Theo quy định hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ 100% giao dịch. Đây được xem là một trong những điểm nghẽn trong quá trình nâng hạng thị trường mà các tổ chức xếp hạng khuyến nghị Việt Nam cần tháo gỡ.
Do đó, ngày 20/3, UBCKNN đã thông báo lấy ý kiến của các đơn vị, tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.
Trong đó, nội dung đáng chú ý của Thông tư là bổ sung quy định về giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.
Thứ nhất là sửa đổi, bổ sung điểm a, khoản 1 Điều 7. Cụ thể là “Nhà đầu tư chỉ được đặt lệnh mua chứng khoán khi có đủ tiền trên tài khoản giao dịch chứng khoán, ngoại trừ các giao dịchh: Ký quỹ theo quy định tại Điều 9 Thông tư này; Giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài theo quy định tại Điều 9a Thông tư này; Giao dịch của nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký chứng khoán tại ngân hàng lưu ký khi có bảo lãnh thanh toán hoặc xác nhận của ngân hàng lưu ký về việc chấp nhận yêu cầu thanh toán giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư”.
Thứ hai là bổ sung Điều 9a "Giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài" vào sau Điều 9 của Thông tư số 120/2020/TT- BTC ngày 31/12/2020 quy định giao dịch cổ phiếu niêm yết, đăng ký giao dịch và chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng quyền có bảo đảm niêm yết trên hệ thống GDCK. Theo đó, Công ty chứng khoán (CTCK) sẽ được nhận lệnh giao dịch mua chứng khoán của khách hàng là nhà đầu tư tổ chức nước ngoài khi tài khoản của khách hàng không đủ 100% giá trị lệnh đặt.
Thứ ba là bổ sung Điều 35a "Thanh toán giao dịch mua chứng khoán không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài" vào sau Điều 35 Thông tư số 119/2020/TT-BTC ngày 31/12/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán GDCK.
Cụ thể, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài phải có đủ tiền trên tài khoản để thanh toán cho các giao dịch của mình trước thời điểm thành viên lưu ký xác nhận kết quả giao dịch chứng khoán với Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC). Việc bù trừ, thanh toán GDCK được thực hiện theo quy định pháp luật và quy chế của VSDC.
Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không có đủ tiền trong thời hạn theo quy, nghĩa vụ thanh toán giao dịch mua chứng khoán thiếu tiền của nhà đầu tư được chuyển thành nghĩa vụ thanh toán của CTCK nơi nhà đầu tư đặt lệnh để bù trừ.
CTCK nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh mua chứng khoán có nghĩa vụ thanh toán đối với giao dịch mua chứng khoán thiếu tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài theo quy định. CTCK phải đảm bảo đủ nguồn vốn để thanh toán. Trường hợp mất khả năng thanh toán sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định pháp luật và Quy chế của VSDC.
Thứ tư là bổ sung khoản 9 tại Điều 16 "CTCK cung cấp dịch vụ giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có nghĩa vụ thanh toán giao dịch thiếu tiền của khách hàng".
Theo mục tiêu đề ra tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, phấn đấu đến năm 2025 nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, theo tiêu chuẩn phân hạng thị trường chứng khoán của các tổ chức quốc tế.
Thời gian qua, Bộ Tài chính đã tích cực làm việc với các tổ chức xếp hạng thị trường nhằm tìm hiểu các tiêu chí phân loại thị trường. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng chỉ đạo UBCKNN triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong việc xem xét nâng hạng thị trường.
Theo kế hoạch, trong tháng 3/2024, FTSE Russell sẽ có kỳ đánh giá và đến tháng 9/2024 khả năng thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE xem xét nâng hạng chính thức. Nhiều dự báo kỳ vọng, đến tháng 9/2025, FTSE Russell sẽ chính thức nâng hạng chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi thứ cấp.
