Hải Phòng: công trình kiến trúc văn hoá tâm linh – Chùa Lý Nhân lưu giữ nhiều hiện vật cổ

Chùa Lý Nhân tọa lạc trên một gò đất cao, trông về hướng Nam, sát đường liên xã và ở phía Tây Bắc của xã. Bao quanh hồi phía Đông chùa là một hồ nước xanh.

Theo các cụ cao niên kể lại, chùa được xây dựng từ thời hậu Lê và có nhiều vị cao tăng đến tu luyện tại chùa.

Chùa chỉ còn lại kiến trúc của phần chính điện (hậu cung) gồm 3 gian. Câu đầu vì nóc Phật điện ghi “hoàng triều Thành Thái thập tứ niên tuế thứ Nhâm Dần niên tam nguyệt cát nhật thụ trụ thượng lương” nghĩa là chùa được trùng tu vào ngày tốt tháng ba năm Nhâm Dần Thành Thái thứ 14 (1902). Tòa tiền điện (bái đường) hiện nay là khung của đình Lý Nhân cũ chuyển sang. Thượng lương của tòa bái đường ghi “Bảo Đại thập cửu niên tuế thứ Giáp Thân trọng thu nguyệt lương thời trùng tu”.

Như vậy khung gỗ của tòa tiền điện được trùng tu năm Bảo Đại 19 (1944). Chùa có bố cục mặt bằng hình chữ Đinh với 5 gian tiền điện và 3 gian Phật điện.

Trước khi chưa bị xuống cấp thì tại sân chùa, ở chính giữa là bức tắc môn xây bằng gạch, vôi vữa và tạo dáng hình cuốn thư, chính giữa cuốn thư được trổ thủng hình chim phượng xòe cánh múa, trên đỉnh cuốn thư là lưỡng long triều nguyệt. Từ phía ngoài nhìn vào là hai cổng vào (tả quan, hữu quan); xây kiểu cuốn vòm, phía trên cổng xây kiểu lầu các nhỏ, tạo bốn mái đao vân cụm. Giữa phần mái và thân của cổng đắp hình long mã chầu vào nhau.

Qua khoảng sân lát gạch, bước lên thềm là tòa tiền điện xây kiểu tường hồi bít đốc, đấu trụ giật 3 cấp; được lắp 3 bộ cửa bức bàn, tạo gờ chỉ, không trang trí hoa văn. Mái tòa tiền điện lợp ngói ta, hai đầu bờ nóc liền kề với trụ đấu có đắp hoa văn chữ triện cách điệu. Tòa tiền điện có kết cấu bộ khung chịu lực gồm 4 bộ vì kèo với 4 hàng chân cột. Các bộ vì liên kết với nhau bởi hệ thống xà thượng, xà hạ và các hoành mái. Phần hậu cung (phật điện) làm theo kiểu ống muống, gồm 2 bộ làm theo thức chồng đấu giá chiêng.

Chùa Lý Nhân hiện còn bảo tồn được khá nhiều hiện vật quý, bao gồm: 1 sắc phong vua Khải Định 9 (1924) phong cho ngài Đức ông được thờ tại chùa “Đôn ngưng Dực Bảo Trung Hưng tôn thần”. Chùa hiện còn bảo tồn nhiều pho tượng pháp có giá trị về niên đại và nghệ thuật; 1 quả chuông bằng đồng cao 107 cm khắc chữ “Anh linh tự chung”; 8 bức đại tự có đường nét hoa văn mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.

Các bức đại tự, hoành phi đều có hình dáng chữ nhật phẳng, xung quanh tạo đường chữ triện, hoa lá cách điệu, sơn son thếp bạc phủ hoàn kim, nền sơn đỏ, chữ vàng; câu đối phẳng, chất liệu gỗ, sơn son thếp bạc phủ hoàn kim, khung diềm tạo hoa văn dây leo, chữ triện cách điệu, nền chạm gấm; nhang án hình dáng một chiếc sập, kiểu chân quỳ dạ có kích thước: dài 197 cm, sâu 104 cm, cao 83 cm, chạm nổi, chạm thủng, chạm bong kênh; cửa võng lắp gian chính giữa toà bái đường; 3 tháp sư tổ 3 tầng xây bằng gạch, vôi, cát; 1 khám thờ bằng gỗ kiểu long đình, hoa văn tạo tác mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn đầu thế kỉ XX.

Chùa Lý Nhân là trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh tín ngưỡng tôn giáo của địa phương. Hàng năm nhân dân trong làng ngoài xã lại đến dâng hương vào các ngày Phật đản 8/4 âm lịch (15/4 âm lịch), ngày 15/7 lễ Vu Lan.

Chùa tuy nhỏ nhưng hàm chứa bên trong là những giá trị nghệ thuật vô cùng đặc sắc. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, song ngôi chùa còn bảo lưu được khá nhiều hiện vật quý, đặc biệt là hệ thống tượng pháp.

Như vậy ngôi chùa kiến trúc tâm linh trải qua hàng trăm năm đã bị xuống cấp nghiêm trọng, bên trong dột nát, nền nhà mốc ẩm, tường thấp cũ kỹ. Theo ông Phạm Duy Khương – đại diện di tích tại chùa cho biết; ban quản lý cùng với nhân dân trong làng đã thống nhất phương án xây mới, quy hoạch lại. Công trình này được khởi công từ tháng 6 dự kiến đến ngày 12/10/2025 sẽ cất nóc. Đây là công trình được xây dựng trên nền diện tích khoảng 400m2 với kinh phí khoảng 8 tỷ đồng bằng nguồn xã hội hoá.

Đến nay phần móng đang chờ được hoàn thiện, Ban quản lý di tích sẽ sớm triển khai công trình tâm linh này. Đây cũng là tâm nguyện lớn của người dân địa phương sau khi xây xong – một công trình thế kỷ để lại cho muôn đời sau.