Để giải quyết vấn đề thiếu các bãi đỗ xe, nhiều giải pháp tình thế đã được triển khai; tuy nhiên, các giải pháp này đến nay vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn, thậm chí trở thành “cơ hội” cho các bãi xe tạm, bãi xe không phép hoạt động.
Quá nhiều tồn tại, bất cập
Nhằm đáp ứng một phần nhu cầu gửi xe của người dân, tại nhiều tuyến phố trung tâm Hà Nội, dễ nhận thấy hàng loạt bãi đỗ ô tô, xe máy xuất hiện thành hàng dài trên một phần hè hoặc toàn bộ hè phố. Tình trạng này cũng đang diễn ra tại một số tuyến đường nhiều khu đô thị mới, phần diện tích phía trước của nhiều công sở, văn phòng đại diện trong và ngoài nước, trung tâm thương mại, siêu thị, bệnh viện, trường học… Những bãi đỗ xe tạm đang khiến lòng đường bị thu hẹp, ảnh hưởng đến việc lưu thông của phương tiện.
Anh Nhật Linh, trú tại quận Hoàng Mai chia sẻ, người dân phải tận dụng mọi khu vực có thể, đỗ trên vỉa hè, đỗ dưới lòng đường, đỗ trong các ngõ ngách, thậm chí là tận dụng cả trường học, đường nội khu, sân chơi… làm nơi đỗ xe. Cũng theo anh Linh: “Khu Kim Văn, Kim Lũ, người ta đỗ đầy ngoài đường. Nhiều khi rất khó chịu, ức chế vì giờ cao điểm đông xe, người tấp ra, người tấp vào, trèo lên cả vỉa hè để lưu thông. Thời gian qua, chung cư xuất hiện ngày càng nhiều, hầm không có chỗ để xe nên nhiều nơi người dân để xe ra đường là điều khó tránh khỏi”.
Đáng nói là dù có tận dụng lòng đường, vỉa hè để đỗ xe như vậy cũng mới chỉ đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu của người dân. Theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải, Bộ GTVT, tổng diện tích giao thông tĩnh trên địa bàn Hà Nội là hơn 90ha, chỉ đáp ứng được 8 - 10% nhu cầu đỗ xe, dẫn đến bùng phát các điểm đỗ xe trái phép, sai quy hoạch và bố trí không hợp lý.
Trong khi đó, nhiều tổ chức, cá nhân tham gia kinh doanh, khai thác điểm đỗ xe dẫn đến tình trạng không kiểm soát, gây lộn xộn, mất an toàn, phá vỡ quy hoạch. Ngoài ra, các hình thức quản lý hiện nay vẫn theo truyền thống, thiếu trang thiết bị và chưa đồng bộ cũng khiến công tác kiểm soát gặp nhiều khó khăn, gây thất thu ngân sách...
Đề xuất những cơ chế cần khuyến khích
KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, để xóa bỏ tình trạng này cần phải có sự cải tiến, tuy nhiên vấn đề chính vẫn là việc giám sát thực hiện theo quy hoạch. Cụ thể, sau khi đồ án đô thị được duyệt rồi nhưng vẫn chưa rõ trách nhiệm để giám sát, do đó có hiện tượng nhiều khu vực làm bãi đỗ xe đã bị lấn chiếm, sử dụng làm việc khác. Nếu không xử lý kịp thời thì vấn nạn này vẫn tồn tại và tình trạng "khát" chỗ đỗ xe là điều tất yếu dễ xảy ra.
Ngoài ra, theo ông Đào Ngọc Nghiêm, trong việc điều chỉnh quy hoạch, các chủ đầu tư chỉ đang chú trọng đến những công trình sinh lời chứ không quan tâm đến những công trình xã hội. Như ở Hà Nội, HĐND TP cũng đã ra một cơ chế đặc thù để khuyến khích các DN tư nhân đầu tư bãi đỗ xe, kể cả bãi đỗ xe thông minh.
"Tuy nhiên, hiện nay các dự án mới dừng lại trên giấy, chưa tạo điều kiện thuận lợi, chưa rõ ưu tiên nguồn vốn như thế nào, có ưu đãi cho DN vay hay không, DN tham gia đầu tư thì giảm thuế ra sao, phải rõ ràng ra chứ hiện nay đang còn mập mờ”, ông Nghiêm nói.
Liên quan đến vấn đề này, theo Phó Giám đốc Sở QH - KT Hà Nội Nguyễn Đức Nghĩa, có những tồn tại cần khắc phục. Đó là, hệ thống văn bản pháp quy liên quan đến đầu tư, xây dựng có nhiều thay đổi, dẫn đến kéo dài thời gian lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai các dự án đầu tư; công tác GPMB phục vụ dự án bãi đỗ xe gặp nhiều khó khăn; kinh phí đầu tư các dự án bãi đỗ xe ngầm và tự động cao tầng rất lớn, dẫn đến kéo dài thời gian thu hồi vốn.
Nhằm thu hút nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng bãi đỗ xe, Sở QH - KT đã phối hợp với các sở, ngành TP tham mưu đề xuất những cơ chế khuyến khích; UBND TP cũng đã thống nhất, trình và được HĐND TP ban hành Nghị quyết 07/2019/NQ-HĐND ngày 10/7/2019, trong đó có một số chính sách cụ thể như: Hỗ trợ 100% tiền thuê đất trong 10 năm đầu, kể từ khi phát sinh nghĩa vụ nộp tiền thuê đất bãi đỗ xe; hỗ trợ 100% tiền thuế nhập khẩu phải nộp đối với các thiết bị, dây chuyền công nghệ nhập khẩu phục vụ trực tiếp cho dự án xây dựng bãi đỗ xe; được phép sử dụng tối đa 30% tổng diện tích sàn xây dựng ngầm của dự án theo quy hoạch để đầu tư khai thác dịch vụ thương mại, dịch vụ khác hỗ trợ cho bãi đỗ xe ngầm...
Ngoài ra, Sở GTVT Hà Nội cũng tư vấn TP ban hành một số cơ chế đặc thù như: Cho phép nhà đầu tư được bán một số chỗ đỗ xe ngầm sau khi đầu tư xong; trong phạm vi bán kính khoảng 500m xung quanh các bãi đỗ xe theo quy hoạch, không cho phép khai thác điểm đỗ xe tạm thời ở lòng đường, vỉa hè...; xây dựng cơ chế riêng về giá trông giữ xe tại các bãi đỗ được xã hội hóa, nhằm tạo điều kiện cho nhà đầu tư sớm hoàn vốn…
Hà Nội đã xác định 1.480 vị trí (khoảng 1.200,71ha) quy hoạch làm bãi đỗ xe công cộng. Đặc biệt, TP cũng phê duyệt Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm với 78 địa điểm xây dựng, tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 104 ha, công trình xây dựng từ 3 - 4 tầng hầm…
