Khó khăn chưa có tiền lệ bủa vây doanh nghiệp dệt may
Ảm đạm
Số liệu của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam 5 tháng năm 2023 ước đạt 14,422 tỷ USD, giảm 21,42% so với cùng kỳ năm 2022. Tính riêng tháng 5, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam ước đạt 2,780 tỷ USD, giảm 8,73% so với tháng trước và giảm 27,16% so với cùng kỳ năm 2022.
Năng lực cạnh tranh ngành dệt may Việt Nam bị suy giảm do các yếu tố tỷ giá, lãi suất, tiền lương và xu thế chuyển dịch đơn hàng. Trong bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm, các quốc gia trên thế giới đã phải có những chính sách hỗ trợ thị trường phục hồi như giảm giá đồng nội tệ (Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh), hỗ trợ trực tiếp với doanh nghiệp có đơn hàng sản xuất thông qua nguồn vốn, vận tải…
Theo báo cáo của Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), bước vào năm 2023, GDP thế giới được dự báo tăng trưởng thấp hơn năm 2022, do chính sách thắt chặt tiền tệ và xung đột địa chính trị. Kinh tế tăng trưởng chậm dẫn đến xu thế tiếp tục thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng, và hàng hóa dệt may luôn có mặt trong top 5 các mặt hàng được tiết giảm.
Sức mua của các thị trường chính như Mỹ, châu Âu suy giảm mạnh. Các yếu tố bất lợi của thị trường trên đà tiếp diễn, ngành dệt may Việt Nam đã trải qua 4 tháng ảm đạm với kim ngạch xuất khẩu giảm 20% so với cùng kỳ 2022 và giảm sâu nhất trong các quốc gia xuất khẩu dệt may.
Đồng thời, theo thống kê của trang Trading Economics, chi phí tiền lương trung bình hàng tháng cho công nhân may mặc của Việt Nam đang ở ngưỡng 300 USD/người/tháng, cao hơn so với trung bình toàn cầu ở ngưỡng 200 USD/người/tháng. Trong khi, Bangladesh ở mức 95 USD/người/tháng, Campuchia 190 USD/người/tháng, Ấn Độ 145 USD/người/tháng...
Giá điện của Việt Nam tăng 3% kể từ ngày 4/5/2023 kéo theo nhiều “áp lực” đối với các doanh nghiệp dệt may. Tình trạng mất điện, cắt điện luân phiên trong thời điểm gần đây cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.
Thay đổi để vượt khó
Bàn về vấn đề, Tổng Giám đốc Vinatex Cao Hữu Hiếu cho hay, những khó khăn trong năm 2023 đã được tập đoàn dự báo trước từ thời điểm năm 2022. Khó khăn của tập đoàn thể hiện ở 2 lĩnh vực chính gồm ngành sợi và may.
Với sợi, do nhu cầu tiêu dùng thấp, những khó khăn kéo dài từ quý III - IV/2022 đến nay. Giá bông - nguyên liệu chính của ngành sợi đã giảm rất mạnh. Ngoài ra, khi Trung Quốc chính thức mở cửa trở lại, ngành sợi trong nước cũng khó cạnh tranh về giá. Do vậy, toàn bộ ngành sợi chịu thua lỗ, tồn kho sản xuất.
Còn ngành may đơn hàng lại nhỏ lẻ, manh mún, chưa bao giờ doanh nghiệp với hàng nghìn lao động phải nhận đơn hàng chỉ vài nghìn sản phẩm, giá lại giảm rất mạnh.
“Nhiều đơn vị sản xuất có giá gia công giảm tới 50%. Trước một sơmi có thể 1,7 - 1,8 USD gia công, nhưng giờ chỉ còn một nửa. Bên cạnh đó, việc giao nhận hàng, delay trong giao nhận hàng từ phía đối tác cũng gây khó khăn cho doanh nghiệp về dòng tiền, kho bãi. Khách hàng đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn; các mặt hàng không đúng truyền thống, sở trường" - ông Cao Hữu Hiếu nói.
Xuất khẩu ngành dệt may năm 2023 vốn đặt ra mục tiêu khoảng 46 - 47 tỷ USD trong điều kiện tình hình bình thường. Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Vitas Trương Văn Cẩm nhận định, phải tối thiểu cuối quý III, sang quý IV thị trường mới hồi phục trở lại, đến năm 2024 mới ổn định phát triển.
Việc kim ngạch xuất khẩu 6 tháng chưa đạt 15 tỷ USD, ông Trương Văn Cẩm dự kiến con số xuất khẩu cao nhất có thể đạt trong năm nay là gần 40 tỷ USD. Đại diện Vitas mong muốn các doanh nghiệp trong ngành dệt may tiếp tục nhận được hỗ trợ từ Chính phủ, như tiếp tục được vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội với lãi suất ưu đãi 0% để trả lương cho người lao động; giãn hoãn, khởi động lại chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như thời điểm dịch Covid-19 bùng phát…
Để vượt qua khó khăn, thách thức, ông Cao Hữu Hiếu chia sẻ thời gian tới, Vinatex sẽ tập trung đẩy mạnh công tác dự báo thị trường, hỗ trợ, đưa ra định hướng để các đơn vị có thể chủ động lên kế hoạch sản xuất. Bên cạnh đó, tổ chức sản xuất theo hướng linh hoạt, đáp ứng đơn hàng nhỏ lẻ, thay đổi nhanh, khó, thời gian gấp.
Ngành may linh hoạt cơ cấu chuyển đổi mặt hàng để đảm bảo đơn hàng đáp ứng nhu cầu thị trường. Ngành sợi nghiên cứu các mặt hàng mới, thị trường mới để đón đầu xu hướng. Đặc biệt là các đơn vị đẩy nhanh chuyển đổi sử dụng các yếu tố xanh, xơ sợi tái chế…
Hiện các doanh nghiệp trong hệ thống vẫn duy trì việc làm cho gần 62.000 lao động, đảm bảo thu nhập bình quân ở mức 9,3 triệu đồng/người/tháng. Mặc dù khó khăn, nhưng với toàn bộ lao động, các doanh nghiệp vẫn duy trì chưa phải cho người lao động nghỉ việc vì không có đơn hàng.
Từ thực tế thị trường và các dự báo xu thế trong 2 năm 2023 và 2024, Vinatex đặt mục tiêu doanh thu hợp nhất năm 2023 đạt 17.500 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 610 tỷ đồng, trong đó doanh thu công ty mẹ đạt 1.900 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế đạt 210 tỷ đồng.
Cụ thể, quý I/2023, Vinatex đạt doanh thu hợp nhất 4.462 tỷ đồng, bằng 25,5% kế hoạch năm; lợi nhuận hợp nhất 118 tỷ đồng, đạt 19% kế hoạch năm. Quý II, dự kiến doanh thu đạt 4.340 tỷ đồng, đạt gần 25% kế hoạch năm, lợi nhuận đạt 58 tỷ đồng, đạt 9,5% kế hoạch năm. Tuy có mức suy giảm doanh thu, lợi nhuận so với các năm trước nhưng đây là mức giảm khả quan hơn so với các doanh nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
