đối với DN nhỏ và vừa (DNNVV) đạt 2.746.308 tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023.

Khả năng tiếp cận vốn ngân hàng vẫn còn nhiều rào cản. Số lượng DNNVV dù chiếm gần 98% các DN nhưng chưa tiếp cận đến 20% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng. Trong khi đó, dư nợ tín dụng của khu vực tư nhân đã chiếm tới 93%.

Bà Vũ Thị Thanh, Giám đốc công ty TNHH dệt may Nam Thanh Thanh cho hay, công ty này thực sự gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận vốn vay ngân hàng.

“Là một DN sản xuất quy mô nhỏ, tài sản thế chấp của công ty không nhiều. Dù hoạt động kinh doanh vẫn có lãi và đơn hàng ổn định, nhưng vì không có đủ tài sản đảm bảo, hồ sơ vay vốn của chúng tôi liên tục bị từ chối hoặc chỉ được duyệt với số tiền rất thấp, không đủ để mở rộng sản xuất"- bà Thanh chia sẻ.

Bên cạnh đó, ngân hàng thường yêu cầu nhiều giấy tờ, hồ sơ chứng minh năng lực tài chính và dự án kinh doanh khả thi, nhưng để hoàn thiện đủ các thủ tục đó lại tốn rất nhiều thời gian và chi phí - điều mà DN nhỏ như chúng tôi khó đáp ứng.

“Nếu không có cơ chế linh hoạt hơn trong xét duyệt hồ sơ vay vốn hoặc các quỹ tín dụng hỗ trợ riêng cho DNNVV sẽ rất khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt”- bà Vũ Thị Thanh nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, nhiều DN nhỏ khác cũng cho rằng quy trình thẩm định khoản vay quá phức tạp và kéo dài. Ngân hàng thường yêu cầu kế hoạch kinh doanh chi tiết, dự đoán doanh thu, lợi nhuận trong 3-5 năm tới. Tuy nhiên, với DN nhỏ, thị trường biến động nhanh, rất khó đưa ra con số dự báo chính xác như vậy. Điều này vô tình khiến hồ sơ vay vốn bị đánh giá là không đủ tính khả thi, rất cần một cơ chế vay vốn linh hoạt hơn, dựa trên tiềm năng thị trường và hiệu quả kinh doanh thực tế, chứ không chỉ dựa vào tài sản thế chấp hay hồ sơ tài chính hoàn hảo.

Kết quả khảo sát của Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam mới đây đối với các DN nhỏ và vừa trong lĩnh vực sản xuất, xây dựng, nông nghiệp, thương mại và xuất nhập khẩu… cho thấy không ít DN không được vay vốn, hoặc bị từ chối cho vay do tài sản bảo đảm không đáp ứng yêu cầu, đặc biệt là các tài sản hình thành trong tương lai. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại khoảng cách giữa chính sách hỗ trợ từ Chính phủ và cách thức triển khai thực tế tại ngân hàng. Ngoài ra, các DN cũng cho hay lãi suất cho vay còn cao. Thông qua kết quả khảo sát, cộng đồng doanh nhân trẻ Việt Nam kỳ vọng vào những hành động cụ thể và quyết liệt hơn từ NHNN cũng như hệ thống ngân hàng trong việc giảm lãi suất, đặc biệt là cho khối DN nhỏ và vừa, lực lượng nòng cốt của nền kinh tế.

Xem xét cơ chế cho vay linh hoạt hơn

Nguyên nhân khiến các DNNVV khó tiếp cận vốn vay được xác định là do các ngân hàng vẫn ưu tiên cấp vốn cho các tập đoàn, các DN lớn có uy tín để hạn chế rủi ro trong nợ xấu. Trong khi nhiều DNNVV gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng là các DN mới thành lập, mới gia nhập các ngành, lĩnh vực kinh tế mới. Do đó, TCTD không có dữ liệu lịch sử hoạt động, không thể thực hiện xếp hạng tín nhiệm khi thẩm định, đánh giá khả năng trả nợ của DN. Các TCTD khó khăn trong việc quản lý dòng tiền do nhiều DNNVV chưa có sự hợp tác chặt chẽ với ngân hàng.

Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68) yêu cầu mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính cho 2 triệu DN và hộ kinh doanh trên khắp cả nước, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, nơi 70% DN tư nhân siêu nhỏ hiện chưa tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Nghị quyết 68 khuyến khích các tổ chức tài chính, tín dụng cho vay dựa trên cơ sở thẩm định phương thức sản xuất kinh doanh, phương án mở rộng thị trường đầu ra, cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị, xem xét các tài sản bảo đảm bao gồm cả động sản, tài sản vô hình, tài sản hình thành trong tương lai và hình thức cho vay tín chấp.

Những giải pháp trong Nghị quyết 68 liên quan đến nguồn lực vốn, tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng là những giải pháp rất cụ thể và toàn diện. Trong đó, việc DN tư nhân đổi mới và nâng cao hoạt động quản lý, quản trị; minh bạch, cũng như việc phối hợp trao đổi thông tin giữa các cơ quan quản lý… sẽ là yếu tố nền tảng, là nguồn thông tin pháp lý giá trị để các ngân hàng thẩm định, xét duyệt cho vay bằng các phương thức đa dạng và hiệu quả.

TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, các ngân hàng cũng sẽ nỗ lực huy động nguồn vốn lớn hơn và cải tiến các sản phẩm, dịch vụ dành cho DN nhỏ và siêu nhỏ, đặc biệt là những sản phẩm phù hợp với yêu cầu hiện tại của nhóm DN này.

“Họ sẽ tập trung phát triển các sản phẩm dựa nhiều hơn vào doanh thu của DN, bởi vậy, các DN này cần nâng cao tính minh bạch trong hoạt động, cải thiện trình độ quản trị và năng lực cạnh tranh. Quan trọng hơn, họ cần chứng minh tiềm năng, kế hoạch sản xuất kinh doanh khả thi, đảm bảo khả năng sinh lời và khả năng hoàn trả vốn cho ngân hàng", TS Lê Duy Bình nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam, trong trường hợp vay vốn đơn lẻ khó khăn, ông Nguyễn Văn Thân kiến nghị, để hỗ trợ DNNVV, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa Hiệp hội với các ngân hàng, qua đó, giúp kết nối và tạo dựng niềm tin, giúp nhóm DN này dễ tiếp cận nguồn vốn hơn.

Tuy nhiên, bản thân DN cũng phải chủ động thay đổi. Trong đó, minh bạch tài chính được xem là điều kiện tiên quyết. DN cần xây dựng hệ thống báo cáo tài chính rõ ràng, chuẩn mực và nên có kiểm toán độc lập. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng uy tín với ngân hàng mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn khi tham gia các chuỗi cung ứng lớn.