Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi): bảo vệ báo chí trước làn sóng tin giả

Đề xuất cấm mạng xã hội tự đăng tin, bài như báo chí chính thống

Ngành báo chí Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức trong thời đại số. Sự bùng nổ của Internet và mạng xã hội đã thay đổi cách thức người dân tiếp cận thông tin. Theo thống kê, Việt Nam có hàng chục triệu người dùng Internet, với hầu hết trong số đó tham gia vào các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, và TikTok. Điều này đã tạo ra một kênh thông tin phong phú, nhưng cũng đồng nghĩa với việc gia tăng các vấn đề như thông tin sai lệch, tin giả, và nội dung không được kiểm soát.

Các cơ quan báo chí truyền thống, vốn đã phải trải qua nhiều quy trình kiểm duyệt và có trách nhiệm pháp lý đối với nội dung mình đăng tải, đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội. Những nền tảng này không chỉ cung cấp thông tin nhanh chóng mà còn thu hút lượng lớn người đọc bởi tính chất tức thời và đa dạng của nội dung. Tuy nhiên, sự dễ dãi trong việc phát tán thông tin trên các nền tảng này cũng dẫn đến việc người dân tiếp cận với những thông tin không chính xác, gây hoang mang và hiểu lầm trong dư luận.

Theo Cục trưởng Cục Báo chí Lưu Đình Phúc, Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 22/9/2024 của Chính phủ thông qua 4 chính sách đề nghị xây dựng Luật Báo chí (sửa đổi) gồm: Tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí (gồm 7 vấn đề); Nâng cao chất lượng người làm báo, lãnh đạo cơ quan báo chí (gồm 5 vấn đề); Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí (gồm 4 vấn đề); Điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Dự thảo luật Báo chí sửa đổi và bổ sung hệ thống khái niệm, nhằm phân biệt rõ ràng giữa các loại hình báo chí, khắc phục tình trạng "báo hóa" tạp chí - một trong những vấn đề nổi cộm thời gian qua. Cụ thể, loại hình báo chí được chia thành báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình và kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Báo in gồm báo và tạp chí; báo điện tử gồm báo điện tử và tạp chí điện tử.

Để kiểm soát nội dung báo chí trên mạng, dự thảo yêu cầu các kênh nội dung sử dụng mạng xã hội và ứng dụng Internet phải đăng ký với cơ quan quản lý, tuân thủ các quy định về an ninh mạng và cam kết quốc tế. Dự thảo luật cũng đề xuất bổ sung 2 hành vi bị nghiêm cấm, gồm: Trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội tự sản xuất và phát tin, bài như cơ quan báo chí; Đưa thông tin gây phương hại đến quan hệ đối ngoại, ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế, hình ảnh quốc gia.

Việc đề xuất nghiêm cấm các trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội tự sản xuất tin, bài như cơ quan báo chí được cho là một giải pháp cần thiết nhằm bảo vệ chất lượng nội dung và quyền lợi của các cơ quan báo chí chính thống.

Tạo hành lang pháp lý để báo chí thích ứng với thời đại số

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí là hết sức cần thiết nhằm hoàn thiện quy định pháp luật để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về báo chí; khắc phục những hạn chế, bất cập trong quy định pháp luật về báo chí hiện hành. Bên cạnh đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí hiện hành cũng nhằm giúp báo chí có thể thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, khoa học truyền thông và môi trường số, từ đó hình thành hành lang pháp lý phù hợp cho hoạt động báo chí trong thời đại mới.

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) với đề xuất nghiêm cấm các trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội tự sản xuất tin bài như cơ quan báo chí là một quyết định mạnh mẽ trong việc quản lý thông tin. Tuy nhiên, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng và những biện pháp bổ sung để đảm bảo rằng điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của các cơ quan báo chí mà còn thúc đẩy sự phát triển của một môi trường truyền thông lành mạnh và bền vững.

Tổng Biên tập Báo Vietnamnet Nguyễn Văn Bá cho rằng, cần làm rõ định nghĩa không gian mạng trong dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), tránh quá thiên về kỹ thuật như quy định trong Luật An ninh mạng. Tổng Biên tập Báo Vietnamnet cũng lưu ý cách xác định các kênh báo chí trên nền tảng số, việc yêu cầu mọi nội dung trên mạng phải đăng trên báo chính thống cần xem xét lại để phù hợp thực tiễn. Ngoài ra, ông Nguyễn Văn Bá cũng đặt vấn đề về việc có nên tiếp tục đưa trang thông tin điện tử tổng hợp vào luật, khi hiện nay mạng xã hội là kênh phân phối chính?

Bên cạnh việc xem xét đề xuất nghiêm cấm, cần có những giải pháp đồng bộ hơn nhằm nâng cao chất lượng thông tin và bảo vệ quyền lợi của cơ quan báo chí. Một trong những giải pháp quan trọng là xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho các trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội. Các quy định này cần xác định rõ trách nhiệm của các nền tảng trong việc quản lý nội dung, cũng như các tiêu chuẩn về chất lượng thông tin mà họ phải tuân thủ.

Cùng với đó, việc nâng cao nhận thức của người dùng về thông tin chính xác và tin cậy cũng là một yếu tố then chốt. Các cơ quan chức năng và tổ chức xã hội cần phối hợp tổ chức các chương trình giáo dục truyền thông, giúp người dân trang bị kỹ năng nhận diện và phòng chống thông tin sai lệch. Việc này không chỉ giúp người dân trở thành những độc giả thông thái mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng thông tin trực tuyến lành mạnh…

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) là một văn bản quan trọng nhằm cập nhật và hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động báo chí trong bối cảnh phát triển công nghệ số và hội nhập quốc tế tại Việt nam. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, mới có thể hướng tới một tương lai truyền thông chất lượng và đáng tin cậy.