Thống kê mới nhất cho thấy, có 35 bộ, cơ quan T.Ư và 26 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 40%; 18 bộ, cơ quan ngang bộ đạt tỷ lệ giải ngân dưới 20% kế hoạch (TP Hồ Chí Minh giải ngân được 26% và Hà Nội cũng chỉ đạt gần 25% kế hoạch).; trong số vốn chưa giao này có 9.900 tỷ đồng của Tập đoàn Dầu khí (PVN) và Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), do chưa hoàn thiện thủ tục theo quy định Luật Đầu tư công. Khoảng 2.400 tỷ đồng chưa giao cho các dự án thuộc chương trình mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của các vùng do tháng 9/2018 Kiểm toán Nhà nước kiến nghị không giao vốn vì không đúng với Quyết định số 1256 về phê duyệt chương trình này... Giải ngân vốn đầu tư công đã và đang là áp lực nội tại của Chính phủ. Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết; Thủ tướng ra chỉ thị và nhiều thông báo kết luận cuộc họp chuyên đề của Phó Thủ tướng về vấn đề này…
Những giải pháp tháo gỡ nút thắt của sự trì trệ này cũng được chỉ ra, nổi bật là: Rà soát, làm rõ nguyên nhân và kiểm điểm rõ trách nhiệm, xử lý kỷ luật tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm, cản trở, gây chậm trễ trong triển khai thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công; Bộ KH&ĐT chịu trách nhiệm điều chuyển theo thẩm quyền, hoặc tổng hợp báo cáo Thủ tướng trước ngày 10/10 về những dự án không có khả năng giải ngân và thu hồi số vốn không có khả năng giao kế hoạch năm 2019. Bộ Tài chính rà soát, báo cáo Thủ tướng trong tháng 10 về các vướng mắc trong việc thực hiện chức năng quản lý Nhà nước và công tác đàm phán hiệp định từ khi Luật Quản lý nợ công năm 2017 có hiệu lực; nguyên nhân và giải pháp khắc phục.
Các bộ, cơ quan T.Ư và địa phương có trách nhiệm lập danh mục dự án trọng điểm, phân công lãnh đạo theo dõi quyết liệt; đẩy nhanh tiến độ đền bù, giải phóng mặt bằng, đấu thầu và hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục thanh toán. Các đơn vị này được quyền xử lý nghiêm và kịp thời các nhà thầu vi phạm tiến độ, chất lượng xây dựng công trình, vi phạm các điều khoản hợp đồng đã ký kết. Mặt khác, Chính phủ cần rà soát lại danh mục các dự án, chọn ra những dự án cấp bách để tập trung nguồn vốn và chỉ đạo tổ chức thực hiện trước. Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội tại các địa phương cần phát huy vai trò giám sát của mình đối với các dự án đã nằm trong kế hoạch đầu tư công được phê duyệt, để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng…
Khu vực kinh tế tư nhân khát vốn
Đẩy nhanh giải ngân đầu tư công những dự án đủ điều kiện và có chất lượng cao là trực tiếp góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ triển khai hiệu quả các chính sách tài khóa, tiền tệ, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và các hiệp định đã ký kết.
Nghịch lý lớn đang xảy ra trên bình diện quốc gia, trong khi khu vực kinh tế tư nhân luôn khát vốn đầu tư; Nhiều DN chạy đôn, chạy đáo tìm cách có được vốn (kể cả với lãi suất cao) để triển khai dự án đầu tư mới hoặc mở rộng, thì ở khu vực công, các dòng vốn ngân sách, thực chất cũng là dòng vốn quý giá xã hội, cứ đủng đỉnh và vô tư chậm tiến độ và được biện minh với mọi lý do đa dạng và bất khả kháng…?!
Giải ngân đầu tư công sẽ không chậm nếu nhận diện và khắc phục được các nguyên nhân chủ quan, đặc biệt là sự chậm trễ trong chi trả bồi thường GPMB và trong hoàn tất thủ tục để rút vốn từ kho bạc; các đơn vị và cá nhân có biểu hiện vô cảm, nhũng nhiễu, cản trở và tắc trách, tính toán kế hoạch đầu tư công chưa sát thực tế từng bộ, ngành địa phương; đồng thời, chậm trễ trong đốc thúc, thẩm định và tổng hợp các dự án. Trong khi các đơn vị và cá nhân có trách nhiệm lập ra các dự án với chất lượng thấp, cốt chỉ để xếp hàng xin vốn, chạy theo chủ nghĩa thành tích hoặc tiếng gọi của lợi ích nhóm, hay tư duy nhiệm kỳ (trong phiên chất vấn và giám sát chuyên đề từ đầu nhiệm kỳ đến hết năm 2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức ngày 15/8 đối với 15 Bộ trưởng, trưởng ngành về tình hình thực hiện các nghị quyết, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV, có đại biểu Quốc hội đã đưa ra con số cả nước có gần 1.800 dự án đầu tư công vi phạm thủ tục đầu tư, gây thất thoát lãng phí nguồn lực Nhà nước). Đồng thời, đâu đó còn có hiện tượng đùn đẩy, né tránh và trì hoãn đưa ra các quyết định cần thiết liên quan trong thẩm quyền, vì sợ trách nhiệm hoặc chưa nhận đủ lợi ích cá nhân…
Nói như Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ trong hội nghị sáng 19/8 với một số bộ, ngành và lãnh đạo hai TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh để đốc thúc tình hình, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công thì, sự vô cảm và các yếu kém trong quản lý đầu tư của các bộ, ngành địa phương trong thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ liên quan đến giải ngân đầu tư công là "vấn đề nghiêm trọng phải được xóa bỏ"… Dự kiến trung tuần tháng 9 này, Chính phủ họp trực tuyến toàn quốc về vấn đề này. Kỳ vọng đây là cuộc họp cuối cùng trong năm 2019 nhằm quyết liệt đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công vì không thể để chậm hơn nữa…!
