Nhiều chiêu trò gian lận
Theo đại diện Tổng cục Hải quan, trước đây, cơ quan hải quan chủ yếu tập trung kiểm tra ngăn chặn gian lận xuất xứ đối với hàng hóa nhập khẩu trong và sau thông quan. Tuy nhiên, từ giữa năm 2018 đến nay, khi cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc xảy ra, Mỹ áp thuế cao lên nhiều dòng hàng có xuất xứ từ Trung Quốc, nhiều chiêu trò gian lận, lấy xuất xứ của Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ, EU đã được không ít DN thực hiện.
Trên cơ sở tổng hợp 19 nhóm mặt hàng có rủi ro cao, có kim ngạch tăng đột biến vào thị trường Mỹ và EU, Cục Kiểm tra sau thông quan đã thực hiện kiểm tra 9 DN. Kết quả, cơ quan hải quan đã phát hiện hành vi gian lận để hưởng xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu đi Mỹ của 4 DN (3 DN lắp ráp xe đạp, xe đạp điện và 1 DN lắp ráp mặt hàng sản phẩm gỗ giá, kệ bếp).
Cụ thể, trường hợp Công ty TNHH xe đạp Excel có 100% vốn đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, hoạt động chính lắp ráp xe đạp, xe đạp điện xuất khẩu. Tuy nhiên, quá trình kiểm tra, hải quan phát hiện 100% linh kiện xe đạp, xe đạp điện, xe máy điện được nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam để lắp ráp đơn giản ở giai đoạn cuối cùng thành sản phẩm.
Sau đó, thực hiện các thủ tục gian dối để được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận xuất xứ Việt Nam (C/O form B) trước khi xuất khẩu sang Mỹ để được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi. Qua các biên bản làm việc, DN đã thừa nhận hành vi vi phạm. Hiện, Cục Kiểm tra sau thông quan đang đề xuất Tổng cục Hải quan xử lý theo quy định.
Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan Nguyễn Tiến Lộc cho biết: "Từ kết quả xử lý đối với Công ty Xe đạp Excel, các DN còn lại có biểu hiện co cụm chống đối, lấy nhiều lý do như người phiên dịch dịch chưa rõ nội dung, cần dịch lại; giám đốc bận phải đi công tác nước ngoài gấp, không ủy quyền cho ai để cố tình không ký các biên bản làm việc, biên bản vi phạm hoặc có dấu hiệu bỏ trốn, tẩu tán tài sản...".
Tập trung vào những doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao
Giám đốc Dự án tạo thuận lợi thương mại (USAID - Mỹ) Claudio Dordi cho biết, khi Mỹ áp thuế chống bán phá giá đối với một số hàng xuất khẩu từ Trung Quốc, kim ngạch nhập khẩu hàng từ Trung Quốc giảm nhưng lại tăng từ quốc gia thứ 3, trong đó, có Việt Nam. Trong đó tập trung ở một số mặt hàng nhựa, dụng cụ quang học...
Trước nguy cơ bị “mượn đường” và hàng hóa nước ngoài lợi dụng để đội lốt, giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu sang các nước đối tác trong FTA mà Việt Nam là thành viên nhằm hưởng thuế suất ưu đãi, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều giải pháp ngăn chặn.
Cơ quan Hải quan tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa ngay tại cửa khẩu, kiểm tra sau thông quan các lô hàng, các DN xuất nhập khẩu có nghi vấn về gian lận xuất xứ. Bên cạnh đó, cơ quan hải quan phối hợp với các cơ quan chức năng điều tra, xác minh năng lực sản xuất của DN.
Giai đoạn mở rộng kiểm tra, Tổng cục Hải quan cũng đã chỉ đạo lực lượng kiểm tra sau thông quan tập trung vào các địa bàn có dấu hiệu rủi ro cao, tập trung nhiều DN mới thành lập từ cuối năm 2018 trở lại đây nhập khẩu hàng hóa là linh kiện, nguyện liệu, phụ tùng từ Trung Quốc và xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ và EU.
"Nhiều mặt hàng được VCCI cảnh báo vào diện quản lý rủi ro như ốc vít, bu lông… và tiến hành kiểm tra nguồn nguyên liệu ngay từ khâu nhập khẩu để tránh trường hợp DN nhập khẩu về bán thành phẩm, thậm chí thành phẩm mà vẫn kê là nguyên liệu - sắt thép. Tuy nhiên, cái khó của VCCI là thiếu cơ sở thông tin để biết DN thành lập lúc nào, sản xuất cái gì, chỉ khi hoàn thiện sản phẩm và có nhu cầu cấp C/O thì DN mới làm thủ tục. Do đó, các cơ quan liên quan tăng cường trao đổi kịp thời số liệu, dữ liệu của DN." - Giám đốc Trung tâm Xác nhận chứng từ thương mại- VCCI Trần Thị Thu Hương |
