Chia sẻ với phóng viên Báo Kinh tế&Đô thị, kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thái cho hay: Vào cuối năm 1994, khi nhận lời quy hoạch khu trung tâm đô thị Nam Sài Gòn, kiến trúc sư tài danh hàng đầu Nhật Bản Kenzo Tange, tuổi đã gần 90 vẫn muốn đích thân bay đến TP Hồ Chí Minh một lần cho biết. Theo cụ nói thì ở Châu Á chỉ có 3 TP có tầm quan trọng nổi bật đối với thế giới thôi, đó là Tokyo, Thượng Hải và TP Hồ Chí Minh. Nói xong, cụ dỡ bản đồ ra và chỉ vào Sài Gòn: “Các bạn có thấy không? Sài Gòn chính là ngã ba đường lên Bắc xuống Nam, qua Đông sang Tây kể cả đường không và đường biển. Đây chính là nơi hội tụ và là nơi xuất phát của mọi yếu tố liên quan đến sự phát triển và tồn tại của toàn khu vực rất quan trọng này. Sài Gòn là tâm điểm của một vùng đất đầy tiềm năng phát triển mà cho đến bây giờ vẫn chưa khai phát được bao nhiêu cả !”
Bởi lẽ đó, trong tập sách này, kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thái tập trung lý giải và kể lại câu chuyện hình thành Sài Gòn, TP ngã ba đường mà kiến trúc su Kenzo Tange vừa đề cập ở trên, chủ yếu từ khi vùng đất bị thực dân Pháp xâm chiếm và xây dựng thành một TP hiện đại kiểu phương Tây, kể từ giữa thế kỷ XIX.
Sài Gòn hình thành từ tham vọng của các Đô đốc hải quân Pháp mong muốn biến Sài Gòn thành “Hòn ngọc Viễn Đông”, tiền đồn thịnh vượng của đế quốc Pháp ở Châu Á. Kinh qua các bước thăng trầm của hai cuộc Thế chiến, các cuộc chiến tranh Đông Dương với Pháp và Mỹ, rồi trở thành trung tâm kinh tế lớn nhất nước sau 1975. Bước vào kỷ nguyên mới và trong xu thế hình thành một Vùng Đại Đô thị nằm tại ngã ba đường giao thương quốc tế hàng đầu ở Đông Nam Á, phải chăng TP Hồ Chí Minh đang chuyển mình thành một Thượng Hải khác?
Với tư thế một nhà nghiên cứu kiến trúc-đô thị, một nhân chứng sống về các sự kiện lịch sử diễn ra dồn dập tại TP này, suốt trên nửa thế kỷ qua, kiến trúc sư - nhà quy hoạch Nguyễn Hữu Thái, nguyên chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn đã trình bày di sản quy hoạch, kiến trúc Sài Gòn – TP Hồ Chí Minh dưới góc nhìn xã hội vànhân văn, nghiên về lịch sử, văn hóa hơn là thuần kiến trúc đô thị. Nội dung các bài viết do đó sẽ không dừng lại ở sự phát triển cơ sở vật chất của TP mà đồng thời ghi lại những bối cảnh, sự kiện, nhân vật lịch sử gắn liền với các giai đoạn phát triển đó.
Vẽ lên bức tranh toàn cảnh các bước chuyển mình của TP Hồ Chí Minh, kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thái mong muốn gửi gắm các bài học kinh nghiệm cho các thế hệ trẻ trong ý hướng xây dựng một TP Hồ Chí Minh tương lai bền vững và tốt đẹp hơn.
“Sài Gòn từ Hòn ngọc Viễn Đông đến Thành phố Hồ Chí Minh” gồm khoảng 20 chương, chia làm 3 phần chính: “Sài Gòn – Hòn ngọc Viễn Đông”, “Cuộc bùng nổ đô thị trước 1975” và “Thành phố Hồ Chí Minh – một Thượng Hải mới”.
Tác giả Nguyễn Hữu Thái được đào tạo tại các trường Kiến trúc và Luật khoa, Viện Đại học Sài Gòn (trước 1975). Kiến trúc sư – đô thị gia Nguyễn Hữu Thái nguyên là chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn (1963-1964), thành viên Hội Kiến trúc sư Việt Nam, nghiên cứu Việt Nam học. Đã có trên 40 năm kinh nghiệm hợp tác nghiên cứu, thiết kế và giảng dạy tại Việt Nam, Đông Á, Bắc Mỹ và Tây Âu. Hiện thỉnh giảng chuyên đề kiến trúc-đô thị tại các đại học trong nước, tham luận tại các hội thảo quốc tế. Tác giả Nguyễn Hữu Thái đã viết 8 cuốn sách về kiến trúc-đô thị và thanh niên gồm: “Hành trang bước vào thiên niên kỷ” (2001), “Những vấn đề kiến trúc đương đại Việt Nam” (2002), “Xu hướng mới kiến trúc-đô thị thế giới & Việt Nam thời hội nhập” (2003), “Thư gửi bạn trẻ - khơi dậy nguồn lực để vươn lên” (2007), “Chuyện ít biết về ngày giải phóng Sài Gòn 30/4/1975” (2013), “Hành trình của một sinh viên Sài Gòn từ chiến tranh đến hòa bình” (2013), “30/04/75” (2015), “Saigon - sự kiện & đối thoại” (2015). Đồng thời, ông là đồng tác giả 3 cuốn sách: “Nhà ở nông thôn Nam Bộ” (1984), “Thế hệ kiến trúc sư Việt Nam đầu tiên” (2008), “Nửa thế kỷ kiến trúc Việt Nam” (2010). |
