Nhiều bất cập
Mỗi năm, Hà Nội cần 5.000 - 10.000 căn TĐC, nhưng 10 năm nay mới chỉ xây dựng được 14.000 căn. Song, dân không mặn mà về ở bởi chất lượng chưa cao, cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, không được bằng nhà ở xã hội, trong khi giá lại cao. Các khu nhà TĐC vẫn được xây theo cơ chế bao cấp. Chủ đầu tư chỉ phải xây dựng sau đó bàn giao cho Công ty Quản lý và Phát triển nhà quản lý, vận hành mà không có trách nhiệm trong việc đảm bảo chất lượng công trình suốt quá trình sử dụng. Xây xong, bất kể chất lượng thế nào cũng được "tặc lưỡi" đưa vào sử dụng dẫn đến tình trạng các công trình chất lượng kém, hỏng hóc, xuống cấp nhanh chóng.
Mặt khác, các khu TĐC chưa được quy hoạch đồng bộ, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội yếu, thiếu gắn kết, người dân sinh hoạt khó khăn. Nhiều trường hợp về ở chỗ mới nhưng vẫn phải đi rất xa, thậm chí về chỗ cũ để mua sắm, kinh doanh, cho con cái đi học. Bên cạnh đó, với cơ chế ấn định người dân vào một khu nhất định, không được chọn căn, chọn tầng, chọn chỗ ở theo nhu cầu và khả năng tài chính của mình từ đó nảy sinh nhiều vấn đề bất cập dẫn đến tình trạng xin - cho, mua bán suất nhà TĐC. Người dân mất kế sinh nhai vì địa bàn xa lạ.
Lối ra
Để xóa bỏ e ngại với khái niệm nhà TĐC trong dân, trước hết phải thay đổi cơ chế đầu tư, xây dựng. Cụ thể, cần tiêu chuẩn hóa nhà TĐC, đưa ra điều kiện cụ thể về giá cả, chất lượng, nội thất, kết cấu, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội có gì, phải làm như thế nào? Chủ đầu tư nào cam kết đáp ứng được tiêu chuẩn, yêu cầu đề ra mới được nhận thầu xây dựng. Bên cạnh đó, gắn trách nhiệm chủ đầu tư vào công trình từ xây dựng đến bàn giao, bảo hành. Đặc biệt, Nhà nước nên dành những quỹ đất sạch, đã có cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội để ưu tiên xây dựng và tạo dựng sẵn quỹ nhà TĐC, ở nhiều khu vực, vị trí. Cho người dân được lựa chọn căn hộ theo nhu cầu và có khung giá cho từng căn hộ khác nhau. Chẳng hạn muốn ở vị trí đẹp, căn hộ diện tích lớn hơn phải chấp nhận thêm tiền. Làm được như vậy sẽ tránh được tình trạng xin - cho, mua bán suất tái định cư.
Quản lý nhà TĐC cũng là một bài toán khó và cần có những công ty chuyên nghiệp tham gia vào vận hành, quản lý, bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên, tránh tình trạng tự ý xây sửa gây ảnh hưởng toàn bộ hệ thống. Đồng thời giảm thiểu thủ tục rườm rà, rút ngắn thời gian, khâu đề xuất Nhà nước xây sửa. Ngoài ra, với đơn vị quản lý tòa nhà nên tạo điều kiện cho khai thác hạ tầng, lấy thu bù chi, thúc đẩy trách nhiệm, tăng cạnh tranh.
Tuy nhiên, trước những tồn tại của nhà TĐC, cốt lõi vẫn phải giải quyết công ăn việc làm cho người dân tại nơi mới. Thực tế, với mỗi khu nhà TĐC có thể tạo được 30 - 50% công ăn việc làm tại chỗ. Một số nước ở khu vực châu Á đã giải quyết rất tốt vấn đề này. Cụ thể, những hộ kinh doanh khi chuyển sang nơi mới, ngoài được hưởng một căn nhà để ở, còn được ưu tiên, tạo điều kiện tái kinh doanh tại các ki ốt của tòa nhà TĐC. Đặc biệt, các quốc gia luôn tận dụng triệt để TĐC tại chỗ cho người dân. Ví dụ, khi lấy đất làm đường, ngoài việc GPMB đúng, đủ diện tích làm đường, sẽ lấy thêm mỗi bên khoảng từ 60 - 80m để xây nhà TĐC hai bên đường mới cho dân. Người dân ở mặt đường cũ sẽ được ưu tiên ki ốt để tiếp tục kinh doanh. Điều này giúp cân bằng lợi ích người dân, tận dụng được cơ sở hạ tầng, xã hội sẵn có tại khu vực, không gây xáo trộn quá lớn cuộc sống của người dân và GPMB cũng trở nên dễ dàng hơn.
Với cách làm này, không khó áp dụng ở Việt Nam, song trên hết với mỗi khu TĐC luôn phải có quy hoạch đồng bộ, chi tiết cơ sở hạ tầng đường sá, điện, nước, các khu trường học, trạm xá, chợ, siêu thị... đáp ứng nhu cầu sống thiết yếu của người dân. Hơn nữa là tạo cơ chế khuyến khích các nhà đầu tư như hỗ trợ thuế và chi phí. Thậm chí, có những ưu đãi về lợi nhuận để hấp dẫn, thu hút nhà đầu tư, tăng tính cạnh tranh. Nói cách khác, phát triển nhà TĐC phải dung hòa lợi ích các bên.
Nhà tái định cư tại Khu đô thị Nam Trung Yên. Ảnh: PHẠM HÙNG
|
