Những ý kiến không đồng tình
Nội dung văn bản cho rằng, qua giám sát đối với hoạt động cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến tại các công ty chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhận thấy có hiện tượng sử dụng công nghệ robot để đặt lệnh giao dịch chứng khoán trực tuyến tự động với tần suất rất lớn. Vì thế, các công ty chứng khoán phải dừng ngay việc sử dụng hình thức đặt lệnh tự động vì hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro và ảnh hưởng tới sự ổn định của thị trường chứng khoán.
Việc đặt lệnh bằng robot làm gia tăng lệnh đột biến từ các công ty chứng khoán vào Sở Giao dịch Chứng khoán trong cùng một thời điểm dẫn đến số lệnh vào sàn vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng quá tải hệ thống. Bên cạnh đó, việc này còn gây ra nguy cơ dẫn đến việc đổ vỡ dây chuyền khi thị trường chứng khoán diễn biến xấu, từ đó tác động tiêu cực đến việc quản trị rủi ro của công ty chứng khoán.
Căn cứ quy định về giao dịch chứng khoán trực tuyến tại Thông tư số 134/2017/TT-BTC và Thông tư số 73/2020/TT-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính hướng dẫn giao dịch điện tử trên thị trường chứng khoán, việc sử dụng các công nghệ này để đặt lệnh hiện chưa được phép thực hiện.
Vì vậy, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước yêu cầu các công ty chứng khoán thực hiện ngay việc rà soát và dừng ngay hình thức đặt lệnh tự động như trên. Đồng thời, các doanh nghiệp cần có biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn các hình thức đặt lệnh tự động và yêu cầu nhà đầu tư chấm dứt hình thức đặt lệnh tự động khi chưa được cơ quan quản lý cho phép.
Theo các chuyên gia, yêu cầu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đưa ra trong bối cảnh thanh khoản thị trường liên tục tăng trong những tháng gần đây với liên tiếp những phiên giao dịch lên hơn 1 tỷ USD. Trên thực tế, nhiều công ty chứng khoán đã cho ứng dụng các thuật toán hay robot đặt lệnh tự động, tăng tần suất đặt lệnh thời gian qua.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, yêu cầu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tác động đến giao dịch trên thị trường nhưng chưa quá lớn. Vì quy định chưa cho phép nên dịch vụ đặt lệnh tự động cũng chỉ mới được cung cấp theo kiểu nhóm nhỏ, không phổ biến. Dịch vụ này được các công ty chứng khoán cung cấp cho nhà đầu tư để tăng hiệu quả giao dịch hoặc với những người không có thời gian theo dõi trực tiếp giao dịch của thị trường.
Giám đốc một công ty chứng khoán cho biết, trên thế giới, việc đặt lệnh tự động, sử dụng robot đã được áp dụng từ lâu, thậm chí có nhiều công cụ khác để hỗ trợ giao dịch của nhà đầu tư, nhất là khi trí tuệ nhân tạo phát triển. Vì vậy, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có thể xem xét đưa ra lộ trình áp dụng.
Riêng đối với việc tránh quá tải hệ thống thì cần nhanh chóng nâng cấp hoặc đẩy nhanh đưa hệ thống công nghệ thông tin mới - KRX vào sử dụng. Khi đó, cùng với việc áp dụng nhiều sản phẩm, giải pháp mới như rút ngắn thời gian giao dịch, cho phép bán khống... thì việc đặt lệnh tự động, thậm chí là dịch vụ copy trade (thuật toán cho phép nhà đầu tư tiến hành sao chép lại giao dịch của nhân viên môi giới ...) là nhu cầu của nhà đầu tư.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra văn bản yêu cầu dừng sẽ khiến các nhà đầu tư nghĩ rằng hệ thống công nghệ thông tin hiện tại lỗi thời, yếu kém. Do đó, điều quan trọng và cần làm nhất là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phải đẩy mạnh nâng cấp cơ sở hạ tầng để đưa vào sử dụng nhiều sản phẩm giao dịch mới cho thị trường. Từ đó mới có thể thúc đẩy nhanh việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, thu hút thêm các nhà đầu tư lớn trên thế giới.
Giao dịch bằng robot tiềm ẩn nhiều rủi ro?
Ông Nguyễn Văn Toại - Giám đốc tư vấn đầu tư Công ty CP Chứng khoán VPS phân tích, đặt lệnh tự động là việc một số công ty cho phép nhà đầu tư có thể can thiệp vào IPi (đặt lệnh trực tiếp). Nghĩa là copy trade (sao chép lệnh của người khác). Ví dụ 1 tài khoản đang giao dịch nhưng có thể cho hàng trăm, hàng nghìn người theo dõi, copy theo. Còn với robot, lệnh đã được lập trình sẵn. Đến một thời điểm nào đấy, nó sẽ sinh ra nhiều lệnh tương tự.
Việc sử dụng đặt lệnh tự động, sử dụng robot đặt lệnh vốn trước nay không bị cấm, song cũng không được cơ quan nào cho phép. Một số công ty chứng khoán tự triển khai, cho phép nhà đầu tư can thiệp kết nối IPI tự động hoặc kết nối với robot.
Theo một số chuyên gia, hoạt động giao dịch chứng khoán tự động, giao dịch bằng robot tiềm ẩn nhiều rủi ro và ảnh hưởng tới sự ổn định của thị trường chứng khoán. Cụ thể, làm gia tăng lệnh đột biến từ các công ty chứng khoán vào Sở Giao dịch Chứng khoán trong cùng thời điểm, dẫn đến số lệnh vào sàn vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng quá tải hệ thống. Bên cạnh đó, còn gây ra nguy cơ dẫn đến việc đổ vỡ dây chuyền khi thị trường diễn biến xấu, từ đó tác động tiêu cực đến việc quản trị rủi ro của công ty chứng khoán.
Ngoài ra, các chuyên gia thống nhất cho rằng lệnh cấm chính thức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước còn giúp thị trường chứng khoán chuyên nghiệp hơn, hướng tới việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trong tương lai gần.
