Hoà Bình: gỡ "nút thắt" trong xây dựng nông thôn mới

Từ giống gà địa phương đến thương hiệu OCOP

Giống gà Lạc Thủy (huyện Lạc Thủy) đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh và đang hướng tới tiêu chuẩn cao hơn để phục vụ xuất khẩu. Đây là minh chứng sinh động cho hiệu quả của cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với xây dựng NTM.

Gà Lạc Thủy vốn là giống gà ta bản địa, được người dân các xã Phú Thành, An Bình, Thống Nhất… chăn nuôi theo hình thức truyền thống từ nhiều đời nay. Từ khi triển khai Đề án số 03/ĐA-TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển nông nghiệp gắn với tiêu thụ sản phẩm và xây dựng NTM, huyện Lạc Thủy đã xác định gà Lạc Thủy là một trong những sản phẩm chủ lực cần được đầu tư phát triển theo chuỗi giá trị, từ con giống, thức ăn, kỹ thuật chăn nuôi đến giết mổ, bao gói, tiêu thụ.

Đến nay, toàn huyện có trên 1,65 triệu con gà, trong đó giống gà Lạc Thủy chiếm trên 60% tổng đàn. Đáng chú ý, khoảng 80% hộ chăn nuôi gà theo hình thức trang trại, gia trại, bước đầu tạo sự chuyên nghiệp và ổn định trong khâu sản xuất.

Để nâng cao hiệu quả kinh tế của đặc sản địa phương, huyện Lạc Thủy chú trọng hình thành các chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm. Nổi bật là mô hình liên kết gà Lạc Thủy tại xã Phú Thành và xã An Bình - nơi người dân, hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp cùng ký kết hợp đồng chăn nuôi, bao tiêu theo tiêu chuẩn VietGAP. Sản phẩm gà Lạc Thủy đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh và đang hướng tới tiêu chuẩn mục tiêu đạt hạng 5 sao để phục vụ xuất khẩu.

Tháo gỡ vướng mắc liên quan đến chương trình OCOP

Để nâng cao hiệu quả kinh tế của đặc sản địa phương, huyện Lạc Thủy chú trọng hình thành các chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm. Đến nay, toàn huyện đang quản lý và phát triển 23 sản phẩm OCOP, trong đó có 2 sản phẩm đạt hạng 5 sao, 4 sản phẩm 4 sao và 17 sản phẩm 3 sao. Các mặt hàng tiêu biểu gồm: gà Lạc Thủy, chè Sông Bôi, na Đồng Tâm, mật ong Hưng Thi…

Tuy nhiên, có những địa phương như xã Yên Bồng (huyện Lạc Thủy) vẫn là một "vùng trắng" OCOP, chưa có nổi một sản phẩm được đánh giá, phân hạng. Một số xã khác có sản phẩm đã được công nhận trước đây, nhưng đã hết hạn đánh giá lại, không đạt yêu cầu tái xếp hạng, hoặc rơi vào tình trạng "OCOP treo” như: sản phẩm có nhưng chưa có tổ chức chủ trì xây dựng chuỗi, thiếu mã vùng nguyên liệu, chưa chuẩn hóa bao bì, không xuất hiện trên sàn thương mại điện tử…

Vấn đề của OCOP Lạc Thủy không chỉ dừng lại ở câu chuyện của từng sản phẩm, mà đã trở thành một "nút thắt" lớn cản trở mục tiêu phát triển NTM. Trong Bộ tiêu chí xã NTM nâng cao năm 2025, tiêu chí số 13 là tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn. Tuy nhiên, phần lớn các xã chưa đáp ứng được các yêu cầu về sản phẩm chủ lực, liên kết sản xuất, thương mại điện tử hay mã số vùng nguyên liệu. Đó là những vướng mắc mà chương trình OCOP đang đối mặt.

Chính vì vậy, nếu muốn có xã đạt chuẩn NTM nâng cao trong thời gian tới, việc tháo gỡ những vướng mắc liên quan đến chương trình OCOP là nhiệm vụ Lạc Thuỷ không thể chậm trễ.

Theo kế hoạch huyện Lạc Thuỷ đặt ra trong các tháng cuối năm 2025 là "chuẩn hóa ít nhất 2 sản phẩm OCOP cấp tỉnh trở lên”, đồng thời tập trung hỗ trợ các xã chưa có sản phẩm OCOP xây dựng thương hiệu bài bản.

Để hiện thực mục tiêu này, UBND huyện Lạc Thủy cho biết, trước hết, huyện cần rà soát lại toàn bộ sản phẩm OCOP đã được công nhận, đánh giá khả năng nâng hạng hoặc tái xếp hạng đối với những sản phẩm đã hết hiệu lực.

Song song đó, các xã chưa có sản phẩm OCOP cần được "gọi tên” đặc sản bản địa, được hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị từ đầu.

Việc chuẩn hóa bao bì, nhãn mác, mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc cũng cần được đẩy mạnh, bởi đây là điều kiện bắt buộc nếu muốn tiến tới xếp hạng 4 - 5 sao.

Bên cạnh đó, huyện cũng cần hỗ trợ các chủ thể OCOP tiếp cận thị trường qua sàn thương mại điện tử, tăng cường quảng bá sản phẩm qua hội chợ, truyền thông và liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp.

Về lâu dài, sự bền vững của OCOP sẽ phụ thuộc vào năng lực của các HTX, doanh nghiệp nông nghiệp và cả quyết tâm chính trị từ cơ sở.