Động lực kép cho chuyển đổi số và kinh tế tư nhân

Tầm nhìn đồng bộ từ thể chế đến thị trường

Ngày 10/4/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW, lần đầu tiên kết hợp 3 trụ cột: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong một chiến lược quốc gia tổng thể. Cùng thời điểm đó, Nghị quyết 68-NQ/TW tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm của doanh nghiệp tư nhân trong phát triển kinh tế. Hai văn kiện được ví như "cặp bánh răng" kết nối thể chế - thị trường để dẫn dắt tiến trình đổi mới mô hình tăng trưởng Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Nhiều ý kiến của các chuyên gia đều nhấn mạnh vào vai trò song hành của Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68. Theo đó, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh Võ Trí Thành khẳng định, điểm đặc biệt của Nghị quyết 57 là sự quyết liệt của Đảng, Nhà nước với người đứng đầu thực hiện là Tổng Bí thư. Còn Nghị quyết 68 tạo hành lang chính sách thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế tư nhân, giúp hiện thực hóa mục tiêu làm chủ công nghệ.

Theo Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ KH&CN) Hồ Đức Thắng, Nghị quyết 57 đưa ra định hướng chiến lược trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để hướng tới tăng trưởng hai con số. Trong khi đó, Nghị quyết 68 đóng vai trò là công cụ thực thi, với các nhóm chính sách cụ thể về cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí giao dịch, khuyến khích startup và hỗ trợ doanh nghiệp các cấp độ.

Từ góc độ doanh nghiệp, các đơn vị công nghệ nhận định rằng Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 mở ra một "khung phát triển vàng" cho quá trình làm chủ công nghệ. Phó Chủ tịch Công ty cổ phần MISA Đinh Thị Thúy cho biết: "MISA coi đây là cơ hội lớn, vì các chính sách không chỉ thúc đẩy chuyển đổi số mà còn tăng khả năng cạnh tranh dựa trên năng lực thực".

Tuy nhiên, để chuyển hóa định hướng thành kết quả, theo các chuyên gia, cần hành động cụ thể từ cả hai phía là Nhà nước và doanh nghiệp. Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam VINASA Nguyễn Văn Khoa nhấn mạnh: "Điều quan trọng hiện nay là gỡ bỏ các nút thắt chính sách, đặc biệt là về sở hữu trí tuệ, bản quyền công nghệ - nền tảng để doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào công nghệ lõi, sản phẩm chiến lược".

Cũng theo đại diện VINASA, việc phát triển công nghệ phải song hành với hệ thống pháp lý đủ mạnh để bảo vệ sáng chế, sản phẩm trí tuệ - đặc biệt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo AI, dữ liệu lớn, điện toán đám mây. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể hình thành những doanh nghiệp công nghệ quy mô toàn cầu, đóng vai trò dẫn dắt.

Từ chủ trương đến hành động thực chất

Một trong những yêu cầu cấp thiết hiện nay là đưa các chính sách từ nghị quyết vào thực tế đời sống kinh tế. Trong khi nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được các nội dung cụ thể của Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68, thì một số khác vẫn chưa rõ cách tận dụng chính sách để bứt phá.

Phó Chủ tịch Công ty cổ phần MISA Đinh Thị Thúy cho rằng: "Doanh nghiệp là người thụ hưởng nhưng cũng là người kiến tạo. Nếu chỉ chờ chính sách thì sẽ bị động. Ngược lại, cần phản ánh thực tế, đề xuất giải pháp để Nhà nước kịp thời hoàn thiện thể chế".

Đại diện MISA đưa ra đề xuất, trong việc chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp nhỏ, không nên chọn một phần mềm dùng chung duy nhất, mà cần đưa ra tiêu chuẩn rõ ràng, để hàng trăm doanh nghiệp phần mềm có thể tham gia, cạnh tranh công bằng. Cách làm này không chỉ hiệu quả hơn mà còn khuyến khích sáng tạo, đúng tinh thần nghị quyết.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 sẽ chỉ tạo ra chuyển biến thực sự nếu được triển khai đồng bộ, liên tục đánh giá, cập nhật, điều chỉnh theo phản hồi từ thị trường. Điều này đòi hỏi không chỉ sự phối hợp giữa các bộ, ngành, mà còn cả sự chủ động tham gia của khu vực tư nhân.

Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam VINASA kiến nghị, Chính phủ nên xem xét, nghiên cứu, chấp nhận những đề xuất đột phá, mở cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox) trong lĩnh vực công nghệ, tài chính số, dữ liệu mở… để doanh nghiệp được "thử sai trong giới hạn an toàn", từ đó thúc đẩy sáng tạo.

Tầm nhìn chung của cả hai nghị quyết là: không chỉ chuyển đổi công nghệ, mà phải chuyển đổi tư duy quản lý, tư duy phát triển. Phát triển chuyển đổi số không chỉ là số hóa quy trình, mà còn là thay đổi cấu trúc thị trường, định hình lại vị trí của doanh nghiệp tư nhân trong nền kinh tế tri thức.

Việt Nam đang có cơ hội lớn để bứt phá nếu biết kết nối sức mạnh của thể chế hiện đại (Nghị quyết 57) với năng lực linh hoạt của khu vực doanh nghiệp (Nghị quyết 68). Khi được triển khai thực chất, động lực kép này không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp mà còn có thể dẫn đầu làn sóng công nghệ và kinh tế số trong khu vực.