Khơi thông “vốn mồi”, tạo lực đẩy cho đầu tư mạo hiểm và khởi nghiệp sáng tạo

Đây là những nội dung chính được các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp chia sẻ tại Diễn đàn Chính sách quốc gia, hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo – sự kiện trọng tâm trong khuôn khổ Techfest Việt Nam 2025, diễn ra sáng 13/12.

Hoàn thiện thể chế, tạo nền tảng cho dòng vốn dài hạn

Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đứng trước yêu cầu cấp thiết về đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển từ dựa vào đầu tư vốn và khai thác tài nguyên sang dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và năng suất các nhân tố tổng hợp. Nghị định số 264/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương được các đại biểu đánh giá là bước tiến quan trọng, lần đầu tiên hình thành khuôn khổ thể chế thống nhất cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam.

Điểm xuyên suốt của chính sách là Nhà nước không làm thay thị trường mà đóng vai trò kiến tạo, chia sẻ rủi ro ban đầu; thúc đẩy đồng đầu tư công – tư, lấy khu vực tư nhân làm động lực dẫn dắt và coi vốn nhà nước là “vốn mồi” để huy động nguồn lực xã hội. Cách tiếp cận này phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh đầu tư mạo hiểm toàn cầu đang sụt giảm và cạnh tranh thu hút vốn ngày càng gay gắt.

Diễn đàn cũng là không gian đối thoại chính sách quan trọng, nơi các cơ quan quản lý, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân cùng chia sẻ kinh nghiệm triển khai các mô hình hợp tác đầu tư ba bên đã được áp dụng thành công tại nhiều quốc gia, qua đó tạo cơ sở thực tiễn cho việc vận hành quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương theo chuẩn mực thị trường, minh bạch và hiệu quả.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết, trong tiến trình hoàn thiện thể chế cho đổi mới sáng tạo của Việt Nam, Hà Nội được Đảng và Nhà nước giao sứ mệnh tiên phong, đi trước, thử nghiệm trước và dẫn dắt các cơ chế đổi mới mang tính đột phá. Thời gian qua, thành phố đã ban hành nhiều chính sách bao trùm các khâu của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, từ cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ mới, chính sách khoa học và công nghệ theo hướng đặt hàng, khoán chi đến sản phẩm cuối, đến các chính sách hỗ trợ mạnh cho nghiên cứu, thử nghiệm và thương mại hóa.

Đặc biệt, việc triển khai thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm của địa phương, với sự tham gia có kiểm soát của ngân sách Nhà nước, được kỳ vọng sẽ đóng vai trò kết nối then chốt giữa chính sách, thị trường vốn và cộng đồng khởi nghiệp. Theo Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng, dù được ban hành ở các cấp độ khác nhau, các chính sách hiện nay đều thống nhất ở những nguyên lý cốt lõi: Nhà nước kiến tạo, thị trường dẫn dắt, chấp nhận mức rủi ro cao hơn thông lệ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, công nghệ lõi và công nghệ xanh.

Thúc đẩy hợp tác công – tư, hướng tới hệ sinh thái khởi nghiệp hoàn chỉnh

Trong khuôn khổ Diễn đàn, các diễn giả quốc tế và trong nước đã tập trung phân tích xu hướng tái cấu trúc dòng vốn đầu tư toàn cầu, sự dịch chuyển mạnh mẽ vào các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, công nghệ sâu, năng lượng, hạ tầng và chuỗi cung ứng thông minh. Những tham luận này cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của các quỹ đầu tư mạo hiểm trong việc kết nối dòng vốn dài hạn với các giải pháp đổi mới sáng tạo của startup, qua đó góp phần giải quyết các bài toán phát triển kinh tế – xã hội.

Đại diện các tổ chức tài chính quốc tế chia sẻ kinh nghiệm vận hành các cơ chế đồng đầu tư, nổi bật là mô hình matching fund và fund-of-funds, giúp huy động hiệu quả vốn tư nhân và phân bổ, quản trị rủi ro trong các chương trình đầu tư quy mô lớn. Bên cạnh đó, các mô hình đầu tư mạo hiểm gắn với tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn cũng được giới thiệu, phản ánh xu hướng đầu tư bền vững đang gia tăng trên toàn cầu.

Từ góc nhìn DN và thị trường, đại diện các quỹ đầu tư tư nhân nhấn mạnh tầm quan trọng của kỷ luật đầu tư, năng lực thẩm định công nghệ và mô hình kinh doanh, cũng như sự cần thiết của cơ chế phối hợp linh hoạt giữa khu vực công và tư trong việc đồng thiết kế các dự án, gắn đầu tư với “bài toán thực” của DN và địa phương.

Phát biểu kết luận Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh khẳng định, đổi mới sáng tạo là nền tảng phát triển khoa học công nghệ và là con đường tất yếu để Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững. Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu và trong nước sụt giảm mạnh, việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm cấp quốc gia và địa phương mang ý nghĩa chiến lược, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc đồng hành cùng khu vực tư nhân và cộng đồng khởi nghiệp.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, Nghị định 264 cho phép quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động theo chu kỳ dài hạn, đầu tư theo danh mục, tham gia góp vốn vào các quỹ khác, đầu tư vào các công nghệ chiến lược, công nghệ xanh và thậm chí mở rộng đầu tư ra nước ngoài để sớm tiếp cận công nghệ mới. Cùng với kế hoạch hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho khởi nghiệp, những chính sách này sẽ góp phần hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam.

Với hơn 4.000 startup, hàng trăm tổ chức trung gian và tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái thuộc nhóm cao trong khu vực, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, để tận dụng được cơ hội này, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, sớm xây dựng chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo và phát huy hiệu quả vai trò của các quỹ đầu tư mạo hiểm như một công cụ tài chính trung tâm của nền kinh tế đổi mới sáng tạo.