Video: Nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang hoang tàn sau nhiều năm ngừng hoạt động
Nỗi niềm công nghiệp về làng
Nhiều năm trở lại đây, vùng quê nông thôn xã Thọ Điền, huyện miền núi Vũ Quang không còn âm thanh của tiếng máy nổ, tiếng nghiền sàng phát ra từ nhà máy tuyển quặng sắt. Vậy nhưng, với người dân quanh đây câu chuyện công nghiệp về làng rồi “chết yểu” chóng vánh mãi in sâu vào tâm trí họ.
“Mùa Xuân năm 2008, nhà máy tuyển quặng sắt 500 nghìn tấn/ năm được khởi công xây dựng. Lúc đó, ai cũng vui mừng, vì quê hương có nhiều đổi mới, con em không còn phải vào Nam, ra Bắc làm công nhân, các dịch vụ đi kèm sẽ có điều kiện phát triển”, ông Cao Thanh Hiền ở thôn 3, xã Thọ Điền kể lại.
Vậy nhưng, “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, ông Hiền cho biết, nhà máy chỉ sản xuất được hơn 2 năm, sau đó gặp khó khăn trong đầu ra tiêu thụ sản phẩm nên phải ngừng hoạt động. Nhiều năm trôi qua, nhà xưởng, hệ thống nghiền sàng đã bị hoen gỉ, hoang tàn dưới nắng mưa. Công nhân lao động một bộ phận đã chuyển đổi nghề, nhưng phần lớn phải rời quê hương đi làm ăn xa, vì quỹ đất sản xuất còn lại rất ít.
“Núi quặng sắt khổng lồ tồn lưu lâu ngày dưới tác động của tự nhiên đã bị bào mòn, nước ngấm sâu dưới lòng đất. Nhà tôi đào 2 giếng nhưng nước đều có màu nâu đỏ, bốc mùi hôi tanh không thể sử dụng. Do vậy, gia đình đành phải xây bể đựng nước mưa để sinh hoạt, vì lo sợ phát sinh các loại bệnh hiểm nghèo”, ông Cao Thanh Hiền lo lắng nói.
Không riêng gì ông Hiền, hiện nay nhiều hộ dân sống gần nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang đều cùng chung tâm trạng. Bởi ngoài hệ thống nhà xưởng, thiết bị máy móc hư hỏng, hoen gỉ thì trong khuôn viên còn có những núi quặng sắt khồng lồ. Ngày nắng bụi bặm, những lúc mưa gió nước gỉ sắt chảy khắp nơi rồi thấm sâu dưới lòng đất, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của người dân.
“Làm công nhân nhà máy được hơn 2 năm, khi nhà máy ngừng hoạt động tôi nhận trông coi bảo vệ tài sản và được trả tiền công 2 triệu đồng/ tháng. Ước nguyện gắn bó lâu dài với nhà máy nhưng không trở thành hiện thực. Nhìn khối tài sản khổng lồ, bỏ hoang phế lâu năm mà xót xa, chỉ mong Nhà nước và các bên liên quan sớm có phương án thanh lý hoặc giải thể phù hợp”, anh Nguyễn Hữu Thục ở xã Thọ Điền cho biết.
Đi tìm lời giải
Qua tìm hiểu được biết, ngày 19/5/2009, nhà máy tuyển quặng sắt của Công ty TNHH Một thành viên Sắt Vũ Quang thi công hoàn thành và chính thức đi vào hoạt động. Nhà máy có công suất 500 nghìn tấn/ năm, được xây dựng trên diện tích đất rộng gần 20 ha, tổng mức đầu tư của dự án 158 tỷ đồng.
Mục tiêu của dự án là sớm có nguồn nguyên liệu đón đầu cung cấp cho nhà máy Liên hợp gang thép Vũng Áng. Tuy nhiên, do nhà máy Liên hợp gang thép Vũng Áng đầu tư xây dựng dở dang, chưa có đầu ra tiêu thụ sản phẩm, dẫn đến lượng sản phẩm tồn kho lớn, nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang phải tạm ngừng hoạt động.
Để giải quyết khó khăn, trước đó ngày 1/9/2011 UBND Tỉnh Hà Tĩnh đã có thông báo số 252/TB –UBND, về việc cho Công ty TNHH Một thành viên Sắt Vũ Quang được bán lượng quặng tồn kho trong năm 2011. Vậy nhưng, sản phẩm lại không bán được trong năm và đến năm 2019 UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 2601/QĐ-UBND ngày 05/8/2019 về việc đóng cửa mỏ khoáng sản sắt tại xã Sơn Thọ (nay là xã Thọ Điền).
Tại buổi làm việc với phóng viên, Chủ tịch UBND xã Thọ Điền Nguyễn Đăng Nhàn cho biết, hiện tại các nhà xưởng, trang thiết bị của nhà máy tuyển quặng sắt đã bị hư hỏng, đất đai hoang hóa, lãng phí, cỏ dại mọc um tùm. Đặc biệt, nhà máy hiện có gần 100.000 tấn quặng tồn lưu chưa có phương án giải quyết.
“Qua các cuộc họp, tiếp xúc cử tri, người dân đều có ý kiến đề xuất lên các cấp có thẩm quyền sớm có phương án giải quyết. Khuôn viên nhà máy nhiều chỗ đổ bê tông dày 25cm, nếu sau này thanh lý, giải thể việc trả lại mặt bằng khôi phục sản xuất nông nghiệp rất khó thực hiện. Nơi đây có thể đầu tư xây dựng nhà máy may công nghiệp được cho là phù hợp nhất”, ông Nguyễn Đăng Nhàn phân tích.
Nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang một thời “đỏ lửa”, giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động. Vậy nhưng, không khí sản xuất rộn ràng, sôi động đã trôi vào dĩ vãng. Các cỗ máy là những khối sắt thép khổng lồ nằm chổng chơ giữa khuôn viên hoang lạnh, cỏ dại mọc um tùm.
Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Quang Nguyễn Thanh Sơn cho biết, trước đó ngày 27/7/2023 huyện đã có văn bản số 1159/ UBND về việc báo cáo UBND tỉnh xem xét, xử lý dự án nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang của Công ty Cổ phần Gang thép Hà Tĩnh tại xã Thọ Điền.
“Trong đó, huyện kiến nghị, đề xuất có phương án tái cơ cấu lại nhà máy để tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật, hoặc thanh lý, giải thể; cần sớm có giải pháp tiêu thụ gần 100.000 tấn quặng tồn lưu tại nhà máy. Qua nắm bắt, hiện nay Sở Kế hoạch và Đầu tư và các bên liên quan đang tìm phương án phù hợp, khả thi để tham mưu giải quyết”, ông Nguyễn Thanh Sơn thông tin.
Nhà máy tuyển quặng sắt Vũ Quang được xây dựng hoành tráng, từng là niềm tự hào của nhiều thế hệ người dân. Tuy nhiên, kể từ khi nhà máy “chết yểu” không chỉ gây lãng phí về tài sản, đất đai mà còn kéo theo nhiều hệ lụy đối với đời sống, sinh hoạt của Nhân dân vùng dự án. Thời gian không dừng lại, hy vọng phương án tái cơ cấu lại nhà máy hoặc thanh lý, giải thể sẽ được tỉnh Hà Tĩnh và các bên liên quan thực hiện đồng bộ, kịp thời, sớm giải tỏa tâm lý sống mòn bên “núi sắt” của người dân nơi đây.
