Chiều 18/5, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành uỷ, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh chủ trì cuộc đối thoại với công nhân, lao động Thủ đô năm 2023. Dự cuộc đối thoại có lãnh đạo LĐLĐ TP Hà Nội, các sở, ngành…
Quý I/2023, thu nhập bình quân công nhân lao động là 7 triệu đồng/tháng
Báo cáo tại hội nghị, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP Lê Đình Hùng cho biết, TP Hà Nội là địa phương tập trung nhiều doanh nghiệp với số công nhân lao động (CNLĐ) đông đảo. Cụ thể, Hà Nội có trên 250.000 doanh nghiệp với khoảng 2,5 triệu lao động. LĐLĐ TP cũng đang trực tiếp quản lý, chỉ đạo hoạt động 45 Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở với gần 9.700 CĐCS, gần 653.808 đoàn viên công đoàn. Trong đó, khu vực SXKD có 6.268 CĐCS, trên 458.000 đoàn viên công đoàn.
Năm 2022, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống, việc làm của phần lớn CNLĐ tiếp tục gặp khó khăn. Nhiều doanh nghiệp đã phải ngừng hoạt động, giải thể, phá sản; tình hình quan hệ lao động, thị trường lao động và đời sống, việc làm, thu nhập của CNLĐ cũng bị ảnh hưởng rất lớn; đã có hàng chục nghìn NLĐ bị thiếu việc làm, mất việc làm, thu nhập giảm sút; tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, thanh toán chế độ một lần BHXH trên địa bàn Thành phố tăng nhanh.
Tuy nhiên với sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt Thành phố và sự nỗ lực, cố gắng của doanh nghiệp, NLĐ và cả hệ thống chính trị từ Thành phố đến cơ sở; tình hình phát triển kinh tế-xã hội Thủ đô và sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp những tháng đầu năm 2023 đã có nhiều khởi sắc; đời sống, việc làm của CNLĐ dần đi vào ổn định.
Với tinh thần nỗ lực vượt khó; tuy sản xuất kinh doanh khó khăn, song đa số doanh nghiệp vẫn cố gắng bảo đảm tiền lương, phúc lợi cho người lao động. Đây là giải pháp quan trọng để người lao động yên tâm làm việc, doanh nghiệp hoạt động ổn định.
Đặc biệt, ngày 12/6/2022 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2022/NĐ-CP quy định mức lương tối thiểu đối với NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động; theo đó từ ngày 01/01/2023b tăng mức lương tối thiểu tháng trả cho người lao động đã hỗ trợ CNLĐ bớt khó khăn hơn.
Năm 2022, tiền lương bình quân chung của người lao động trên địa bàn Thành phố tăng hơn so với năm 2021 từ 2,94% đến 3,82%; thu nhập bình quân của người lao động đạt 6,6 triệu đồng/tháng. Riêng quý I năm 2023, thu nhập bình quân của người lao động là 7,0 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, với mức thu nhập của NLĐ như trên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt tối thiểu, do tình hình lạm phát NLĐ phải chịu nhiều chi phí: thuê nhà trọ, gửi trẻ, giá hàng hóa tiêu dùng tăng cao. Đặc biệt, còn khó khăn hơn đối với CNLĐ ở các Khu công nghiệp và chế xuất.
Trên 80% công nhân lao động đang phải thuê nhà trọ ở các khu dân cư
Hà Nội hiện có 10 Khu CN&CX và Khu công nghệ cao Hòa Lạc với 661 doanh nghiệp và khoảng 165.000 lao động. Trong đó phần lớn là lao động ngoại tỉnh (chiếm trên 80%).
Theo Phó Chủ tịch LĐLĐ TP Hà Nội, vấn đề nhà ở cho CNLĐ còn thiếu so với sự gia tăng nhanh của lực lượng lao động, đó vẫn là yêu cầu bức xúc hiện nay của người lao động. CNLĐ rất mong muốn được mua nhà ở xã hội, với giá cả phù hợp để an cư, lập nghiệp.
Hiện nay, Thành phố có 3 Khu công nghiệp là: Thạch Thất - Quốc Oai, Thăng Long (Đông Anh), Phú Nghĩa (Chương Mỹ) có dự án nhà ở đáp ứng gần 20% nhu cầu về chỗ ở của CNLĐ. Các khu công nghiệp còn lại đều chưa có nhà ở cho công nhân, do vậy khoảng trên 80% CNLĐ đang phải thuê nhà trọ ở các khu dân cư. Trong đó, một số khu nhà trọ diện tích chật hẹp, an ninh trật tự và vệ sinh môi trường chưa đảm bảo, mức giá thuê trọ và tiền điện, tiền nước cao...
Ngoài ra, các công trình phúc lợi công cộng như: Trường mầm non công lập còn thiếu, nhà văn hóa, khu thể thao và khu vui chơi giải trí, các điểm sinh ở các khu công nghiệp tập trung hầu như chưa có. Đặc biệt, khối trường PTTH còn thiếu, cùng với đó là cơ chế chỉ học sinh có hộ khẩu Hà Nội mới đủ điều kiện được đăng ký thi vào trường PTTH công lập đã gây bức xúc, khó khăn hơn cho người lao động nhập cư khi phải cho con học trường PTTH dân lập với chi phí học tốn kém, chưa phù hợp mức thu nhập của CNLĐ.
Thực hiện Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Thành phố Hà Nội đã triển khai, hỗ trợ tiền thuê nhà cho 371.638 lượt lao động tại 20.794 doanh nghiệp, với số tiền hơn 194 tỷ đồng…; Chỉ đạo các sở, ngành triển khai các chính sách hỗ trợ về nhà ở cho người lao động, chủ yếu hỗ trợ người lao động tại các khu công nghiệp, như: giảm giá thuê nhà trọ, giảm giá điện, nước ...; Vận động doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho CNLĐ tại nhà máy, xí nghiệp, hỗ trợ kinh phí thuê nhà cho NLĐ.
Sản xuất, kinh doanh ở một số doanh nghiệp gặp khó khăn
Về việc làm, những tháng đầu năm 2022, trong bối cảnh nền kinh tế Thủ đô bắt đầu khởi sắc, thị trường lao động tiếp tục duy trì đà phục hồi. Lực lượng lao động, số người có việc làm tăng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, từ tháng 9/2022,tình hình sản xuất, kinh doanh ở một số doanh nghiệp bắt đầu gặp khó khăn trở lại, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc ngành dệt may, da giày, điện tử, chế biến gỗ … Việc làm và thu nhập của người lao động có chiều hướng giảm.
Đối với các doanh nghiệp lớn, có nguồn lực kinh tế mạnh thì gồng lỗ để duy trì lao động, các doanh nghiệp xuất khẩu gián tiếp không có khả năng tài chính thì buộc phải thu hẹp sản xuất, sản xuất cầm chừng, công nhân làm 05 ngày/tuần hoặc làm việc 15 ngày/tháng và được khuyến khích “ứng” ngày nghỉ phép của năm sau (2023).
Một số doanh nghiệp đã xây dựng phương án cắt giảm lao động, cho người lao động nghỉ việc dài ngày, hưởng lương ngừng việc. Dẫn đến một số CNLĐ mất thu nhập, thu nhập giảm sút, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người lao động.
Thực hiện kế hoạch của Thành phố về hỗ trợ phát triển thị trường lao động, giải quyết việc làm, đến nay Thành phố đã giải quyết việc làm cho 168.443/160.000 lao động, đạt 105,2% kế hoạch năm, tăng 44% so với năm 2021 (riêng trong quý 1/2023, Thành phố đã giải quyết việc làm cho 44.573 lao động, đạt 27,5% kế hoạch giao trong năm).
Hiện nay, số người tham gia BHXH của Thành phố là 2.218.675 người; tăng 160.898 người, tăng 7,8% so với năm 2022; trong đó, số người tham gia BHXH bắt buộc chiếm 40,4% lực lượng lao động trong độ tuổi.
Tuy nhiên, tình trạng nợ đọng, trốn đống BHXH tăng cao, nhiều doanh nghiệp cố tình chây ì, nợ đóng, trốn đóng, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động: tính đến hết tháng 4/2023, tỷ lệ nợ BHXH toàn thành phố là 9,13% so với số phải thu, tương ứng trên 5.191 tỷ đồng, ảnh hưởng đến 512.696 người lao động, trong đó: riêng nợ của các đơn vị ngừng, dừng giao dịch, phá sản, giải thể chiếm 34,6% tổng số tiền nợ.
Về quản lý Nhà nước về pháp luật lao động, công tác quản lý nhà nước về lao động đã được các cấp chính quyền Thành phố triển khai, thực hiện tốt; các tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh và người lao động trên địa bàn Thành phố thực hiện đúng quy định pháp luật về mức lương tối thiểu vùng, các quy định về thời giờ làm việc, hỗ trợ bổ sung nhiều khoản trợ cấp cho người lao động; Tỷ lệ doanh nghiệp thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể đạt 73,45%, tỷ lệ các đơn vị, doanh nghiệp tổ chức hội nghị người lao động đạt 73,9%, ...
Tuy nhiên, tình trạng vi phạm pháp luật vẫn còn xảy ra tại một số doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố, đặc biệt những doanh nghiệp có quy mô nhỏ, ít lao động: một số vi phạm phổ biến như: hợp đồng lao động, tiền lương, thời giờ làm việc, An toàn vệ sinh lao động, xây dựng thang bảng lương thiếu rõ ràng,…ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người lao động.
