Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo: “Chìa khóa” nâng cao sức bật kinh tế địa phương

Đây là chia sẻ của các đại biểu tại hội thảo “Chính sách phát triển kinh tế địa phương thông qua hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”, sáng 12/12. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Techfest 2025.

Động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Tại Hội thảo, nhiều tỉnh, thành đã chia sẻ câu chuyện thành công và hướng tiếp cận riêng trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Đồng Nai xác định đổi mới sáng tạo là trọng tâm nâng cao năng suất và khả năng tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu. Với lợi thế địa lý, hạ tầng công nghiệp phát triển và nguồn nhân lực dồi dào, tỉnh đã đầu tư mạnh vào hạ tầng số, các trung tâm đổi mới sáng tạo, quỹ KH&CN và cơ sở dữ liệu chia sẻ. Kết quả là hệ sinh thái khởi nghiệp của Đồng Nai đã ghi nhận hàng chục doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khoa học công nghệ, sản phẩm thương mại hóa và các sáng kiến trong khu vực công. Đây được xem là nền tảng quan trọng để tỉnh tiếp tục hình thành các cực tăng trưởng mới trong giai đoạn tới.

Lâm Đồng mang đến một mô hình phát triển khác biệt khi định vị tầm nhìn trở thành “trung tâm đổi mới sáng tạo xanh” vào năm 2030. Tỉnh đã hình thành hệ thống trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, vườn ươm, không gian sáng tạo, nền tảng thử nghiệm sản phẩm và các nhóm khởi nghiệp trong trường đại học. Với định hướng kinh tế tri thức dựa trên nông nghiệp công nghệ cao – sinh học, du lịch thông minh và công nghiệp xanh – tái tạo, Lâm Đồng đang mở rộng mạng lưới đổi mới sáng tạo gắn với mục tiêu phát triển bền vững.

Quảng Ninh tiếp tục là một trong những điểm sáng của khu vực phía Bắc khi coi khởi nghiệp sáng tạo là phương thức nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh 98% doanh nghiệp là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tỉnh triển khai nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, không gian làm việc chung, mở rộng phong trào sáng tạo trong thanh niên, sinh viên và thúc đẩy sản phẩm ứng dụng công nghệ số. Những mô hình như Travel QN hay các sản phẩm OCOP tích hợp công nghệ truy xuất nguồn gốc đã chứng minh hiệu quả của cách tiếp cận lấy doanh nghiệp và cộng đồng làm trung tâm.

Cùng với các tỉnh trên, Cần Thơ và Khánh Hòa cũng là những địa phương đi đầu trong phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vùng. Cần Thơ hướng tới các lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, logistics thông minh và thương mại số; trong khi Khánh Hòa tận dụng tiềm năng du lịch, biển đảo và hợp tác quốc tế để phát triển các mô hình đổi mới sáng tạo trong đô thị thông minh, du lịch số và kinh tế biển.

Tạo nền tảng chính sách mạnh mẽ, khuyến khích đổi mới sáng tạo

Theo các chuyên gia, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mang đến cơ hội lớn để địa phương bứt phá, đặc biệt trong bối cảnh Nghị quyết 57 đang được triển khai rộng khắp. Tuy nhiên, nhiều thách thức vẫn hiện hữu như hạn chế về cơ sở hạ tầng số, thiếu vốn đầu tư mạo hiểm, năng lực hấp thụ công nghệ còn yếu ở khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, hay khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn tại cơ sở.

Từ kinh nghiệm triển khai thực tiễn tại nhiều tỉnh, thành, có thể thấy các địa phương đã hình thành nhóm giải pháp đồng bộ, hướng đến việc hoàn thiện chính sách, xây dựng hạ tầng hỗ trợ và thu hút nguồn lực xã hội vào hệ sinh thái.

Trước hết, hoàn thiện cơ chế, chính sách vẫn là trụ cột quan trọng nhất. Nhiều địa phương như Đồng Nai, Quảng Ninh, Khánh Hòa đã ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết 57, tích hợp các mục tiêu về đổi mới sáng tạo trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội. Việc xây dựng cơ chế thử nghiệm sandbox trong các lĩnh vực mới như du lịch thông minh, kinh tế xanh, truy xuất nguồn gốc nông sản hay thanh toán số đang được nhiều tỉnh tính toán áp dụng, nhằm tạo không gian pháp lý linh hoạt cho doanh nghiệp thử nghiệm mô hình kinh doanh mới mà vẫn kiểm soát được rủi ro.

Bên cạnh đó, đầu tư hạ tầng số và không gian hỗ trợ đổi mới sáng tạo tiếp tục là ưu tiên. Đồng Nai mở rộng hạ tầng dữ liệu dùng chung và các trung tâm hỗ trợ đổi mới sáng tạo; Lâm Đồng hình thành hệ thống không gian sáng tạo, vườn ươm và trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp tại Đà Lạt, Bảo Lộc; Quảng Ninh triển khai trung tâm đổi mới sáng tạo tại Đại học Hạ Long, mạng lưới coworking space và các nền tảng số phục vụ khởi nghiệp. Việc phát triển hạ tầng số giúp doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận tri thức, rút ngắn thời gian nghiên cứu, thử nghiệm và đưa sản phẩm ra thị trường.

Một giải pháp quan trọng khác là thúc đẩy liên kết “4 nhà”: Nhà nước – nhà trường – nhà khoa học – DN. Quảng Ninh, Cần Thơ hay Khánh Hòa đều nhấn mạnh rằng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và kết nối doanh nghiệp với viện trường là yếu tố quyết định chất lượng của hệ sinh thái khởi nghiệp. Các chương trình thực tập, nghiên cứu chung, đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đang được mở rộng, giúp nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp địa phương.

Để hệ sinh thái vận hành thực chất, các địa phương cũng chú trọng phát triển nguồn vốn đầu tư mạo hiểm và cơ chế hỗ trợ tài chính linh hoạt. Đồng Nai thành lập Quỹ Phát triển KH&CN; Lâm Đồng và Quảng Ninh đang nghiên cứu mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương. Đây là nền tảng giúp các dự án khởi nghiệp tiềm năng có thêm nguồn lực để mở rộng quy mô và tiếp cận thị trường.

Cuối cùng, việc huy động các cộng đồng công nghệ như Blockchain, Fintech, AI, Ecotech vào hệ sinh thái được đánh giá là giải pháp tạo đột phá. Nhiều địa phương đã mở diễn đàn kết nối chuyên gia, doanh nghiệp công nghệ, nhà đầu tư và chính quyền, qua đó hình thành mạng lưới tri thức mở, sẵn sàng hỗ trợ các dự án mới.

Những giải pháp trên cho thấy sự chuyển động mạnh mẽ của các địa phương trong kiến tạo hệ sinh thái khởi nghiệp vững mạnh, hướng tới phát triển kinh tế bền vững và gia tăng năng lực cạnh tranh vùng trong giai đoạn mới.