Hà Nội tiên phong kích hoạt quỹ đầu tư mạo hiểm cho đổi mới sáng tạo

Qũy theo chuẩn quốc tế, dứt bỏ tư duy "quyền lực Nhà nước"

HVCF được thiết kế dựa trên mô hình hợp đồng hợp tác kinh doanh theo phương thức đối tác công – tư mà không thành lập pháp nhân mới. Đây là điểm khác biệt quan trọng, bởi mô hình này cho phép quỹ vận hành linh hoạt theo cơ chế thị trường, chấp nhận rủi ro và cùng chia sẻ lợi ích như các quỹ đầu tư mạo hiểm quốc tế. Lãnh đạo Hà Nội nhiều lần nhấn mạnh, TP không phải “cơ quan quản lý” đứng trên nhà đầu tư, mà là một đối tác bình đẳng trong cấu trúc quỹ, vận hành theo nguyên tắc “win-win”.

Việc tách quỹ khỏi tư duy hành chính, bao cấp được coi là yêu cầu sống còn để HVCF có thể tạo niềm tin cho giới đầu tư trong và ngoài nước. TP cam kết không áp dụng tư duy “quyền lực nhà nước” trong vận hành, thay vào đó tuân thủ mô hình quản trị hiện đại, minh bạch và tiếp cận thông lệ quốc tế. Người đại diện phần vốn hNà nước sẽ là lãnh đạo cấp Giám đốc Sở, nhằm bảo đảm trách nhiệm giải trình cao nhất, đồng thời giữ sự độc lập trong quá trình ra quyết định đầu tư.

Theo đề án, ngân sách chỉ tham gia tối đa 49% vốn điều lệ, tương đương không quá 600 tỷ đồng, phần còn lại sẽ do tối đa 6 nhà đầu tư chiến lược đóng góp. Cách thiết kế này nhằm tránh việc Nhà nước nắm quyền chi phối, đồng thời khuyến khích dòng vốn tư nhân cùng đồng hành ngay từ giai đoạn đầu. Việc giới hạn số lượng nhà đầu tư cũng giúp bảo đảm sự tập trung trong quản trị, tạo điều kiện thuận lợi để quỹ thuê công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp theo đúng chuẩn quốc tế.

Tính khả thi của mô hình đầu tư mạo hiểm đã được các chuyên gia, DN đánh giá cao. Phó Chủ tịch Tập đoàn CMC Lê Thanh Sơn nhắc lại khoản đầu tư 10% cổ phần vào CMC Telecom năm 2016 - thời điểm điện toán đám mây còn đang ở giai đoạn sơ khai. Sau 5 năm đồng hành cùng DN, việc thoái bớt 5% cổ phần mang về khoản lợi nhuận khoảng 100 tỷ đồng. Đại diện CMC bày tỏ mong muốn đồng hành cùng Hà Nội tham gia Quỹ Đầu tư mạo hiểm, đóng góp vào việc hiện thực hóa Nghị quyết 57 về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ tịch Hội đồng Công ty CP Công nghệ Viên thông Elcom Nguyễn Đức Thiện cũng chia sẻ bài học từ thương vụ đầu tư vào VinaGame năm 2016, khi sở hữu 5% cổ phần và đồng hành 5 năm mang lại mức sinh lời vượt trội. Từ kinh nghiệm đó, ELcom cam kết sẵn sàng tham gia Quỹ đầu tư mạo hiểm Hà Nội với tỷ lệ không dưới 5%, nhằm hỗ trợ các DN công nghệ và dự án đô thị thông minh của Thủ đô.

Từ góc nhìn quỹ đầu tư, Giám đốc VinaCapital Ventures Hoàng Đức Chung đánh giá việc Hà Nội xây dựng mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm theo chuẩn quốc tế là cơ hội hiếm có. Tuy nhiên, để mô hình HVCF phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, tỷ lệ góp vốn tối đa 49% từ ngân sách cần được giải thích rõ về cơ sở và ý nghĩa, nhất là trong trường hợp một số nhà đầu tư chưa sẵn sàng tham gia.

Vốn mồi chiến lược tạo cú hích cho DN công nghệ Thủ đô

Việc thành lập HVCF được đánh giá là bước đi chủ động của Hà Nội nhằm tháo gỡ bài toán nan giải nhất của startup và DN công nghệ: tiếp cận vốn đầu tư giai đoạn sớm. Dù Hà Nội là nơi tập trung dày đặc viện nghiên cứu, trường đại học, DN công nghệ, nhưng lượng quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động thực sự tại Thủ đô vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Các startup công nghệ thường thiếu nguồn lực để vượt qua “thung lũng chết”, khi sản phẩm chưa hoàn thiện và chưa tạo doanh thu đủ lớn để thuyết phục nhà đầu tư tư nhân.

HVCF được kỳ vọng trở thành “vốn mồi” để giải quyết điểm nghẽn này. Thay vì bao cấp, vốn ngân sách đóng vai trò kích hoạt, tạo tín hiệu thị trường và lan tỏa niềm tin. Khi Nhà nước chấp nhận rủi ro cùng DN và nhà đầu tư, dòng vốn tư nhân sẽ mạnh dạn tham gia hơn, từ đó hình thành một lớp tài sản đầu tư mới mang tính chiến lược cho Hà Nội.

Theo kế hoạch, quỹ sẽ đầu tư vào 13 nhóm lĩnh vực ưu tiên, bao phủ những trụ cột công nghệ quan trọng nhất của Thủ đô như giáo dục, y sinh, y tế, giao thông, đô thị thông minh và các ngành khoa học – công nghệ có tiềm năng thương mại hóa cao. Thời gian thí điểm tối đa là 10 năm, với cơ chế sơ kết sau 5 năm và tổng kết sau 10 năm để xem xét tiếp tục hoặc chấm dứt.

Phó Chủ tịch UBND TP Trương Việt Dũng cho biết, Hà Nội sẵn sàng tham gia với tỷ lệ vốn 49% – mức cao hơn ngưỡng an toàn thông thường để xây dựng niềm tin và thể hiện cam kết dẫn dắt. Tuy nhiên, TP kiên quyết không tiếp nhận những nhà đầu tư thiếu năng lực, không đủ khát vọng hoặc chỉ tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn. Điều quan trọng nhất, theo Phó Chủ tịch Trương Việt Dũng, không phải tỷ lệ vốn góp, mà là tinh thần đồng hành, cùng xây dựng mô hình quỹ mạo hiểm đủ tầm quốc tế và có khả năng dẫn dắt thị trường.

Đánh giá về sáng kiến này, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân khẳng định nếu không có đầu tư mạo hiểm, Việt Nam khó có thể xuất hiện các DN công nghệ quy mô lớn hay sản phẩm mang tính đột phá. Ông Nguyễn Quân cho rằng, việc Hà Nội tiên phong thành lập quỹ theo chuẩn quốc tế là tín hiệu tích cực, đặc biệt trong bối cảnh Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo lần đầu tiên đưa hoạt động đầu tư mạo hiểm vào khuôn khổ pháp lý. Điều này tạo nền tảng pháp lý quan trọng để địa phương triển khai thí điểm, như cách Hà Nội đang thực hiện với HVCF.

Kỳ vọng của thành phố không chỉ nằm ở mục tiêu lợi nhuận tài chính mà rộng hơn là tạo ra động lực phát triển mới, củng cố vị thế Hà Nội thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực. Việc quỹ đi vào hoạt động cũng đồng nghĩa DN công nghệ, startup và các nhà nghiên cứu sẽ có thêm kênh hỗ trợ tài chính lẫn phi tài chính như đào tạo, tư vấn, kết nối quốc tế và thương mại hóa sản phẩm khoa học, công nghệ.