Giữ vàng mà lo

Bị từ chối mua vào

Cầm 5 lượng vàng SJC mua để dành từ hơn 20 năm trước, bà Nguyễn Thị Tuệ (ở Thái Bình) đem xuống Hà Nội mang đi bán để mua nhà cho con trai. Đi hơn chục tiệm vàng, bà vẫn chưa bán được vàng. Lý do các tiệm từ chối mua là số vàng của bà Tuệ không còn hóa đơn chứng từ.

“Họ nói vàng miếng SJC của tôi do tiệm vàng tư nhân chế tác. Một số tiệm vàng khác như PNJ cũng cho hay chỉ mua lại vàng do chính công ty bán ra, nếu mất hóa đơn thì nhân viên sẽ kiểm tra kỹ xem vàng có phải được mua từ doanh nghiệp hay không, nếu đúng mới mua lại” - bà Tuệ cho hay.

Phản ánh với PV Kinh tế & Đô thị, chị Trịnh Thị Minh (ở Hai Bà Trưng, Hà Nội) kể: "Giá vàng hiện biến động liên tục. Cả tuần nay tôi đi bán vàng đều khó. Mang 5 chỉ vàng nhẫn PNJ qua công ty PNJ thì bán được nhưng họ không mua vào vàng nhẫn khác". 

Việc thị trường vàng bị "đóng băng" xuất phát từ hàng loạt động thái siết chặt quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) với Quyết định số 324/2024 về việc thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật đối với hoạt động kinh doanh vàng của các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp (DN) kinh doanh vàng, từ ngày 17/5.

Cũng theo Quyết định 324, quy định về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ về mua bán vàng để kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

“Họ bảo nếu mua vàng của tôi sẽ bị phạt. Mang vào tiệm vàng có thương hiệu cũng bị từ chối vì không phải hàng do họ bán ra. Không bán được vàng, không biết lấy đâu ra tiền để làm ăn, sinh sống” - chị Minh lo lắng.

"Giờ thu mua vàng cũng mệt mỏi lắm, người muốn bán phải có hóa đơn, chứng từ chứng minh được nguồn gốc vàng. Nhưng ngặt nỗi, đa số người dân đã mua vàng từ lâu và không còn giữ giấy tờ giờ đem đi bán không thể bán được. Tiệm vàng chấp hành theo quy định thanh tra không dám thu mua lại, nếu thu vào lỡ bị phát hiện sẽ bị phạt"- chủ một tiệm vàng trên phố Bạch Mai, Hai Bà Trưng nói.

Trong khi đó với kênh chính thống, “mua không có, bán không xong” cũng diễn ra.

Theo quy định của NHNN, bốn ngân hàng thương mại nhà nước chỉ thực hiện bán vàng miếng SJC chứ không thu mua lại của người dân. Những ai muốn mua vàng miếng SJC có thể đến các chi nhánh được chọn lựa tại một trong bốn ngân hàng nêu trên để mua. Trường hợp muốn bán vàng miếng, người dân có thể đến các địa điểm kinh doanh vàng miếng như SJC, PNJ…

Còn để mua được vàng miếng, khách hàng phải đăng ký trên các kênh thương mại điện tử, mua online qua các ứng dụng apps, hoặc các điểm bán vàng trực tiếp tại 4 ngân hàng thương mại cổ phần có vốn Nhà nước gồm Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV và Công ty SJC. Thực tế đăng ký và có mua vàng được hay không lại là một chuyện khác. Riêng đối với vàng nhẫn, mặc dù mỗi ngày đều có công bố giá theo diễn biến giá thế giới, nhưng cũng rất khó mua.

Lo méo mó thị trường vàng

Theo TS Nguyễn Ngọc Tú - giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, biện pháp bán vàng can thiệp thị trường của NHNN là giải pháp tình thế. Sau hơn 4 tháng triển khai, giá vàng trong nước rút ngắn mức chênh lệch, cao hơn quốc tế còn khoảng 4 triệu đồng/lượng thay vì 20 triệu đồng/lượng trước đó. 4 ngân hàng được phép bán vàng nhưng không mua vào cho thấy các đơn vị này cũng không mặn mà gì với vàng. "Ngay cả các ngân hàng không mua vào, các công ty lớn cũng không mua vàng của đơn vị khác, vậy người mua vàng của 4 ngân hàng thời gian vừa qua sẽ bán vàng ra ở đâu nếu cần?" - ông Tú đặt câu hỏi.

Cùng quan điểm, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân _ Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, việc 4 ngân hàng bán ra mà không mua vào là vô lý. Đó là chưa kể vàng miếng SJC là thương hiệu quốc gia, nay mua và bán đều khó nên làm giảm lòng tin của người tiêu dùng. Việc mua đâu bán đó trên thị trường vàng hiện nay gây ra tình trạng méo mó của thị trường, không tạo ra uy tín của sản phẩm này.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội về việc NHNN chỉ bán mà không mua, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng giải thích, NHNN cung vàng do nhu cầu gia tăng, chưa đặt vấn đề mua lại mà tập trung thực hiện giải pháp tăng cung vàng. “Hiện đã có 22 tổ chức tín dụng và có 16 doanh nghiệp kinh doanh mua bán vàng miếng. Việc doanh nghiệp không mua vàng cá nhân có thể vì một vài lý do như cân đối tiền”- Thống đốc trả lời.

Chỉ rõ diễn biến vàng tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, nước ta không sản xuất vàng nên việc can thiệp tùy thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu vàng quốc tế. Vì vậy, NHNN sẽ theo dõi sát diễn biến của thị trường để đưa ra các chính sách phù hợp để ổn định thị trường vàng.

Về đề xuất lập sàn giao dịch vàng của đại biểu Quốc hội, theo Thống đốc, việc thành lập sàn vàng có những mặt tích cực như giao dịch minh bạch, nhu cầu mua bán của người dân, doanh nghiệp thuận lợi hơn. Tuy nhiên, để thành lập sàn vàng, cần đầu tư về cơ sở hạ tầng. Việt Nam không phải là nước sản xuất vàng như Trung Quốc.

"Việc thành lập sàn vàng đòi hỏi NHNN phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu, đánh giá tác động rất kỹ để tham mưu, đề xuất với Chính phủ ở thời điểm phù hợp với bối cảnh điều kiện của Việt Nam” - Thống đốc phân tích.

Bình luận về những diễn biến gần đây trên thị trường vàng, các chuyên gia thẳng thắn, NHNN đã triển khai nhiều biện pháp nhằm ổn định thị trường cũng như giảm thiểu tình trạng đầu cơ; tuy nhiên, những giải pháp hiện tại vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người dân.

Tình trạng này không chỉ gây bức xúc cho người dân mà còn tạo ra sự thiếu minh bạch trong giao dịch. Những người không thể mua vàng từ các kênh chính thống buộc phải tìm đến các kênh không chính thức hoặc chấp nhận mua vàng với giá chênh lệch cao.

Theo các chuyên gia, việc điều chỉnh Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng cần hướng tới việc giảm thiểu sự can thiệp hành chính vào thị trường, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khác tham gia vào hoạt động sản xuất và kinh doanh vàng. Điều này sẽ giúp tăng tính cạnh tranh, bình ổn giá và đảm bảo người dân có thể tiếp cận vàng miếng với giá cả hợp lý hơn.

Ngoài các biện pháp cải thiện hạ tầng công nghệ và sửa đổi chính sách, các chuyên gia còn đề xuất một giải pháp quan trọng là liên thông thị trường vàng trong nước với thị trường vàng quốc tế sẽ giúp giảm chênh lệch giá, đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh và giúp người dân mua vàng với giá hợp lý hơn. Một số chuyên gia đã đề xuất rằng NHNN nên xem xét cho phép nhiều doanh nghiệp nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và vàng trang sức, từ đó tăng cường nguồn cung và giảm chênh lệch giá.