Trạm bơm gần như “đắp chiếu”
Số liệu quan trắc của Chi cục Thuỷ lợi Hà Nội cho thấy, trong các năm 2019 - 2020 - 2021, mực nước bình quân trên sông Đà tại trạm bơm Trung Hà vào mùa kiệt (từ ngày 1/1 đến 31/5) có xu hướng giảm dần, lần lượt đạt 7,89m, 6,98m và 6,96m.
Thậm chí, nhiều thời điểm, mực nước xuống dưới 6,0m (cao trình đáy cống lấy nước là 6,0m). Do đó trạm chỉ vận hành được trong những đợt xả nước tăng cường từ các hồ chứa thủy điện. Ngoài thời gian xả, trạm gần như không thể vận hành.
Thực tế trong 3 đợt xả chống hạn cho vụ Xuân 2022 vừa qua, việc vận hành lấy nước của trạm bơm Trung Hà hết sức khó khăn. “Trong đợt xả đầu tiên và thứ ba từ các hồ chứa thủy điện, trạm không thể vận hành. Trong khi ở đợt lấy nước thứ hai, trạm chỉ vận hành được từ 1 - 3 tổ máy trong tổng số 9 tổ máy. Tuy nhiên do mực nước không đảm bảo nên thời gian vận hành không liên tục, hiệu suất bơm thấp…” - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV đầu tư phát triển thuỷ lợi sông Tích Đào Mạnh Thuỷ cho biết.
Để bảo đảm nguồn nước sản xuất vụ Xuân 2022, Công ty TNHH MTV đầu tư phát triển thủy lợi sông Tích phải lấy nước từ hồ Suối Hai. Mặc dù vậy, hồ Suối Hai là hồ chứa điều tiết năm. Dung tích trữ của hồ phụ thuộc lớn vào lượng nước đến hồ trong mùa lũ mỗi năm. Hồ cũng có nhiệm vụ cấp nước sản xuất nông nghiệp cho hơn 1.400ha thuộc 14 xã, thị trấn của huyện Ba Vì. Do đó trong trường hợp hồ không tích đủ nước thì việc hỗ trợ tưới cho trạm bơm Trung Hà sẽ rất khó khăn.
Nâng cấp cống lấy nước
Theo Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi Hà Nội Đặng Anh Tuấn, trạm bơm Trung Hà được đầu tư xây dựng mới từ năm 2012. 9 tổ máy với tổng công suất 37.800m3/giờ có nhiệm vụ cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho 10 xã, thị trấn thuộc huyện Ba Vì. Trong giai đoạn 2012 - 2017, mực nươc sông Đà chưa xuống thấp, trạm đã phát huy tốt hiệu quả đầu tư. Tuy nhiên những năm gần đây, trạm gần như không thể vận hành trong điều kiện bình thường (khi không có đợt xả tăng cường từ các hồ chứa thủy điện).
Đại diện Chi cục Thuỷ lợi Hà Nội cũng đưa ra nhận định, trong những năm tới, việc vận hành lấy nước sông Đà qua trạm bơm Trung Hà sẽ tiếp tục gặp khó khăn. Nguyên nhân là do lòng dẫn biến đổi nên quá trình hạ thấp mực nước trên sông Đà trong mùa kiệt ứng với cùng một cấp lưu lượng ngày càng lớn, mực nước năm sau sẽ tiếp tục thấp hơn năm trước.
Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, trước những diễn biến bất thường của thời tiết và xu thế hạ thấp lòng dẫn sông Đà, Sở đã có văn bản đề xuất UBND TP Hà Nội phương án bảo đảm nguồn nước sản xuất thuộc khu tưới do trạm bơm Trung Hà đảm nhận.
Liên quan đến đề xuất của Sở NN&PTNT Hà Nội, mới đây, UBND TP đã có văn bản giao các sở ngành nghiên cứu giải pháp, kế hoạch nâng cấp công trình, đảm bảo lấy nước không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện.
“Trước mắt, Sở NN&PTNT Hà Nội sẽ phối hợp với các đơn vị xây dựng phương án, đề xuất UBND TP cho phép lắp đặt hệ thống trạm bơm dã chiến để đảm bảo phục vụ sản xuất vụ Xuân 2023 và những năm tiếp theo. Về lâu dài, sẽ tham mưu TP giải pháp cải tạo, nâng cấp cống lấy nước trạm bơm Trung Hà dưới đê hữu Đà…” - Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ thông tin thêm.
