Hoàn thiện khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, Trung tâm tài chính quốc tế được thành lập và vận hành là một quyết sách lớn của Đảng, Nhà nước, đặc biệt trong điều kiện chúng ta cần tạo không gian mới, thu hút nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Tọa đàm là diễn đàn để các đại biểu trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước liên quan, nhằm hoàn thiện các dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Trong 8 Nghị định được giao, đến nay, Bộ Tư pháp đã chủ trì xây dựng một dự thảo Nghị định và đã trình Chính phủ. Đồng thời, đã tiến hành việc thẩm định 5 dự thảo Nghị định, trong đó có 2 dự thảo Nghị định đã được các bộ, ngành trình Chính phủ; 3 dự thảo sắp được trình... Bộ Tư pháp cũng đã chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát các vấn đề liên quan đến việc xây dựng các nghị định này.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đề nghị, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh sớm dự thảo quy chế hoạt động cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, bảo đảm tính tương thích với thông lệ quốc tế. Bởi, nếu không có quy chế, các nghị định dù được ban hành cũng thiếu cơ sở thực thi.

Về cơ chế, chính sách và thủ tục hành chính về đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cho rằng, phải thực sự vượt trội và thông thoáng. Việc tiếp cận đất đai không nên phức tạp mà cần được đơn giản hóa, coi ban quản lý trung tâm như ban quản lý khu công nghiệp, có quyền cấp đất, cấp phép nhanh chóng khi nhà đầu tư đủ điều kiện…

Phát biểu ý kiến, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) Đào Thanh Hương cho biết, Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội đã nêu rõ là thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam tại 2 TP: TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đây là mô hình đặc biệt, chưa từng có, không thể học ở đâu vì không nước nào có mô hình một Trung tâm tài chính 2 địa điểm như Việt Nam, nên việc thành lập quốc tế thực sự đúng tinh thần vừa làm, vừa trao đổi vừa tìm cách vận dụng cho phù hợp.

Trong dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất có 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát tại 2 địa phương để bảo đảm tính độc lập, chủ động của 2 địa phương trong quá trình phát triển. Nếu chỉ có 1 cơ quan điều hành, 1 cơ quan giám sát thì sẽ khó cho điều hành, giám sát bởi hoạt động tài chính diễn ra thường xuyên, liên tục; còn các hoạt động giám sát chuyên ngành sẽ do các cơ quan Trung ương khác thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao…

Theo TS Nguyễn Văn Cương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp), một Trung tâm tài chính quốc tế chỉ thành công khi có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có khả năng dự báo và thân thiện với nhà đầu tư quốc tế. Khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế có thể được thiết kế theo hướng có sự tách biệt hợp lý với hệ thống pháp luật quốc gia. Trong khung pháp lý của Trung tâm tài chính quốc tế thường đi kèm với việc thiết kế Tòa án hoặc cơ quan tài phán có tính liêm chính cao nhất có thể.

Do đó, cần chọn mô hình khung pháp lý phù hợp với bối cảnh. Theo đó, mô hình “đặc khu pháp lý common law” có thể là mô hình cần tính tới nhưng phù hợp với quốc gia pháp luật thành văn để tạo môi trường thân thiện quốc tế.

Cùng với đó là việc thiết lập cơ quan quản lý một cửa, minh bạch, chuyên nghiệp, có thẩm quyền đầy đủ cùng cơ chế giải quyết tranh chấp tin cậy, sử dụng ngôn ngữ quốc tế phổ biến (tiếng Anh), trọng tài quốc tế. Cần tập trung xây dựng thương hiệu niềm tin pháp lý - vì Trung tâm tài chính quốc tế cạnh tranh chủ yếu bằng uy tín pháp luật và năng lực thể chế, không chỉ bằng ưu đãi thuế…

PGS.TS Đinh Dũng Sỹ - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhấn mạnh yêu cầu có một khung pháp lý chung cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Khung pháp lý đó phải đặc biệt và vượt trội so với cả trong nước và các Trung tâm tài chính quốc tế của các nước hiện có để thu hút đầu tư. Trong đó yêu cầu chính sách thuế phải thống nhất, có ưu đãi về thuế thu nhập cá nhân.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh cho biết, Đà Nẵng đã thống nhất sử dụng một tòa nhà khoảng 20 tầng tại khu Công viên phần mềm số 2 để làm Trung tâm tài chính quốc tế. Ngay sau khi các Nghị định được ban hành, sẽ đưa tòa nhà này đi vào hoạt động.

Cùng với đó, TP cũng đang triển khai những hoạt động liên quan đến chức năng, nhiệm vụ chính của Trung tâm tài chính quốc tế sau này như tài chính xanh, tài chính số, tài chính hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - thành viên tổ công tác tham mưu xây dựng và phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh cho hay, TP Hồ Chí Minh đã quy hoạch không gian hơn 800ha để xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, trong đó khu lõi rộng 9,2ha đặt ở Thủ Thiêm.

Hiện nay, nhiều tập đoàn tài chính quốc tế trên thế giới đã đặt vấn đề đầu tư nguồn vốn, hạ tầng vào khu lõi này, với tổng vốn đầu tư cam kết là hơn 7 tỷ USD và đang có rất nhiều tập đoàn tài chính lớn tiếp tục đăng ký tham gia.

Về định hướng phát triển, TP định hướng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh là trung tâm về công nghệ, tài chính toàn diện, có đầy đủ những dịch vụ tài chính, kể cả truyền thống lẫn hiện đại để tạo ra sự khác biệt so với các Trung tâm tài chính quốc tế truyền thống hiện tại trên thế giới và khu vực…