Khủng hoảng lương thực bắt đầu lộ diện

KTĐT - Báo cáo mới nhất của Viện Chính sách Trái Đất - một tổ chức phi lợi nhuận ở thủ đô Washington, cho biết hiện tượng thiếu hụt lương thực vốn được cảnh báo từ lâu, đã bắt đầu rõ nét từ đầu năm 2011.

Từ đầu năm 2011, giá lúa mì tăng cao chưa từng thấy tại Anh, những vụ cướp bóc thực phẩm lan rộng tại Algeria, Nga phải nhập khẩu ngũ cốc nuôi gia súc vì thiếu cỏ dự trữ cho chăn nuôi, Ấn Độ vất vả đương đầu với giá tiêu dùng tăng 18% gây tình trạng bất ổn, Trung Quốc mua lúa mỳ và ngô với số lượng lớn từ bên ngoài do thị trường nội địa khan hiếm, Mexico nhập khẩu nhiều ngô để tránh tình trạng thiếu hụt như mấy năm trước, Arập Xêút chuẩn bị mua 2 triệu tấn lúa mỳ trong vài tuần lễ.

Trong khi đó, Tổ chức Lương Nông Liên hợp quốc (FAO) cảnh báo giá nông sản, lương thực và nhu yếu phẩm tăng cao chưa từng thấy kể từ năm 1990 và chưa có dấu hiệu đảo ngược. Chỉ riêng trong tháng 1/2011, giá lương thực tăng 3,4% so với tháng 12/2010. Từ tháng 5/2010 đến nay, giá lúa mỳ, ca cao tăng 6%. Riêng giá cà phê tăng 30% trong cùng thời kỳ.

FAO cho biết chỉ số giá cả của 55 mặt hàng nhu yếu phẩm được coi là “tất yếu” bao gồm thịt, ngũ cốc, đường, sữa… trong tháng 1/2011 đã lên tới gần 231 điểm, tăng so với 224 điểm của hồi tháng 6/2008 - thời điểm được coi là “nóng” nhất của cuộc khủng hoảng lương thực thế giới năm 2008.

Matthew Roney, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Chính sách Trái đất cho rằng có nhiều yếu tố dẫn đến khủng hoảng lương thực như số người tăng gia canh tác giảm, mức cầu tăng mà nguồn cung không đủ đáp ứng, một số quốc gia tiên tiến như Mỹ - nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới, đã dành ra 30% sản lượng ngô để sản xuất ethanol dùng chạy xe thay vì để ăn.

Đó là chưa kể đến một số nguyên nhân được nói đến từ lâu là hiện tượng biến đổi khí hậu do thiên nhiên và do con người, tác động đến sản lượng và gây khủng hoảng lương thực toàn cầu. Nguồn nước bên dưới tầng địa chất bị cạn kiệt vì nhiều khu rừng biến mất do nạn phá rừng bừa bãi, đất canh tác không đủ màu mỡ để trồng trọt.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu vì Trái Đất ấm dần, băng tan làm nước biển dâng tràn gây hiện tượng nhiễm mặn đất trồng lúa tại châu Á mà Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam là một thí dụ điển hình.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cuối thiên niên kỷ này nhiều vùng đất trên các châu lục sẽ chìm ngập dưới hai mét nước biển, khu vực châu thổ sông Mekong, trong đó có Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam bị bao phủ bởi hơn một mét nước mặn, sản lượng gạo sẽ giảm hẳn một nửa hoặc hơn.

Viện Chính sách Trái Đất đã đề xuất những biện pháp giải quyết tình trạng trên, mà điều kiện tiên quyết là hạ giá lương thực. Biện pháp đầu tiên và cấp bách nhất là giảm việc sử dụng ngô để chế biến ethanol bởi việc này không lợi về mặt kinh tế cũng như an toàn thực phẩm. Biện pháp thứ hai là bảo vệ nguồn nước và diện tích canh tác khi gần nửa dân số trên Trái Đất bị đe dọa bởi nạn thiếu nước và hạn hán. Biện pháp thứ ba là giảm bớt tiến trình đô thị hóa.

Ông Roney nêu thí dụ như ở Trung Quốc, càng nhiều đô thị mọc lên thì càng có nhiều đất canh tác ở nước này bị ngốn vào những dự án đường sá, bãi đậu xe và những trung tâm thương mại đồ sộ. Đây là những việc con người có thể làm được để tránh một cuộc khủng hoảng lương thực.

Chuyên gia Roney nhấn mạnh việc bảo vệ nguồn lương thực và an toàn thực phẩm phải là bổn phận và trách nhiệm toàn cầu, nghĩa là từng quốc gia, từng chính phủ đồng lòng hợp tác với nhau.

Ngoài ra, nỗ lực phòng chống khủng hoảng lương thực còn đòi hỏi hành động thực tiễn và sự hỗ trợ lẫn nhau trong từng cơ quan, từng ngành bộ của mỗi một chính phủ, cùng với ý thức và cảnh giác của từng cá nhân trong xã hội.

Theo Viện Chính sách Trái Đất, tình trạng bất ổn trên thế giới liên quan đến giá lương thực tăng chỉ là bước khởi đầu. Sẽ đến lúc các quốc gia không đối đầu với nhau bằng vũ khí nữa mà đối đầu với nhau vì thiếu nước uống, thiếu lương thực, giá nhu yếu phẩm tăng vọt kéo theo hỗn loạn và bất ổn chính trị. Đó là tương lai của nhân loại nếu không có biện pháp khắc phục đúng lúc và kịp thời./.