Đến nay, 6 tháng đầu năm 2022, toàn TP Hà Nội mới giải ngân đạt 20% kế hoạch, vẫn thấp hơn so với yêu cầu. Thẳng thắn nhìn nhận, chỉ rõ nguyên nhân để có giải pháp tháo gỡ nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đang được các sở, ngành, đơn vị, địa phương chủ động thực hiện.
Khó khăn trong xác định nguồn gốc đất
Làm rõ những nguyên nhân của tình trạng trên, theo báo cáo của UBND TP Hà Nội, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp là do những tồn tại, khó khăn vướng mắc từ nhiều năm. Khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, trọng tâm là việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, quỹ nhà tái định cư, người dân chưa đồng thuận với dự án bồi thường.
Nguyên nhân nữa là trong quá trình triển khai thực hiện dự án, một số dự án phát sinh hạng mục, chi phí dẫn đến phải điều chỉnh dự án, một số trường hợp vượt tổng mức đầu tư phải điều chỉnh chủ trương đầu tư nên ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và kết quả giải ngân của dự án.
Bên cạnh đó, vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc liên quan đến phê duyệt chỉ giới đường đỏ; phê duyệt, điều chỉnh giá đất bồi thường GPMB; việc bán nhà, quỹ nhà tái định cư; phê duyệt chủ trương đầu tư; thẩm định phê duyệt dự án lĩnh vực giao thông; sự phối hợp giữa các Ban Quản lý dự án chuyên ngành của TP với các quận, huyện, thị xã trong công tác GPMB các dự án cấp TP.
Đặc biệt, năm 2022 là năm vẫn chịu tác động mạnh mẽ của dịch Covid-19, nhất là trong quý I. Cùng với đó là các yếu tố biến động từ bên ngoài tác động đến nền kinh tế dẫn đến giá nguyên, nhiên, vật liệu, cước, phó vận chuyển hàng hóa tăng cao; máy móc, thiết bị nhập khẩu phục vụ dự án đầu tư công bị ảnh hưởng. Vì thế, có tâm lý thi công cầm chừng để chờ hướng dẫn điều chỉnh, chính sách bù giá vật liệu xây dựng.
Đối với các dự án ODA, do nguyên nhân tồn tại từ các năm trước nên các dự án đều phải làm thủ tục điều chỉnh tiến độ, gia hạn Hiệp định vay. Công tác chuẩn bị đầu tư các dự án, gồm cả các dự án cấp TP, cấp huyện chưa đảm bảo tiến độ, chưa đủ điều kiện bố trí vốn năm 2022, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân…
Đồng tình với các nguyên nhân trên, tại Kỳ họp thứ 7 HĐND TP khóa XVI vừa qua, nhiều đại biểu HĐND TP đã chỉ ra điểm nghẽn của việc giải ngân thấp là về xác định nguồn gốc đất, chưa đồng thuận hoặc khiếu kiện với phương án bồi thường… và đặc thù của năm nay là yếu tố giá cả tác động rất lớn.
Bí thư Thị ủy Sơn Tây Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, hạn chế nhất là khâu giải phóng mặt bằng, xác định nguồn gốc đất. Chúng ta nói rằng giao cho cấp xã xác định nguồn gốc đất nhưng trên thực tế cấp quận, huyện phải thẩm định và có ý kiến của sở ngành. Quá nhiều năm hồ sơ quản lý đất từ những năm 80 – 90 chưa được chuẩn hóa, nhiều trường hợp khó xác định.
Vì vậy, cần có sự đồng bộ trên toàn TP để xác định rõ một số loại đất khó xác định nguồn gốc, có chung hệ quy chiếu để cho các huyện nông thôn có cơ sở thực hiện nhiệm vụ GPMB, “tự tin” để xác định nguồn gốc đất.
Tăng tính chủ động của chủ đầu tư và địa phương
Để thúc đẩy thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021-2025 và thúc đẩy tỷ lệ giải ngân năm 2022, theo Phó Chủ tịch Thường trực phụ trách, điều hành UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn, TP tiếp tục yêu cầu các chủ đầu tư tăng tính chủ động trong phối hợp với các quận, huyện và các sở, ngành để triển khai dự án, rà soát, đánh giá kỹ khả năng thực hiện của dự án với tinh thần nỗ lực cao nhất, lập kế hoạch giải ngân cụ thể và cam kết với TP kết quả giải ngân theo từng dự án, từng tháng, từng quý và chịu trách nhiệm toàn diện trước TP kết quả giải ngân các dự án.
Các đơn vị của TP thực hiện đẩy nhanh thủ tục đầu tư, trọng tâm là phê duyệt dự án, phê duyệt điều chỉnh dự án, phê duyệt điều chỉnh giá gói thầu… Đặc thù của năm nay giá nguyên vật liệu tăng cao ảnh hưởng trực tiếp đến công tác lập tổng mức đầu tư, dự toán, giá gói thầu. UBND TP đã làm việc với Bộ Xây dựng và giao Sở Xây dựng chủ trì với các sở, ngành liên quan, hàng quý rà soát, tổng hợp công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng…
Về việc tiếp tục tháo gỡ khó khăn trong giải phóng mặt bằng, UBND TP chỉ đạo UBND các quận, huyện, thị xã chịu trách nhiệm trước TP về công tác GPMB các dự án đầu tư trên địa bàn. Phân công Phó Chủ tịch UBND TP phụ trách lĩnh vực tài nguyên môi trường trực tiếp chỉ đạo Sở TN&MT tổng hợp, tham mưu giải quyết các kiến nghị, đề xuất của các đơn vị về công tác GPMB các dự án đầu tư công của TP. Cùng với đó, tiếp tục rà soát các quy định liên quan đến chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư để phân cấp, ủy quyền trong thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư tạo điều kiện đẩy nhanh công tác GPMB, thực hiện dự án.
Đối với các dự án không có khả năng thực hiện hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025, chủ đầu tư là người đầu tiên chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng nguồn vốn, do vậy, từng chủ đầu tư cần phải rà soát kỹ và đề xuất với TP. Đồng thời, cùng phải rà soát đồng bộ các dự án chuyển tiếp và các dự án mới để xác định tính cấp thiết, thứ tự ưu tiên để đề xuất bố trí vốn thực hiện trong kế hoạch trung hạn và hàng năm cho hợp lý.
TP đề nghị các chủ đầu tư đôn đốc các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công dự án. Quản lý chặt chẽ trong quá trình thực hiện dự án, tuyệt đối không để phát sinh nợ xây dựng cơ bản, trách việc chậm, kéo dài thời gian thực hiện dự án làm phát sinh chi phí đối với dự án do thay đổi giá cả nguyên vật liệu, nhân công và để tiết kiệm chi phí dự phòng của dự án. Thực hiện các thủ tục thanh toán cho các dự án ngay sau khi có khối lượng được nghiệm thu, thực hiện bàn giao, hoàn thành hồ sơ, thủ tục thanh toán, quyết toán dự án theo đúng quy định của pháp luật.
