Trước thời điểm này, nhiều ý kiến kỳ vọng giá bán mặt hàng này sẽ giảm, do trong thời gian qua lượng nước về các hồ thủy điện dồi dào nên EVN có cơ hội mua điện giá rẻ.
Ngành điện đang viện đủ lý do để không giảm giá bán lẻ. Ảnh: Thanh Cường
Lãi từ việc huy động nguồn giá rẻ
Số liệu thống kê cho thấy, trong tháng 8, sản lượng điện sản xuất và mua của EVN đạt 10,5 tỷ kWh. Điện do EVN và các đơn vị thành viên sản xuất đạt 5,914 tỷ kWh (tương đương 56,3%), trong đó điện sản xuất từ các nhà máy thủy điện đã chiếm hơn 50%. Hơn 40% lượng điện còn lại được EVN mua lại từ các nguồn bên ngoài, trong đó các nguồn điện giá cao nhất là nhiệt điện dầu và nhà máy tuabin khí chạy dầu không được EVN huy động.
Các nguồn điện khác như than chỉ được huy động ở mức thấp, chiếm 8,2% sản lượng, nhà máy điện nhỏ đóng góp 4,9% và mua điện Trung Quốc chỉ chiếm 2%. Chỉ nhìn các cơ cấu phát điện cũng có thể thấy chắc chắn EVN đang hưởng lãi từ sản xuất, kinh doanh điện. Bản thân EVN cũng không giấu diếm mục tiêu vận hành hệ thống điện trong tháng 9 là sẽ tiếp tục là khai thác hợp lý các nhà máy thủy điện để tận dụng các đợt nước về cuối mùa lũ chính vụ và đảm bảo mục tiêu tích nước cuối năm.
Vẫn chưa thể giảm giá
Có lợi thế mua được điện với giá rẻ trong thời gian qua nhưng theo lời của ông Đặng Huy Cường, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương), việc điều chỉnh giá điện trong ngày 1/10 tới đây phải được đặt trong cả năm 2012 so với chi phí phát điện thực tế và phát theo kế hoạch. Do đó, phương án tính giá điện sẽ phải tính trên giá thành sản xuất của các khâu truyền tải, phân phối và bán lẻ của cả năm 2012. Kỳ vọng giá điện điều chỉnh giảm cũng bị "dập tắt" khi Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) tiếp tục đề nghị tăng giá bán than cho sản xuất điện. Bên cạnh đó, ngành điện cũng phải bù các khoản lỗ chênh lệch tỷ giá được kết quả kiểm toán khẳng định là lên tới 26.000 tỷ đồng (tính đến thời điểm 31/12/2011). Chính phủ cũng cho phép, từ nay đến năm 2015, EVN được phân bổ vào giá điện mỗi năm 6.500 tỷ đồng để bù lỗ. Phó Tổng giám đốc EVN Đinh Quang Tri cho biết, mức bù giá này sẽ khiến giá điện tăng 5%/năm trong giai đoạn từ nay đến năm 2015.
Câu chuyện ngành điện đòi điều chỉnh giá đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Các chuyên gia kinh tế, chuyên gia ngành điện đã không ít lần yêu cầu tính minh bạch của ngành này trong cơ chế điều chỉnh giá, song vẫn không thấy động thái tích cực gì từ ngành điện. Từ thực tế này, TS Nguyễn Minh Phong đề nghị, cần xây dựng một bảng số liệu quốc gia để quản lý giá các mặt hàng nhạy cảm như điện, xăng dầu. Bảng số liệu ấy thể hiện cập nhật tất cả các yếu tố cấu thành nên giá bán và được công bố công khai. Khung giá này sẽ gồm giá sàn và giá trần. Giá sàn sẽ chỉ gồm các chi phí sản xuất, truyền tải, tổn thất điện năng tối thiểu (đối với điện); chi phí mua nhập khẩu, lưu thông và hao hụt định mức kỹ thuật tối thiểu (đối với xăng dầu). Khi đó, cùng với việc công bố các chỉ số, doanh nghiệp kinh doanh điện sẽ được cộng hoặc trừ thêm vào giá bán lẻ các mức tăng giảm thực tế của giá đầu vào; tỷ giá, mức thu ngân sách Nhà nước và lợi nhuận định mức, cùng các cấu thành giá đã được phê duyệt tùy theo thực tế thị trường và quy định của Nhà nước.
Tuy nhiên, điều quan trọng là cùng với việc xây dựng thị trường điện lực cạnh tranh, việc giảm bớt tỷ trọng của đơn vị này (hiện đang chiếm tới 70% lưới điện quốc gia) là việc làm cấp thiết nhằm đảm bảo giá điện được minh bạch, công bằng.
