Hà Nội, niềm tin và hy vọng

1. Trận mưa tháng 10 như trút nước ngoài đường không mảy may làm cái phấn chấn, hồ hởi đang ngự trị trong trái tim ông bạn già của tôi chùng lại khi nói về Hà Nội trong những ngày Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP lần thứ XVIII. Ở đầu bên kia điện thoại, ông bạn tôi nói đúng giọng của một ông giáo chuyên Lịch sử: “Lãnh đạo TP đã nói rồi, “HDI không chỉ là một chỉ số đo lường, mà còn phản ánh cách một chính quyền đặt ưu tiên cho người dân”! Cứ để ý sẽ thấy, ở Hà Nội mình, tinh thần “lấy con người làm trung tâm của phát triển” đã hiện diện ở nhiều chính sách, chiến lược, chương trình hành động, hiện diện ở nhiều góc giản dị của cuộc sống. Thủ đô không chỉ tập trung phát triển kinh tế, hạ tầng, mà còn đặt trọng tâm vào nâng cao chất lượng giáo dục, chăm sóc sức khỏe, phát triển văn hóa, an sinh xã hội và xây dựng môi trường sống cho người dân”.

Thì đúng, một trong ba trụ cột cấu thành chỉ số HDI, trụ cột thứ nhất, trình độ giáo dục Hà Nội nhiều năm liền dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục phổ thông, tỷ lệ người dân có trình độ học vấn cao, mạng lưới cơ sở giáo dục đa dạng và chất lượng. Đến giờ, mảnh đất có truyền thống hiếu học lâu đời Thăng Long này có gần 2.900 trường học các cấp với tỷ lệ chuẩn quốc gia trên 80%. Nơi đây cũng hội tụ nhiều trường đại học, học viện, trung tâm nghiên cứu lớn của cả nước, góp sức không nhỏ vào hành trình nâng cao trình độ dân trí. Hơn thế, Hà Nội còn chú trọng phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp, đào tạo kỹ năng số, kỹ năng mềm, mở ra cơ hội học tập suốt đời cho người dân. Các mô hình “Trường học thông minh”, “Trung tâm học tập cộng đồng”… đang lan tỏa ở nhiều địa phương, chung tay tạo dựng một xã hội học tập đúng nghĩa.

Trụ cột thứ hai của HDI là tuổi thọ trung bình và sức khỏe thì Hà Nội cũng đang dẫn đầu cả nước về chất lượng hệ thống y tế. TP có mạng lưới bệnh viện đa tầng, từ T.Ư, TP đến xã, phường. Tuổi thọ trung bình của người Hà Nội khoảng 76,5 tuổi, cao hơn mức trung bình toàn quốc (73,7 tuổi). Hệ thống y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh bảo hiểm y tế được mở rộng và nâng cấp. TP đã đẩy mạnh chuyển đổi số y tế, giúp người dân tiếp cận dịch vụ y tế thuận tiện hơn hẳn. Các chương trình tầm soát bệnh không lây nhiễm, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, bà mẹ và trẻ em được thực hiện rộng khắp…

Trụ cột thứ ba của HDI là mức sống và thu nhập thì GDP bình quân đầu người của Hà Nội đang cao nhất cả nước, đạt khoảng 160 triệu đồng/năm. Tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hiện đại đã tạo nền tảng để nâng cao thu nhập và chất lượng sống của người dân. TP đã và đang triển khai nhiều chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo đa chiều, hỗ trợ nhóm yếu thế, giúp người dân có điều kiện tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, nên giờ TP không còn hộ nghèo theo chuẩn quốc gia. Hệ thống giao thông, hạ tầng đô thị, không gian công cộng, công viên, thư viện, thiết chế văn hóa, khu vui chơi cũng được đầu tư, góp phần tạo môi trường sống văn minh, tiện nghi nơi đô thị.

2. Chợt nhớ một chuyên gia văn hóa đô thị có lần giãi bày: “Chỉ số HDI không đo trực tiếp yếu tố văn hóa, nhưng chính văn hóa tạo ra sự hài hòa trong phát triển, giúp người dân cảm thấy gắn bó, hạnh phúc hơn. Hà Nội đang có lợi thế lớn ở khía cạnh này”. Đúng là có theo dõi theo từng bước chân Hà thành bằng nhịp đập của trái tim thiết tha với mảnh đất này mới hiểu, Hà Nội luôn coi văn hóa và bản sắc là yếu tố nâng tầm chất lượng cuộc sống người đô thị. Các chương trình phát triển văn hóa, bảo tồn di sản, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh được triển khai sâu rộng suốt cả chặng đường dài. Mảnh đất nghìn năm vẫn bảo tồn trong lòng nó hơn 5.900 di tích lịch sử văn hóa, hàng trăm lễ hội truyền thống, vô số không gian sáng tạo nghệ thuật. Thủ đô còn là thành viên của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO. Thế nên việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa không chỉ làm giàu đời sống tinh thần mà còn tạo bản sắc riêng cho người Hà Nội.

Cũng phải nói rằng, để đạt được HDI cao nhất cả nước không phải là kết quả của một sớm một chiều; mà là cả một quá trình hoạch định chính sách, đầu tư dài hạn cho giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội và môi trường sống. Không phải ngẫu nhiên mà trong Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội, việc phát triển con người tiếp tục được đặt ở vị trí trung tâm. Hà Nội nhấn mạnh khát vọng và giữ lời hứa sẽ tiếp tục đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe toàn dân, xây dựng môi trường sống an toàn, bền vững và sáng tạo.

Rõ là, mục tiêu của phát triển con người không chỉ là tăng trưởng vật chất mà còn hướng đến phát triển bao trùm và hạnh phúc của người dân. Hà Nội đang chuyển từ tư duy “tăng trưởng nhanh” sang “tăng trưởng bền vững, lấy con người làm trung tâm”. Chỉ số HDI cao nhất cả nước là một bước tiến quan trọng, nhưng cũng là áp lực để Hà Nội tiếp tục giữ vững và nâng tầm chất lượng sống trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, dân số tăng nhanh và những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, già hóa dân số.

3. Hà Nội đang trên đường đến TP “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, yếu tố then chốt trên hành trình này chính là con người. Ông bạn tôi nói đúng, “Cơ sở hạ tầng có thể xây dựng trong vài năm, nhưng con người - nguồn lực lớn nhất của Thủ đô, cần quá trình tích lũy lâu dài. Hà Nội đang đi đúng hướng khi đặt con người ở trung tâm mọi chính sách!”.

Trong bài viết “Tiên phong, đột phá trong Kỷ nguyên mới phát triển Thủ đô Hà Nội văn minh, hiện đại, hạnh phúc” nhân Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài đã khẳng định: đột phá của Hà Nội không nằm ở quy mô công trình, mà ở tầm nhìn thể chế, tư duy quản trị và sức mạnh đổi mới sáng tạo của con người Thủ đô… TP xác định 43 chỉ tiêu đến năm 2030 tập trung về kinh tế, xã hội, đô thị - môi trường và xây dựng Đảng. Trong đó, Chỉ số phát triển con người (HDI) đạt khoảng 0,88; chỉ số hạnh phúc (HPI) đạt 9/10...

Chỉ số HDI không chỉ là một con số thống kê, mà là thước đo của chất lượng phát triển và hạnh phúc của người dân Thủ đô. Đây là kết quả của một tầm nhìn dài hạn, sự đầu tư nghiêm túc và sự đồng lòng của chính quyền - người dân. Nhìn về tương lai, khi Hà Nội tiếp tục cụ thể hóa tinh thần “lấy con người là trung tâm của sự phát triển”, Thủ đô không chỉ dẫn đầu về HDI mà còn có thể trở thành một TP đáng sống hàng đầu khu vực, nơi mọi người đều có cơ hội phát triển toàn diện và hạnh phúc.