Khai thác sức mạnh AI để Việt Nam phát triển đột phá

Chính sách kích cầu và bài toán dữ liệu

Việt Nam có tiềm năng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo AI, tuy nhiên, để bứt phá thực sự, vẫn cần có chiến lược tổng thể - từ chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, mở dữ liệu, đến hoàn thiện hành lang pháp lý và đào tạo nhân lực - để biến tiềm năng thành hiện thực.

Chia sẻ tại hội thảo "Khai thác sức mạnh AI để phát triển đột phá" diễn ra mới đây, ông Nguyễn Tử Quảng - Phó Chủ tịch VINASA, Chủ tịch Ủy ban AI và Đạo đức AI VINASA, người Việt không thua kém thế giới về khả năng phát triển AI. Thực tế, 2 trong số 4 mô hình nền tảng quan trọng nhất của ChatGPT có sự tham gia của người Việt, như Tiến sĩ Lê Viết Quốc hay Tiến sĩ Lê Minh Thắng.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Tử Quảng cũng chỉ ra một nghịch lý, dù nhân lực tiềm năng, Việt Nam vẫn chưa có nhiều thành tựu lớn về AI. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thiếu dữ liệu lớn, thiếu hạ tầng tính toán, thiếu chuyên gia và quan trọng hơn cả - thiếu chính sách kích cầu doanh nghiệp sử dụng AI.

Từ kinh nghiệm quốc tế, chuyên gia này đề xuất mô hình "kích cầu AI" tương tự như Singapore, nơi Chính phủ tài trợ 70% chi phí cho doanh nghiệp khi sử dụng dịch vụ AI. Nhật Bản áp dụng mô hình 50 - 50, còn Thái Lan là 40 - 60. Với hơn một triệu doanh nghiệp tại Việt Nam, nếu triển khai chính sách này, thị trường AI sẽ phát triển nhanh chóng, kéo theo làn sóng đầu tư và đổi mới sáng tạo mạnh mẽ.

Một yếu tố không thể thiếu là dữ liệu. Ông Nguyễn Tử Quảng kiến nghị Chính phủ nên xây dựng chính sách "mở dữ liệu" có điều kiện, bao gồm các bộ dữ liệu từ giao thông, dân cư, y tế đến hành chính công. Những dữ liệu nhạy cảm cần được quản lý chặt chẽ thông qua cơ chế cấp quyền truy cập. "Không có dữ liệu thì không thể phát triển AI” - ông Nguyễn Tử Quảng nhấn mạnh.

Cùng với đó là đề xuất thành lập trung tâm AI công cộng, nơi các doanh nghiệp nhỏ, startup có thể sử dụng tài nguyên tính toán để phát triển các dự án AI chất lượng cao. Việc đầu tư vào hạ tầng dữ liệu và nhân lực AI chính là bước đi thiết yếu để Việt Nam tiến tới mục tiêu trở thành trung tâm trí tuệ nhân tạo hàng đầu khu vực.

Cần "dọn đường" để chính quyền và doanh nghiệp cùng vào cuộc

AI không chỉ là cuộc chơi của những gã khổng lồ công nghệ. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đang tiên phong triển khai các giải pháp AI thực tiễn. Đơn cử như công ty Dynamic Software Solutions đã phối hợp với chính quyền Hà Nội xây dựng phòng họp thông minh và trợ lý ảo giúp soạn thảo văn bản hành chính nhanh chóng, chính xác. Tuy nhiên, theo ông Hoàng Văn Hội - Tổng Giám đốc công ty, hành lang pháp lý còn thiếu và chưa có case study mẫu khiến nhiều đơn vị công lập ngần ngại triển khai.

Tương tự, công ty GreenNode đã phát triển giải pháp AI cho một ngân hàng lớn với quy mô 13.000 nhân sự. Kết quả mang lại là tiết kiệm hơn 2.000 ngày làm việc mỗi năm, tương đương hơn 15 tỷ đồng. Nhưng ông Vũ Thanh Tùng - Giám đốc sản phẩm AI Cloud cho biết vẫn phải đối mặt với các thách thức như: dữ liệu rời rạc, chi phí quản trị cao, yêu cầu bảo mật khắt khe và thiếu hụt nhân lực.

Từ thực tế này, các chuyên gia đều nhất trí rằng cần một bộ tiêu chuẩn quốc gia về AI, đồng thời, xây dựng hệ thống pháp lý cụ thể cho từng ngành, từng địa phương.

"Dự án AI chỉ cần 3 tháng để triển khai, nhưng mất tới 6 tháng cho thủ tục. Điều này cho thấy nút thắt không nằm ở công nghệ mà ở quy trình" - ông Hoàng Văn Hội - Tổng Giám đốc công ty Dynamic Software Solutions chia sẻ.

Việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia" và Nghị quyết số 68-NQ/TW về "Phát triển kinh tế tư nhân" thời gian qua đã mở ra hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tham gia ứng dụng AI, đồng thời giúp khu vực công sẵn sàng hơn trong tiếp nhận công nghệ mới. Tuy nhiên, để những chính sách này phát huy hiệu quả, cần có sự đồng hành sâu sát giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Việt Nam đang có cơ hội lớn để vươn lên trở thành trung tâm AI của khu vực, thậm chí có thể tạo ra những "DeepSeek" hay "ChatGPT" mang dấu ấn Việt nếu biết tận dụng đúng nguồn lực. Sức mạnh AI không chỉ nằm ở công nghệ mà còn nằm ở chính sách thông minh, dữ liệu mở và quyết tâm hành động của cả hệ thống. Với sự vào cuộc đồng bộ, việc đưa Việt Nam trở thành điểm sáng trong bản đồ AI toàn cầu không còn là viễn cảnh xa vời.