Hà Nội: bàn giải pháp hút nhân tài về khu công nghệ cao

Nhân lực là yếu tố then chốt

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Hà Nội là đưa TP trở thành trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực Đông Nam Á vào năm 2030 và hướng tới tầm nhìn trở thành trung tâm khoa học, công nghệ hàng đầu châu Á vào năm 2045. Hà Nội tập trung vào việc phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực chính cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Để đạt được mục tiêu trên, Hà Nội xác định cần có những cơ chế, chính sách phù hợp để phát huy tối đa tiềm năng và thế mạnh của mình trong lĩnh vực này, đồng thời tập trung xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, thu hút đầu tư và thúc đẩy sự tham gia của DN, người dân, các viện nghiên cứu, trường đại học. TP đã đề xuất Luật Thủ đô (sửa đổi) nhằm thể chế hóa một cách toàn diện Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó nhiều đột phá phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cũng theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn, Hà Nội sẽ đầu tư thiết lập hạ tầng công nghệ gồm có trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm khoa học công nghệ, có quỹ đầu tư mạo hiểm và có cơ chế kiểm soát một số công nghệ mới… để tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hoàn chỉnh. Và nhân lực chính là yếu tố quan trọng, then chốt nhất để vận hành hệ sinh thái đó. Trong đó, đội ngũ chuyên gia, tri thức, trí tuệ đóng vai trò chủ lực, hàng đầu. Điều đó đã được cụ thể bằng điều khoản riêng trong Luật Thủ đô sửa đổi về các chính sách đặc thù, ưu đãi vượt trội thu hút nhân tài về làm việc phát triển Thủ đô.

“Tôi mong muốn Hội thảo hôm nay sẽ đưa ra được phương án đóng góp vào dự thảo Nghị quyết của HĐND TP để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, phù hợp với yêu cầu phát triển của TP nhưng cũng phù hợp mong muốn của đội ngũ chuyên gia ở những nhóm lĩnh vực khác nhau, trước mắt là ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm” - Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội nhấn mạnh.

Chia sẻ thực trạng tại khu công nghệ cao hiện nay, Phó Trưởng Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp Hà Nội Lê Thanh Sơn cho biết, đang thiếu hụt lao động có trình độ, thiếu các startup quy mô lớn và chậm cải cách quy định. Theo ông Lê Thanh Sơn, ngoại trừ các chính sách riêng lẻ tại một số có cơ sở, DN tư nhân, hầu hết các chính sách của T.Ư, địa phương về thu hút nhân lực chất lượng, trình độ cao có kết quả khá hạn chế. Ví dụ như mới đây Sở Nội vụ TP Hồ Chí Minh cho biết, suốt 5 năm (từ 2018) TP Hồ Chí Minh không tuyển được sinh viên xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ nào về làm việc trong các cơ quan Nhà nước.

Còn tại Khu khu công nghệ cao Hoà Lạc, hiện có duy nhất Đại học FPT đã hoạt động với gần 10.000 sinh viên, chủ yếu công nghệ thông tin; thiếu các cơ sở đào tạo chuyên ngành kỹ thuật, đào tạo sau đại học, đặc biệt ở trình độ tiến sỹ, sau tiến sỹ. Bên cạnh đó, còn thiếu hệ sinh thái nghiên cứu và ươm tạo, chưa thực sự hình thành môi trường, không gian khoa học, chưa thực sự là Hub tri thức thu hút chuyên gia, phát triển công nghệ; thiếu các quỹ đầu tư, tổ chức hoạt động cung ứng dịch vụ khoa học, công nghệ.

Chú trọng ưu đãi cả vật chất và phi vật chất

Góp ý về giải pháp thu hút chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành là người Việt Nam ở nước ngoài đến và làm việc tại các khu công nghệ cao, GS.TS Bùi Thị Minh Hồng, Giám đốc quản lý giáo dục, trường đại học Vinuniversity cho rằng, muốn thu hút nhân tài cần phải dựa vào việc đơn vị có tầm nhìn lớn hay không, có những bài toán lớn để giải. Việc thay đổi văn hoá công sở cũng sẽ có ý nghĩa để nhân lực phát triển cùng nhau, có chính sách đãi hộ cho người Việt hồi hương…

Còn theo GS.TS.NGƯT Nguyễn Văn Minh (Trường Đại học Sư phạm), một trí thức, một nhà khoa học, chân chính thì luôn yêu Tổ quốc, yêu đất nước. Đây là ngọn nguồn để họ khao khát dấn thân cống hiến. Người làm khoa học và sáng tạo đúng nghĩa luôn có cá tính nổi bật, thậm chí “cá biệt”. Để phát huy năng lực của họ cần tạo môi trường sống và làm việc “khác biệt”, vì họ thường nghĩ những điều khác người khác, thậm chí trong góc nhìn của chúng ta có khi gọi là “không bình thường”.

Để nghĩ được những điều chưa ai nghĩ, làm những điều chưa ai làm thì môi trường làm việc đặc biệt quan trọng. Yêu cầu về điều kiện làm việc và cuộc sống của họ không quá cao siêu, tiền là cần nhưng tiền không duy nhất.

Theo GS.TS.NGƯT Nguyễn Văn Minh, đầu tư phát triển nhân lực, trọng dụng tài năng; đầu tư cho các cơ sở đào tạo đại học một cách bài bản và chuyên sâu; ưu tiên phát triển khoa học cơ bản gắn với công nghệ lõi; có chiến lược gửi đào tạo các ngành trọng điểm quốc gia; mời gọi người tài trợ về hoặc đến làm việc. Thành lập các Quỹ hỗ trợ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo… “Hà Nội cần thu hút từ nước ngoài nhưng không phải cái gì cũng thu hút để tránh trở thành “bãi rác” của nước khác” – GS.TS.NGƯT Nguyễn Văn Minh nhấn mạnh.

Đề xuất kiến nghị về cơ chế, chính sách, biện pháp hỗ trợ thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo tại khu công nghệ cao của TP, Phó Giám đốc Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Đỗ Tiến Thịnh cho rằng, sớm hay muộn Khu công nghệ Hoà Lạc cũng sẽ trở thành Hub. Do đó, hạ tầng công nghệ phải được triển khai trước, trong đó chú trọng vào điện sạch, hạ tầng viễn thông, internet sau đó sẽ thực hiện đến hạ tầng đường bộ, nhà ở, trường học…

Bên cạnh đó, ông Đỗ Tiến Thịnh cũng đề xuất thêm các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai cho các DN lớn; có chương trình hỗ trợ cho hoạt động kết nối, hợp tác giao thương nước ngoài của DN…

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng nhấn mạnh, trong thời gian tới trong quá trình phát triển, Hà Nội sẽ thành lập, phát triển thêm các khu công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, sinh học… không chỉ riêng khu công nghệ cao Hoà Lạc. Đồng thời, sắp tới HĐND TP Hà Nội sẽ có một loạt Nghị quyết liên quan đến khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ghi nhận các ý kiến của chuyên ra, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn cho biết thêm, sắp tới HĐND TP Hà Nội sẽ có một loạt Nghị quyết liên quan đến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP yêu cầu, Dự thảo Nghị quyết sẽ tập trung vào những vấn đề khu công nghệ cao Hoà Lạc hiện nay cần. Trước tiên là về đối tượng áp dụng, cần nhấn mạnh về nguồn nhân lực công nghệ cao gồm: chuyên gia cao cấp, nhà khoa học đầu ngành, các tầng công trình sư, các giáo sư tiến sĩ có công trình, sản phẩm được ghi nhận và có thành tích đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của Hà Nội; chuyên gia kỹ thuật công nghệ có kinh nghiệm thực tiễn hoặc đang có công trình thực tiễn; người Việt Nam ở nước ngoài, chuyên gia ở nước ngoài hoặc người có kinh nghiệm thực tiễn, có sản phẩm, thành tích khoa học công nghệ nhìn thấy được luôn; người trẻ tài năng đã đạt các giải thưởng quốc gia và quốc tế; các nhà sáng lập ra DN đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, các gói chính sách đề ra trong Nghị quyết phải phân theo nhóm đối tượng, từ đó xác định được các chính sách hữu hình và vô hình, kết hợp hài hoà để tôn vinh và ghi nhận công sức đóng góp của nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, tuỳ thuộc vào nhóm đối tượng để xem xét các chính sách như: nghiên cứu mức lương theo sản phẩm; ưu tiên thu hút chuyên gia đầu ngành tại các cơ sở lớn; chính sách về visa, cư trú cho chuyên gia nước ngoài; chính sách miễn thuế thu nhập cá nhân; chương trình ươm tạo tài năng trẻ, cơ chế bảo hộ chuyên gia; hỗ trợ kết nối start up và nhà đầu tư…

Về tổ chức thực hiện, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội nhấn mạnh phải gắn với mục tiêu phát triển, yêu cầu phát triển của Thủ đô trong từng giai đoạn gắn với nhiệm vụ cụ thể. Khi thực hiện phải có quy chế phối hợp nhuần nhuyễn giữa Nhà nước, DN, nhà trường, quỹ đầu tư…

Bên cạnh Nghị quyết này phải có làm thêm một các chùm Nghị quyết về tư tưởng đổi mới đột phá về đầu tư công – quản trị tư, vận hành theo cơ chế thị trường và dẫn dắt thị trường là DN, Nhà nước chỉ đóng vai trò lập chính sách và kiểm tra, giám sát.