Gia tăng áp lực
Theo số liệu của Tổng cục thống kê, chỉ số giá tiêu dùng tháng 5 tăng 1,24%, so với cùng kỳ năm trước, tăng 4,44%. Bình quân 5 tháng qua, CPI tăng 4,03% so với cùng kỳ năm 2023 và đã xuất hiện xu hướng tăng qua từng tháng, trong mức tăng này có 10/11 nhóm hàng hoá và dịch vụ có chỉ số giá tăng, 1 nhóm hàng có chỉ số giá giảm… Đây là mức tăng khá cao và có ý nghĩa cảnh báo sớm đối với việc chủ động kiểm soát tình hình, nhận diện các yếu tố có thể đẩy lạm phát tăng cao trong thời gian tới.
Dự báo giá cả thị trường thời gian tới, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận, có một số yếu tố gây áp lực lên mặt bằng giá, như: giá dịch vụ giáo dục, y tế, giá điện...
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính dự báo thời gian tới, giá một số mặt hàng nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu dự báo có thể có biến động tăng như: giá xăng dầu dự báo còn biến động phức tạp theo diễn biến giá và cung cầu thế giới; giá gạo xuất khẩu Việt Nam khả năng có thể vẫn duy trì được mức giá cao trên thị trường thế giới; giá dịch vụ vận chuyển hàng hoá bằng đường biển và phụ thu đối với hàng hóa container tại cảng biển đang tăng mạnh gây áp lực đến chi phí của doanh nghiệp...
Thêm vào đó, dự kiến việc điều chỉnh giá điện, học phí, dịch vụ y tế và cải cách tiền lương kết hợp với diễn biến phức tạp của giá cả thế giới sẽ tạo ra ảnh hưởng bất lợi, hình thành nguyên nhân đẩy lạm phát tăng lên. Như vậy, lạm phát đã trở thành vấn đề, tạo áp lực ngày càng lớn đối với mục tiêu ổn định vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.
Áp lực lạm phát có dấu hiệu tăng cũng là điều được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội chỉ ra tại Báo cáo thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2024.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (Quốc hội) Vũ Hồng Thanh nêu rõ, CPI so với cùng kỳ đã tăng liên tục. Bình quân 5 tháng qua, CPI tăng 4,03%, gần mức mục tiêu 4 - 4,5% theo Nghị quyết số 103/2023/QH15 của Quốc hội.
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) cũng nhận định, áp lực lạm phát năm 2024 không hề nhẹ. Đại biểu Hoàng Văn Cường chỉ ra, giai đoạn trước, áp lực lạm phát từ bên ngoài vào, nhưng năm 2024, áp lực lạm phát lại từ bên trong. Thông thường, quý I, CPI có xu hướng tăng do vào dịp Tết Nguyên đán, song đến tháng 3, tháng 4 bắt đầu giảm xuống. Nhưng năm nay, CPI tháng 4 lại cao hơn. Đây là một yếu tố cho thấy CPI có xu hướng tăng thực sự.
Điều hành linh hoạt, chủ động các chính sách vĩ mô
Trên cơ sở mục tiêu kiểm soát CPI bình quân cả năm ở mức 4 - 4,5%, đồng thời tổng hợp thông tin và cập nhật dự báo xu hướng giá các mặt hàng quan trọng thiết yếu, Bộ Tài chính cập nhật 3 kịch bản lạm phát bình quân năm 2024 tăng trong khoảng 3,72 - 4,5%. Cụ thể: kịch bản 1, dự báo CPI bình quân năm 2024 tăng khoảng 3,72% so với năm 2023; kịch bản 2, dự báo CPI bình quân tăng khoảng 4,03% so với 2023; kịch bản 3, dự báo CPI bình quân năm 2024 tăng khoảng 4,5% so với năm 2023.
Theo ước tính của Bộ Tài chính, nếu giả định CPI các tháng còn lại tăng đều một tỷ lệ như nhau so với tháng trước thì trong 7 tháng còn lại của năm 2024, CPI mỗi tháng còn dư địa tăng khoảng 0,39 - 0,6% để đảm bảo kiểm soát lạm phát bình quân năm 2024 trong khoảng 4,0% - 4,5% theo mục tiêu đề ra.
Để kiểm soát lạm phát, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị việc điều hành lãi suất cần linh hoạt. Trong đó, lãi suất cho vay xác định ở một mức hợp lý và lãi suất huy động phải trên mức dự báo về lạm phát. Nếu ổn định khoảng 7-8%/năm, thì các DN có khả năng hấp thụ vốn vẫn sẵn sàng chấp nhận, đảm bảo cân bằng được giữa điều hành lãi suất và lạm phát.
Còn theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Yến (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu), Chính phủ cần có chính sách điều tiết hợp lý giữa tăng trưởng và lạm phát. Cần kiểm soát tốt lạm phát, trong đó, cần tính đến yếu tố tăng lương vào tháng 7 tới dẫn đến giá nhiều mặt hàng thiết yếu khác có xu hướng tăng theo để có chính sách điều hành vĩ mô phù hợp. Đồng thời, có kịch bản điều hành giá các mặt hàng thiết yếu để có thể ứng phó kịp thời với những biến động của thị trường.
Tại cuộc họp gần đây của Ban Chỉ đạo điều hành giá, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành giá đã đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung theo dõi, bám sát diễn biến tình hình trong và ngoài nước, giám sát chặt chẽ biến động giá cả hàng hóa thế giới và trong nước, kịp thời cảnh báo các nguy cơ tác động đến mặt bằng giá trong nước.
Đồng thời, chủ động thực hiện theo thẩm quyền hoặc đề xuất, tham mưu cấp có thẩm quyền các biện pháp, giải pháp, kịch bản ứng phó phù hợp, linh hoạt, kịp thời, bảo đảm mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2024 trong giới hạn từ 4 - 4,5% theo đúng Nghị quyết của Quốc hội trong mọi tình huống.
Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị các bộ phải theo dõi sát tình hình để xây dựng, cập nhật phương án, kịch bản điều hành giá đối với các mặt hàng cụ thể thuộc lĩnh vực quản lý. Trên cơ sở đó, cập nhật kịch bản điều hành giá tổng thể và các kịch bản, phương án điều hành giá đối với các mặt hàng cụ thể thuộc lĩnh vực quản lý, bảo đảm hiệu quả, đồng bộ, thống nhất và bảo đảm mục tiêu kiểm soát lạm phát trong giới hạn đề ra.
