Những sản phẩm của sự sáng tạo hiện diện ở khắp nơi trong TP ngàn năm tuổi mang đến hình ảnh một Thủ đô năng động, mới mẻ, vươn mình hòa cùng nhịp đập của thời đại mới.
Định hình bản sắc thành phố sáng tạo
Đi giữa thềm Xuân mới căng tràn nhựa sống, thong dong khám phá phố phường Hà Nội bình yên những ngày Tết cổ truyền của dân tộc mới lắng đọng thấy một hình ảnh vừa lạ, vừa quen.
Vẫn những con phố, trục đường, những di tích, công trình, danh lam thắng cảnh quen thuộc nhưng dường như tất cả được phủ lên một màu tươi mới của tinh thần sáng tạo.
Từ những pano, biểu tượng, cụm mô hình trang trí trực quan trên các tuyến đường vừa mới mẻ song vẫn toát lên dấu ấn văn hóa đặc sắc riêng có, các công trình kiến trúc độc đáo nhiều hoài niệm, cho đến những vườn hoa, công viên được chỉnh trang, tạo dựng thành các sân chơi như điểm tô thêm nỗ lực hiện thực hóa cam kết thành phố sáng tạo của Hà Nội.
Bảo tàng Hà Nội với kiến trúc độc đáo, nơi trưng bày, giới thiệu hơn 70.000 tài liệu, hiện vật là minh chứng lịch sử suốt hàng ngàn năm Thăng Long - Hà Nội vốn tưởng chừng như chỉ là một địa chỉ hoài niệm xưa cũ, khô khan song gần đây đã chuyển mình khi những không gian sáng tạo ra đời.
Chỉ là một góc nhỏ sắp đặt mô hình sân chơi thể thao với nhiều hình khối màu sắc bắt mắt cũng đủ thu hút ánh nhìn của giới trẻ tới đây, để cảm nhận về một tinh thần tươi trẻ hừng hực sức sống của đổi mới và sáng tạo.
Hay Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ rêu phong cũ kỹ nhuốm màu thời gian với các di tích như bia Tiến sĩ, nhà Tiền đường, Khuê Văn Các, giếng Thiên Quang… phản ánh chiều sâu văn hóa và truyền thống học thuật của dân tộc mà Ban Quản lý di tích không ngừng đổi mới để tăng sức hút cho di sản.
Tiếp nối tour đêm “Tinh hoa đạo học” ra mắt từ năm 2023, mới đây bộ phim "Sử đá lưu danh" ứng dụng công nghệ 3D mapping, khai thác sâu hơn về 82 bia Tiến sĩ - bảo vật quốc gia, di sản tư liệu thế giới được UNESCO công nhận cũng được trình làng.
Thạc sĩ Trương Quốc Toàn, tác giả kịch bản phim 3D mapping "Sử đá lưu danh" chia sẻ, qua hình ảnh chú rùa và những cuốn sách, bộ phim khắc họa chân thực tinh thần hiếu học của người Việt, không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về giá trị của di sản mà còn truyền cảm hứng học tập, sáng tạo.
Nhìn lại năm cũ Giáp Thìn đã qua, khi nói về tinh thần đổi mới sáng tạo, không thể không nhắc đến Lễ hội Thiết kế sáng tạo 2024 của Hà Nội, nơi thổi bùng lên ngọn lửa đam mê sáng tạo trong giới trẻ Thủ đô, định hình bản sắc thành phố sáng tạo luôn chuyển mình trong Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNSECO.
Đến hẹn lại lên, cứ vào tháng 11, Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội lại được tổ chức như một món ăn tinh thần quen thuộc, một điểm dừng chân thú vị trong vòng quay của dòng chảy văn hóa bốn mùa. Kéo dài 9 ngày, thu hút sự tham gia của gần 500 đơn vị, 1.000 nhà sáng tạo bao gồm nghệ sĩ, kiến trúc sư, giám tuyển, cùng hơn 100 hoạt động đa dạng ở nhiều địa điểm, Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024 đã thu hút hơn 30.000 người tham quan, trở thành lễ hội thành công nhất từ trước đến nay. Lễ hội được ví như “đại tiệc” sáng tạo thú vị, đa sắc màu, hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, mang đến trải nghiệm nghệ thuật độc đáo.
Đặc biệt, với chủ đề “Giao lộ sáng tạo”, không gian Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024 trải rộng theo tuyến gần 3km nối các trục tinh hoa di sản và trục kinh tế sáng tạo. Lần đầu tiên, Cung Thiếu nhi Hà Nội, Nhà khách Chính phủ (Bắc Bộ phủ), Nhà hát Lớn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia... thí điểm mở cửa đón khách tham quan như một di sản kiến trúc bên cạnh công năng vốn có. Sự thông minh, tư duy độc đáo cùng tình yêu Hà Nội sâu sắc của cộng đồng sáng Thủ đô đã mở ra những không gian mới mẻ, đưa di sản đến gần với cuộc sống.
Định hình hệ sinh thái sáng tạo
Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO được thành lập vào năm 2004 nhằm kết nối các TP có tiềm năng sáng tạo, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc phát triển văn hóa, bảo tồn di sản và thúc đẩy kinh tế thông qua các ngành công nghiệp sáng tạo. 7 lĩnh vực sáng tạo chính được UNESCO xác định bao gồm: nghệ thuật ẩm thực, thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật dân gian, thiết kế, điện ảnh, văn học, nghệ thuật truyền thống và âm nhạc. Ngày 30/10/2019,
Hà Nội là TP đầu tiên của Việt Nam trở thành thành viên của Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực thiết kế, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình phát triển của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Hà Nội là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi lắng hồn núi sông ngàn năm, nơi kết nối những mạch nguồn lịch sử và tinh hoa của dân tộc Việt Nam, nơi hội tụ và tỏa sáng tinh thần yêu nước, yêu hòa bình, tình đoàn kết và khát vọng vươn lên. Hà Nội cũng được mệnh danh là “thành phố di sản” với 5.922 di tích lịch sử, văn hóa, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 4 di sản được UNESCO ghi danh; 22 bảo tàng ngoài công lập…
Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Đỗ Đình Hồng chia sẻ, khi gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, mục tiêu của Hà Nội là lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị một cách bền vững.
Một trong những dấu ấn quan trọng trong hành trình hiện thực hóa cam kết, sáng kiến thành phố sáng tạo là mới đây, Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội vừa ra mắt, đặt tại khuôn viên Bảo tàng Hà Nội. Trung tâm có chức năng điều phối, thúc đẩy các hoạt động sáng tạo; thu hút, kết nối các nguồn lực sáng tạo ở địa phương và quốc tế; giới thiệu, chia sẻ, hỗ trợ triển khai thí điểm các ý tưởng trong lĩnh vực sáng tạo. Đồng thời tổ chức các hoạt động, sự kiện, bước đầu hình thành trung tâm ươm mầm tài năng trong các lĩnh vực thiết kế sáng tạo.
Sự ra mắt của Trung tâm Điều phối hoạt động sáng tạo Hà Nội được đánh giá là bước đi chiến lược trong định hình hệ sinh thái sáng tạo của Thủ đô, đóng góp quan trọng vào sự phát triển văn hóa kinh tế tri thức của đất nước.
Nói như PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: “Để trở thành thành phố sáng tạo thì chúng ta cần sự điều phối để các hoạt động sáng tạo được nâng lên, tính sáng tạo thấm vào từng sự kiện và vận hành một cách bền vững, trên cơ sở đó sẽ đạt được hiệu quả cao nhất”.
Điều phối viên thường trú Liên Hợp quốc tại Việt Nam Pauline Tamesis nhận định, Hà Nội luôn quan tâm bảo tồn, phát huy các di sản vật thể và phi vật thể. Lịch sử của Hà Nội luôn giao thoa với hiện đại, với sự đổi mới và sáng tạo.
“Với quyết tâm cao của lãnh đạo Hà Nội trong tăng cường hợp tác công tư để phát triển ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo, lấy giới trẻ làm nòng cốt, có thể thấy Hà Nội đã xác định văn hóa là một trong những động lực quan trọng phát triển kinh tế - xã hội. Hà Nội đã và đang huy động hiệu quả nguồn lực từ thế hệ trẻ tham gia quá trình đổi mới sáng tạo, phấn đấu xây dựng Hà Nội trở thành thành phố đáng sống hơn cho mọi người dân” - bà Pauline Tamesis đánh giá.
Từ khi tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO vào năm 2019, Hà Nội đã và đang từng bước chuyển động theo hướng lấy sự sáng tạo, coi nền kinh tế sáng tạo làm cốt lõi trong tiến trình phát triển TP năng động, toàn diện, bền vững. Trong quá trình ấy, di sản văn hóa vừa là nền tảng tinh thần và vật chất để xây dựng thành phố sáng tạo, vừa là một nhân tố tham gia trực tiếp vào việc tạo lập các không gian sáng tạo của TP.
KTS Hoàng Thúc Hào - Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam
