Đề nghị bổ sung “quyền ngừng việc tập thể”
Theo công bố mới đây của Tổng Liên đoàn lao động (LĐLĐ), dù tình hình việc làm, quan hệ lao động tại các loại hình DN đã được cải thiện, song trên cả nước giai đoạn 2013 - 2016 vẫn xảy ra 1.284 cuộc tranh chấp lao động tập thể, đình công, chủ yếu trong ngành dệt may (39,17%), giày da (14,41%), điện tử (9,27%)… Cũng theo thống kê, từ năm 1995 (Bộ Luật Lao động có hiệu lực) đến nay, cả nước xảy ra trên 6.000 cuộc tranh chấp lao động, đình công.
LĐLĐ TP Hà Nội tổ chức tư vấn, khám sức khỏe miễn phí cho NLĐ tại Khu công nghiệp Bắc Thăng Long (Đông Anh). |
Nhận định nguyên nhân tình trạng này, Trưởng Phòng Quan hệ Lao động Tổng LĐLĐ Nguyễn Vinh Quang cho rằng, xuất phát từ cả phía người sử dụng lao động, NLĐ, tổ chức công đoàn, cơ quan quản lý nhà nước và do cả các quy định pháp luật. Trong đó, do người sử dụng lao động tiếp nhận bức xúc của NLĐ, kiến nghị của công đoàn mà không giải quyết ngay, hoặc giải quyết quá lâu; do đội ngũ nhân sự cấp trung gian là người Việt Nam của DN quản lý hà khắc, các DN có cùng quốc tịch hoạt động trong khu công nghiệp, khu chế xuất liên kết nhau đồng loạt áp dụng chế độ không cao cho NLĐ. Trong khi, nhiều DN chưa thành lập công đoàn cơ sở nên NLĐ không có kênh phản ánh; do công tác thanh tra, kiểm tra, phúc tra của cơ quan nhà nước chưa đáp ứng thực tế, nhiều DN bị xử phạt vẫn không chấp hành.
Dù số cuộc tranh chấp lao động, đình công không ngừng gia tăng, song đến nay chưa có cuộc nào được tiến hành đúng trình tự pháp luật. Theo các nhà chuyên môn, thực trạng này do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về quy định của pháp luật. Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Mai Đức Chính cho rằng, những quy định của pháp luật về tranh chấp lao động và đình công đã được nêu rõ trong Bộ luật Lao động và nhiều lần được sửa đổi, nhưng chưa đi vào cuộc sống. Vì vậy, Tổng LĐLĐ cùng các cơ quan đang lấy ý kiến thực tế từ các địa phương và kinh nghiệm nước ngoài, đề ra giải pháp góp ý xây dựng Luật Lao động (sửa đổi), nhất là về giải quyết tranh chấp lao động, đình công, những vấn đề liên quan đến tổ chức công đoàn, nhằm nâng cao vai trò của công đoàn trong giải quyết tranh chấp lao động. Dự kiến, dự thảo Bộ Luật sẽ trình Quốc hội tháng 10/2017 và thông qua tháng 5/2018. Đáng chú ý, đại diện Tổng LĐLĐ đề nghị bổ sung “quyền ngừng việc tập thể” để phản đối các vi phạm về quyền mà người sử dụng lao động không khắc phục vào dự thảo này.
Tạo cán cân bình đẳng
Để góp phần giải quyết các tranh chấp lao động tập thể, đại diện Tổng LĐLĐ đề xuất, công đoàn cơ sở cần thiết lập các kênh tiếp nhận và xử lý thông tin hiệu quả, giám sát và phản ánh với công đoàn cấp trên, tích cực tổ chức và phối hợp tổ chức đối thoại, thương lượng tập thể. Cán bộ công đoàn nên thường xuyên tiếp xúc với NLĐ để kịp nắm bắt, hướng NLĐ thực hiện quyền của mình đúng pháp luật. Đặc biệt, công đoàn cơ sở cần tăng giám sát việc thực hiện chế độ, chính sách cho NLĐ, nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm thì lập tức phản ánh tới công đoàn cấp trên để được hỗ trợ trực tiếp giải quyết.
Đáng chú ý, Phó Viện trưởng Viện Công nhân Công đoàn (Tổng LĐLĐ) Phạm Thị Thu Lan cho rằng, nếu vẫn xảy ra đình công thì công đoàn cần có sự tin tưởng của NLĐ. “Ở nhiều công đoàn cơ sở, ban chấp hành có nhiều người tham gia là quản lý cấp trung, nên không được NLĐ tin tưởng. NLĐ khi được hỏi đều nói, nếu muốn đại diện cho họ thì phải cùng cảnh ngộ như họ, thì họ mới tin” - bà Lan nói và đề xuất, cần xem xét lại cơ cấu tổ chức của ban chấp hành công đoàn, cùng với tăng cường sức mạnh tập thể của NLĐ. Đồng thời, cần làm sao có cán cân bình đẳng giữa người sử dụng lao động và công đoàn, NLĐ, để người sử dụng lao động biết lắng nghe trong quá trình thương lượng, giúp công đoàn và NLĐ không rơi vào thế yếu.
