Lạch cạn, thuyền không thể vươn khơi
Trở lại Sa Huỳnh trong những ngày nắng gắt sau dịch Covid-19, bối cảnh cảng cá bày ra trước mắt càng làm tăng thêm sự thảm đạm.
Giáp chân cầu Thạnh Đức cắt ngang mặt đầm nước mặn Sa Huỳnh, những con tàu gỗ cũ kỹ từ lâu không còn ra biển nằm èo uột khô queo, ván vỡ nát dập dềnh trong bùn lội. Đôi ba ngư dân lầm lũi kéo thúng đi vòng qua cảng, có lẽ chuẩn bị chuyến ra biển mới. Họ đều là người dân Thạch By 1 và Thạch By 2 của phường Phổ Thạnh (thị xã Đức Phổ), song từ lâu đã chuyển qua đi bạn cho các thuyền Bình Định, Phú Yên.
Ông Triệu Bá Đoàn (ngư dân ở khu dân cư cảng cá Sa Huỳnh) ngậm ngùi: “Từ sau năm 2000, khi kè chắn sóng Sa Huỳnh được xây dựng, có lẽ dòng chảy bị thay đổi lớn, cát bắt đầu bồi lấp vào đầm. Dần dà, dòng chảy cạn, nhiều vị trí thuyền cá không thể vượt qua được nữa. Thuyền xa bờ đành rời Sa Huỳnh, giong vào Bình Thuận, Phú Yên, hay ra Quảng Bình, Đà Nẵng để bán”.
Ngư dân ở đây, từ chỗ nhóm hội 7 - 10 thuyền đã tan rã, có gia đình chỉ giữ 1 - 2 thuyền cầm chừng, thu nhập ngày càng ít đi. Cảng cá Sa Huỳnh ngày nào tàu thuyền tấp nập, đã trở thành bến cá đìu hiu, thuyền muốn vào ra phải chờ nước lớn.
Diễn biến bất lợi về xâm thực biển những năm qua đã khiến cửa biển Sa Huỳnh bị bồi lấp nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống hàng trăm hộ ngư dân địa phương. Riêng luồng lạch từ cửa biển vào đầm nước mặn Sa Huỳnh, nơi có khu neo đậu tàu thuyền và cảng cá Sa Huỳnh, tình trạng bồi lấp ngày càng tăng, có đoạn mớn nước còn chưa đến 0,8 mét khi triều xuống.
Ông Võ Minh Vương - Phó Chủ tịch UBND thị xã Đức Phổ chia sẻ: “Câu chuyện luồng lạch cửa biển Sa Huỳnh từ lâu đã là vấn nạn của địa phương. Khảo sát mới đây từ Công ty cổ phần tư vấn Phát triển Đầu tư và Xây dựng Quảng Ngãi cho thấy, suốt chiều dài 1,8km của luồng biển, có nhiều vị trí bồi lấp nặng. Đoạn lớn nhất dài 870 mét chỉ còn mớn nước 1,45 mét khi thủy triều lên. Do đó, các tàu thuyền không thể đi lại dễ dàng nữa. Ngư dân 4 thôn chính Thạch By 1 và 2, Thạnh Đức 1 và 2 đều bế tắc sinh kế”.
Quyết tâm lấy lại cửa biển?
“Hiện tại địa phương đã nâng cấp thành thị xã, vấn đề đẩy mạnh kinh tế là không thể trễ nải. Do đó, chúng tôi hạ quyết tâm, kêu gọi các nhà đầu tư hợp tác cải thiện lại môi trường, hạ tầng ở đây, phục dựng lại kinh tế cho người dân, mà trước hết là phải lấy lại cửa biển Sa Huỳnh, tái sinh lại sức mạnh cảng cá”, Phó Chủ tịch UBND thị xã Đức Phổ khẳng định.
Với tinh thần đó, chính quyền thị xã Đức Phổ đã triển khai, đề xuất cải tạo quy hoạch địa bàn, tham mưu và chấp thuận nhiều dự án đầu tư mới tại địa phương, xoáy sâu vào đời sống diêm dân và ngư dân. Đồng muối Sa Huỳnh được khảo sát lại, để quy hoạch đồng bộ và nâng chất lượng sản phẩm, mạnh dạn thu hồi các ruộng muối hoang hóa, tổ chức các ruộng muối chất lượng… Còn cảng cá Sa Huỳnh, gắn với hoạt động đánh bắt, chế biến hải sản, làm mắm truyền thống, cũng đặt lại bài toán đầu tư phát triển.
Đề xuất từ đơn vị tư vấn cho thấy, để giải quyết bài toán thông thương ra biển từ luồng lạch Sa Huỳnh, cần dự án nạo vét hơn 10 tỷ đồng, khơi lại dòng chảy rộng 30 mét, sâu tầm 4 mét, với khối lượng cát nạo vét hơn 11 ngàn khối.
Theo ông Võ Minh Vương, địa phương đã vận động nhà đầu tư dự án khu dân cư kết hợp chỉnh trang đô thị Sa Huỳnh với hướng “một công đôi chuyện”, vừa mở lại cửa biển Sa Huỳnh, vừa giúp doanh nghiệp san lấp hạ tầng khu đô thị mới ở đồng muối Sa Huỳnh.
Vấn đề địa phương quan tâm là việc nạo vét cần triển khai dứt điểm, đúng các yêu cầu kỹ thuật, bảo đảm không gây tác động bất lợi đến môi trường, cũng như không để tái lặp tình trạng bồi lấp, sạt lở bờ biển về sau. Nếu cảng cá Sa Huỳnh thật sự được tái phục, những cơ hội mới từ thị trường cho đồng muối, hải sản Sa Huỳnh, hoạt động các làng nghề truyền thống biển, các mô hình kinh doanh mới như du lịch trải nghiệm, du lịch nghỉ dưỡng biển chắc chắn sẽ là rất lớn.
“Sau gần 20 năm bế tắc bởi cửa biển bồi lấp, Phổ Thạnh giờ hứa hẹn trở lại vị thế một cảng cá thương mại, một thương hiệu muối truyền thống chất lượng… Đảng bộ và người dân địa phương rất mong mỏi vào điều ấy”, ông Vũ Minh Tâm - Bí thư Đảng ủy phường Phổ Thạnh chia sẻ.
