Hà Nội: Đồng bộ quy hoạch để “phủ kín” nhà ở cho công nhân

Theo Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội, hiện TP Hà Nội đã và đang phát triển 17 khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghiệp cao với tổng diện tích gần 3.500ha. Trong đó, 9 khu công nghiệp, khu chế xuất với tổng diện tích 1.264ha, đang hoạt động ổn định với khoảng gần 162.000 lao động.

Tuy nhiên, Phó Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội Hà Nội Trần Anh Tuấn cho biết, hiện mới có 3 khu công nghiệp là Thạch Thất - Quốc Oai, Bắc Thăng Long (Đông Anh), Phú Nghĩa (Chương Mỹ) có dự án nhà ở đáp ứng một phần nhu cầu của công nhân. Còn lại, các khu công nghiệp đều chưa có nhà ở cho công nhân. Do đó, hàng nghìn công nhân đã phải thuê nhà trọ tại các khu dân cư thiếu những điều kiện trong sinh hoạt.

Khu nhà ở dành cho công nhân thuộc Khu công nghiệp Bắc Thăng Long là dự án đầu tiên của cả nước dành cho công nhân, có quy mô 28 đơn nguyên, đáp ứng khoảng 11.500 chỗ ở. Thế nhưng số chỗ ở này vẫn chỉ như “muối bỏ bể”. Bởi vậy, đa số công nhân tại đây vẫn phải đi thuê trọ tại các khu vực dân cư xã Kim Chung và thường xuyên chịu cảnh nước tràn vào phòng mỗi khi có mưa lớn.

Anh Nguyễn Văn Chiến - công nhân tại Khu công nghiệp Bắc Thăng Long chia sẻ, sau mỗi trận mưa lớn là khu trọ tại thôn Hậu Dưỡng, xã Kim Chung lại ngập trong nước mưa, nước thải từ 3 - 4 ngày. Không chỉ chịu đựng mùi hôi thối mà nước ngập còn nguy hiểm đến tính mạng khi các thiết bị điện được trang bị tại khu trọ rất sơ sài.

Do thiếu các khu nhà ở tập trung, tại một số địa phương đã phải “gánh” số lượng công nhân ở trọ tại khu dân cư lên tới hàng vạn người, làm gia tăng mật độ dân số, tạo sức ép lên hạ tầng kỹ thuật, xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, đây là môi trường sống có nguy cơ lây lan dịch bệnh rất cao, khó kiểm soát, gây áp lực quản lý cho chính quyền sở tại.

Phó Chủ tịch UBND xã Hải Bối (huyện Đông Anh) Trịnh Minh Huân cho hay, để đề phòng nguy cơ lây nhiễm, lực lượng chức năng xã đã tổ chức ký cam kết phòng, chống dịch cho 40 chủ nhà trọ trên địa bàn, yêu cầu tuân thủ nghiêm túc quy định.

Còn theo Chủ tịch UBND phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm) Trần Trọng Bình, trên địa bàn phường có khoảng gần 4.000 công nhân đang thuê trọ. Nhằm đảm bảo công tác phòng, chống dịch, phường thường xuyên tổ chức tổng vệ sinh môi trường ở tất cả khu vực dân cư, xóm trọ. Các tổ Covid-19 cộng đồng đã phải tăng cường tuyên truyền, giám sát 2.200 chủ nhà trọ, đảm bảo phổ biến các quy định phòng, chống dịch cho công nhân lao động thuê trọ…

Làn sóng dịch Covid-19 bùng phát đã và đang làm lộ ra nhiều bất cập trong công tác quy hoạch, phát triển đô thị. Điển hình tại đô thị lớn, nơi tập trung và phát triển mạnh các khu công nghiệp nhưng không gian sản xuất công nghiệp lại đang bị chia cắt, thiếu những chốn định cư chất lượng cho công nhân dẫn đến nhiều hệ lụy.

Khi dịch bệnh xảy ra, nhiều đơn vị sản xuất đã bị đứt gãy vì không đảm bảo được việc thực hiện 3 tại chỗ (ăn, ngủ, làm việc) tại khu công nghiệp. Cùng đó là các cuộc “rút chạy” khỏi nơi cư trú tạm bợ ở một số địa phương thời gian qua là những minh chứng.

Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, TS. Đặng Việt Dũng đánh giá, việc phát triển các khu công nghiệp thời gian qua đã bộc lộ một số hạn chế. Đó là, chưa có sự gắn kết quá trình phát triển khu công nghiệp với quá trình hình thành và phát triển đô thị từ khâu quy hoạch, đầu tư cũng như công tác quản lý. Mô hình khu công nghiệp thời gian qua chủ yếu phát triển tập trung công nghiệp đơn thuần, tập trung cho không gian sản xuất, lao động, chưa chú trọng hoàn thiện không gian sống, không gian sinh hoạt cho người lao động.

Do đó, nhằm khắc phục nhược điểm nêu trên, góp phần xây dựng những không gian đô thị công nghiệp bền vững, theo TS. Đặng Việt Dũng cần nghiên cứu xây dựng các chính sách pháp luật đảm bảo gắn đồng bộ quy hoạch khu công nghiệp với phát triển đô thị, dịch vụ trong một phương án tổng thể, thống nhất.

Cùng với đó, xây dựng cơ chế, chính sách đủ hấp dẫn để thu hút các nguồn vốn đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào khu công nghiệp, các công trình hạ tầng kết nối, công trình nhà ở, thiết chế văn hóa, phúc lợi cho người lao động, dịch vụ phục vụ khu công nghiệp. Đồng thời với các chính sách đầu tư bắt buộc nhằm đồng bộ quá trình đầu tư, vừa khai thác hiệu quả yếu tố tạo thị của quá trình phát triển khu công nghiệp vừa đảm bảo đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân.

Nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, Bộ Xây dựng cũng vừa có văn bản đề nghị các địa phương khi lập, phê duyệt quy hoạch xây dựng khu công nghiệp phải bố trí diện tích đất phù hợp trên địa bàn để xây dựng nhà công nhân, thiết chế của công đoàn đảm bảo đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để phục vụ công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó.

Bên cạnh đó, các địa phương cần có cơ chế, giải pháp cụ thể, tạo môi trường thuận lợi về đất đai, thủ tục hành chính, hỗ trợ, khuyến khích, thu hút doanh nghiệp tích cực tham gia phát triển nhà ở xã hội; đặc biệt là nhà cho công nhân thuê tại khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn.

Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương tiếp tục tập trung chỉ đạo, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp mà Thủ tướng Chính phủ đã giao trong Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25/1/2017 về việc đẩy mạnh phát triển nhà xã hội. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam trong việc triển khai các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về đầu tư xây dựng những thiết chế công đoàn tại khu công nghiệp, khu chế xuất (bao gồm nhà ở, nhà trẻ, siêu thị, y tế, giáo dục và các công trình văn hóa, thể thao). Phấn đấu từ năm 2026 trở đi, tất cả khu công nghiệp, khu chế xuất trên cả nước đều có thiết chế công đoàn.

 

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, cả nước chỉ có 214 dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân, với quy mô sử dụng đất khoảng 600ha, trong đó 116 dự án đã hoàn thành với diện tích đất hơn 250ha. Với diện tích kể trên, cả nước mới chỉ có khoảng 41% diện tích đất được đầu tư xây dựng đưa vào sử dụng. Riêng công nhân khu công nghiệp, diện tích nhà chỉ đủ bố trí cho hơn 330.000 người, đáp ứng khoảng 39% mục tiêu về nhà ở công nhân khu công nghiệp đến năm 2020. Trong khi đó, cả nước có 394 khu công nghiệp và hàng nghìn cụm công nghiệp, thu hút hàng triệu lao động làm việc.