Đưa phát thải ròng về 0, doanh nghiệp đối diện cơ hội và thách thức

Đó là thông tin tại Hội thảo “Hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0: Cơ hội và thách thức với các doanh nghiệp” do Tạp chí Kinh tế và Dự báo, (Bộ KH&ĐT) tổ chức sáng 11/10, tại Hà Nội.

Hội thảo nhằm giúp doanh nghiệp, các bên liên quan cập nhật chính sách của Chính phủ liên quan đến phát thải ròng bằng 0; cũng như nhận diện cơ hội và thách thức với các doanh nghiệp trong bối cảnh kinh doanh mới. Đồng thời, góp phần đưa ra những kiến nghị, giải pháp cho doanh nghiệp Việt Nam giữ vững vị thế cạnh tranh, góp sức cùng Chính phủ hiện thực hóa các cam kết tại COP 26.

Vừa là chủ thể chịu tác động, vừa là đối tượng quan trọng

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương cho biết, biến đổi khí hậu đã thực sự trở thành thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ XXI, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Thực hiện hóa các cam kết tại COP 26, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050.

Đồng thời, đưa ra một lộ trình tổng thể nhằm hiện thực hóa các mục tiêu khí hậu đã cam kết bằng việc tạo hành lang pháp lý, thúc đẩy và hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp, các ngành, các địa phương cùng có trách nhiệm giảm phát thải ròng…

“Cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng hiện thực hóa mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Doanh nghiệp vừa là chủ thể chịu tác động của biến đổi khí hậu, vừa là đối tượng quan trọng trực tiếp tham gia, chuyển các thách thức thành cơ hội từ tác động của biến đổi khí hậu và tạo ra nguồn lực để thúc đẩy công tác ứng phó với biến đổi khí hậu, triển khai các kế hoạch góp phần giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy tăng trưởng xanh” - Thứ trưởng Trần Quốc Phương khẳng định.

Lựa chọn mang tính chiến lược

Tại hội thảo, các ý kiến tham luận nhấn mạnh, thực hiện cam kết của Chính phủ đưa phát thải ròng về 0 đem đến thách thức, nhưng cũng tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp. Đó là các cơ hội cho nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, cơ hội tiếp cận với nguồn tài chính xanh để đầu tư vào các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững doanh nghiệp.

Theo Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ TN&MT) Phạm Văn Tấn, việc thực hiện giảm phát thải khí nhà kính đòi hỏi phải chuyển đổi việc khai thác, sử dụng năng lượng hóa thạch sang năng lượng ít phát thải và tăng hấp thụ khí nhà kính. 

Ông Phạm Văn Tấn chỉ rõ, các vấn đề xã hội liên quan đến việc chuyển đổi là rất lớn và thế giới đã đưa ra đòi hỏi “Chuyển đổi công bằng - Just transition” đối với quá trình này.

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước cũng cho biết, chuyển đổi năng lượng, thực hiện phát thải ròng bằng 0 là lựa chọn mang tính chiến lược của Việt Nam. 

“Chính phủ đã và đang thực hiện các bước đi nhanh và chắc chắn. Điều này tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, góp phần tăng lợi thế cạnh tranh về mặt dài hạn” - ông Phạm Văn Tấn nêu rõ. Đồng thời nhấn mạnh, các doanh nghiệp cần sẵn sàng, trong đó cần chuẩn bị về con người có đủ năng lực thực hiện kiểm kê khí nhà kính, xây dựng kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp.

Để có nguồn tài chính thực hiện, Tổng Giám đốc FiinRatings (FCCA) Nguyễn Quang Thuân chia sẻ, trái phiếu bền vững nói chung và trái phiếu xanh là xu hướng lớn của thị trường vốn trên thế giới. Chính phủ đã có cam kết phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050 và Việt Nam cần tận dụng cơ hội này để huy động vốn cho phát triển kinh tế và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế. 

Đối với doanh nghiệp, rất nhiều ngành và lĩnh vực có tiềm năng “xanh” của Việt Nam cần đa dạng nguồn vốn ngoài tín dụng ngân hàng, bao gồm: Tiện ích (năng lượng tái tạo, nước sạch, rác thải…), vật liệu, công nghiệp...; Các định chế tài chính cũng là một nhóm phát hành trái phiếu xanh chính để có thể on-lending lại theo các tiêu chí xanh cụ thể của nhà đầu tư. 

Muốn huy động vốn trái phiếu xanh quốc tế, hiện có nhiều chương trình bao gồm Climate Bonds Initiative (CBI), ICMA, ASEAN... với tiêu chí và chuẩn mực riêng. Doanh nghiệp cần tìm kiếm chương trình phù hợp và xác nhận trái phiếu xanh. Chi phí là không lớn và hiện FiinRatings đang ADB và GGGI để có thể hỗ trợ doanh nghiệp Go Green trong chiến lược huy động vốn.

“Chính phủ Việt Nam (đầu mối là Bộ TN&MT) đang trong quá trình xây dựng và ban hành tiêu chí xanh (Taxonomies) cho Việt Nam và với các tiêu chí cụ thể và chính sách hỗ trợ. Doanh nghiệp cần theo dõi và đón chờ các chính sách mới được triển khai và tối đa hóa lợi ích từ các chương trình này” - vị này nói.

Hướng đến giảm phát thải nhà kính

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách tài nguyên và môi trường chỉ rõ, thị trường carbon về nguyên lý được xây dựng dựa trên những nguyên tắc vận hành của thị trường cạnh tranh “thuận mua, vừa bán” và đôi bên cùng có lợi.

“Khi tham gia vào thị trường carbon không bên nào bị thiệt, các bên cùng có lợi và thu được lợi nhuận” - vị chuyên gia này nhấn mạnh và cho biết, có một hạn mức nhất định giấy phép xả thải (hạn ngạch) được quy định phát hành cho các doanh nghiệp từ Nhà nước. 

“Phát triển thị trường carbon với sự tham gia chủ động đòi hỏi các doanh nghiệp phải nắm bắt được nguyên lý vận hành của thị trường carbon, các quy định của pháp luật liên quan đến thị trường carbon. Từ đó chủ động trong việc cân đối với năng lực, khả năng sẵn sàng của doanh nghiệp để tham gia thị trường này khi đi vào vận hành, nhất là đăng ký tham gia trên sàn giao dịch tín chỉ carbon” - vị chuyên gia này đề xuất.

Ông Phạm Văn Tấn cho rằng, việc thực hiện những cam kết tại COP26 có nhiều thuận lợi và thách thức đan xen, trong đó khó khăn, thách thức là chủ yếu. Do đó, phải thống nhất về nhận thức, thông về tư tưởng, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, xác định trọng tâm trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó.

Phải kết hợp hài hòa, hợp lý, hiệu quả giữa chuyển đổi xanh với chuyển đổi số và các nhiệm vụ chính trị trọng tâm khác; huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, nguồn lực trong nước và ngoài nước, nguồn lực nhà nước và tư nhân, truyền tải được tinh thần chuyển đổi xanh tới các bộ, ngành, địa phương và người dân.

Đồng thời, phải tận dụng, tranh thủ, phát huy sự quan tâm, ủng hộ của các quốc gia, đối tác, tổ chức tài chính quốc tế trong việc hỗ trợ, đồng hành với Việt Nam thực hiện các cam kết tại COP26.