Kiểm soát chặt những hành vi có nguy cơ gây tai nạn trên cao tốc

Chưa nhận thức rõ hậu quả

Theo thông tin tổng hợp từ Ủy ban ATGT quốc gia, có bốn nhóm hành vi là nguyên nhân gây ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng trên các tuyến đường cao tốc, gồm: bất cập trong cảnh báo khi có sự cố; sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện; sử dụng ma túy khi lái xe; không thắt dây an toàn khi ngồi trên xe đang lưu thông. Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT quốc gia Lê Kim Thành nhận định, đây đều là những lỗi chủ quan từ phía người điều khiển phương tiện. Các hành vi này khi diễn ra trên đường cao tốc có thể dẫn đến những vụ TNGT hậu quả rất thảm khốc.

Trong đó, đáng lên án nhất là hành vi sử dụng ma túy khi điều khiển phương tiện. Dù lực lượng chức năng đã tổ chức kiểm tra định kỳ, kiểm tra đột xuất, tình trạng lái xe dương tính với ma túy vẫn tồn tại; nhất là trong nhóm lái xe đường dài, xe container, xe khách liên tỉnh, tiềm ẩn nguy cơ gây TNGT cao và hậu quả lớn. Trong 6 tháng đầu năm 2025, đã phát hiện hơn 2.000 trường hợp lái xe dương tính với ma túy.

Nhóm hành vi thứ hai có nguy cơ cao gây TNGT trên cao tốc là cảnh báo chưa đúng quy định, cảnh báo chưa đầy đủ khi có sự cố. Một số vụ TNGT điển hình bắt nguồn từ hành vi này như ngày 12/6, tại Km19+200, cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, một ô tô đầu kéo bất ngờ đâm vào xe khách đang được lực lượng chức năng cứu hộ. Cú va chạm mạnh khiến ô tô đầu kéo tiếp tục đâm vào ô tô của lực lượng tuần đường làm 2 người thiệt mạng.

Hay như ngày 19/6, trên cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, một lái xe container do buồn ngủ nên đã dừng đỗ trên cao tốc, một nửa xe nằm ở làn khẩn cấp, một nửa ở làn giữa. Lái xe chỉ bật đèn tín hiệu phía sau rơ moóc, không đặt thiết bị cảnh báo theo quy định. Hậu quả bị một xe khách chở hơn 20 người tông vào đuôi xe khiến tài xế và phụ xe tử vong tại chỗ. Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng nhận định: “Đây là lỗi chủ quan mà rất nhiều người lái xe mắc phải, thể hiện sự thiếu sót trong nhận thức và kiến thức giao thông. Hành vi rất nhỏ này trong bối cảnh lưu thông trên cao tốc lại gây ra hậu quả vô cùng lớn”.

Một nhóm hành vi khác cũng thể hiện sự thiếu ý thức, nhận thức kém của người lái xe là sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện. Tình trạng người điều khiển phương tiện sử dụng điện thoại hoặc thiết bị điện tử trong quá trình lái xe vẫn diễn ra rất phổ biến dù được đánh giá là hành vi đặc biệt nguy hiểm trong lưu thông. Khi sử dụng điện thoại lái xe sẽ gây mất tập trung, phản ứng chậm trước các tình huống bất ngờ; giảm khả năng quan sát và xử lý tình huống, đây cũng là nguyên nhân trực tiếp gây ra TNGT nghiêm trọng, đặc biệt với tốc độ cao như trên cao tốc.

Tương tự, hành vi không thắt dây an toàn khi ngồi trên xe ô tô đang lưu thông cũng được đánh giá là tiềm ẩn nguy cơ cao gây thiệt hại về tính mạng con người khi xảy ra TNGT trên các tuyến đường cao tốc. Đơn cử như vụ TNGT xảy ra ngày 9/7 vừa qua trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình giữa một xe khách giường nằm và một ô tô loại 7 chỗ ngồi. Sau va chạm, chiếc xe ô tô 7 chỗ lật ngửa, biến dạng; người trong xe văng ra bên ngoài, nằm la liệt ở mặt đường, nếu thắt dây an toàn sẽ có thể hạn chế thương vong về người.

Tăng cường xử phạt

Thực tế cho thấy, rất nhiều người khi tham gia giao thông nói chung và trên cao tốc nói riêng còn chưa nhận thức rõ hậu quả từ những hành vi tưởng chừng rất nhỏ như: sử dụng điện thoại, không thắt dây an toàn, cảnh báo sơ sài khi xe gặp sự cố… “Thực tế trên đòi hỏi cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nhằm nâng cao ý thức phòng ngừa, giảm thiểu hậu quả tai nạn khi xảy ra sự cố va chạm giao thông trên đường” – ông Lê Kim Thành chia sẻ. Đồng thời, kiến nghị Bộ Công an chỉ đạo CSGT, Công an các đơn vị, địa phương tăng cường xử lý những hành vi vi phạm được xác định là nguyên nhân chính gây TNGT.

Đề xuất các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, rà soát nội dung cảnh báo phương tiện xe cơ giới khi có sự cố, đặc biệt trên đường cao tốc; rà soát, sửa đổi quy định để kiểm soát hiệu quả hành vi sử dụng điện thoại khi lái xe. Tham mưu xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát, giám sát, phát hiện, xử lý hành vi sử dụng ma túy khi điều khiển phương tiện.

Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Đỗ Văn Bằng cho rằng, để giảm thiểu rủi ro từ việc lái xe kinh kinh doanh vận tải sử dụng ma túy, cần siết chặt trách nhiệm của DN. Vận động DN tích cực hơn nữa trong tuyên truyền, giáo dục ý thức, đạo đức nghề nghiệp cho người lái xe; đặc biệt là siết chặt đầu vào từ công tác đào tạo, kiểm tra sức khỏe, năng lực cũng như ý thức khi tuyển dụng. “Áp lực công việc của người lái xe kinh doanh vận tải, nhất là vận chuyển hàng hóa rất lớn. DN cần chia sẻ, động viên, cũng như giáo dục nhận thức để họ thấy rõ, sử dụng chất kích thích là nguy hiểm cho chính bản thân và gia đình, xã hội. Không có biện pháp kiểm soát nào hiệu quả hơn việc tự nhận thức, ý thức hành vi của mỗi tài xế” – ông Đỗ Văn Bằng nói.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng nhận định, những hành vi như không thắt dây an toàn, sử dụng điện thoại, cảnh báo sơ sài khi gặp sự cố… đều bắt nguồn từ ý thức kém và thói quen cố hữu nhiều năm của người lái xe. CSGT cần tăng cường xử phạt thường xuyên, liên tục với những hành vi này để dần dần hình thành thói quen giữ an toàn cho người tham gia giao thông bằng ô tô. “Không chỉ trên cao tốc, mà ngay trong các tuyến đường đô thị cũng cần phải xử phạt mạnh tay để thay đổi thói quen coi thường quy định của người vi phạm. Hình thành được thói quen trong đời sống hàng ngày thì dù là tham gia giao thông ở đâu cũng sẽ giảm thiểu được rủi ro, hạn chế nguy cơ TNGT” – ông Nguyễn Mạnh Thắng nói.