Nhớ về phố PháiBùi Xuân Phái sinh ngày 1/9/1920 là một danh họa của Việt Nam ngang tầm thế giới, đặc biệt nổi tiếng với các tác phẩm vẽ về Phố cổ Hà Nội. Quê gốc của ông là ở làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây cũ (nay là Hà Nội). Ông chuyên về chất liệu sơn dầu, đam mê mảng đề tài phố cổ Hà Nội. Ngay từ lúc sinh thời, sáng tạo của ông đã được quần chúng mến mộ gọi dòng tranh này là Phố Phái. Ngoài phố cổ, ông còn vẽ các mảng đề tài khác, như chèo, chân dung, nông thôn, khỏa thân, tĩnh vật... đều rất thành công. Nhiều tranh của Bùi Xuân Phái đã được giải thưởng trong các cuộc triển lãm toàn quốc và Thủ đô. Ông vẽ trên vải, giấy, bảng gỗ, thậm chí cả trên giấy báo khi không có đủ nguyên liệu. Ông dùng nhiều phương tiện hội họa khác nhau như sơn dầu, màu nước, phấn màu, chì than, bút chì... Các tác phẩm của ông biểu hiện sâu xa linh hồn người Việt, tính cách nhân bản và lòng yêu chuộng tự do, óc hài hước, đậm nét bi ai và khốn khổ. Ông đã góp phần rất lớn vào lĩnh vực minh họa báo chí và trình bày bìa sách, được trao tặng giải thưởng quốc tế (Leipzig) về trình bày cuốn sách “Hề chèo” (1982).Nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng nhận xét: “Đương thời, tranh của Phái rẻ tiền hơn so với những người bạn (Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng và Nguyễn Tư Nghiêm) và ông cũng cho nhiều, như ông vẽ rất nhiều, thay vì xây dựng tác phẩm ra tấm ra món, như ba họa sĩ trên. Nhưng cuối cùng, ông cũng có chỗ đứng trang trọng trong nền mỹ thuật Việt Nam, bởi cả sự nghiệp và tình yêu đối với đất nước, con người, rồi thể hiện được những đối tượng đó, bằng tình cảm tha thiết, bằng sự sáng tạo không mệt mỏi”.Nhân kỷ niệm 99 năm ngày sinh của cố họa sĩ Bùi Xuân Phái, chân dung danh họa cùng tác phẩm về phố cổ Hà Nội đã xuất hiện trang trọng trên trang chủ tìm kiếm của Google. Hình thức vinh danh các sự kiện, thành tựu và con người mang tên Google Doodle xuất hiện lần đầu vào năm 1998. Khi người dùng nhấn chuột vào bức ảnh trên trang chủ, Google sẽ đưa họ tới trang tìm kiếm thông tin về nhân vật.Bộ chân dung vẽ từ vỏ bao diêmNguyễn Bá Đạm sinh năm 1922 ở làng Mọc, Giáp Nhất (Hà Nội), nguyên là giáo viên dạy Sử trường Phan Đình Phùng, ông Nguyễn Bá Đạm là bạn tri kỷ của họa sĩ Bùi Xuân Phái, là bạn tâm giao của ba danh họa khác trong bộ tứ huyền thoại: Nguyễn Tư Nghiêm, Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng. Ông cũng chính là “người mẫu” của danh họa Bùi Xuân Phái trong 242 ký họa chân dung. Tuy nhiên, chưa bao giờ các bức chân dung đó được tập hợp, mà nằm rải rác khắp nơi. Phải đến dịp kỷ niệm 99 năm ngày sinh của danh họa Bùi Xuân Phái, nhà sưu tập Tira Vanichtheeranont (Thái Lan) mới có cơ hội đem ra trưng bày các bức ký họa đã được tập hợp trong thời gian dài.Tham dự triển lãm, ông Nguyễn Bá Đạm hồi tưởng: “Tôi với ông Phái rất gần gũi nhau. Một tuần tôi thường đến nhà ông ấy bốn, năm lần. Khi tôi đến chơi, trong lúc vui câu chuyện hay nhấm nháp với nhau chén rượu, tiện tay thì ông ấy vẽ, vẽ xong rồi thì cũng chẳng đưa cho ai. Thỉnh thoảng thấy bức nào hay hay là tôi xin ông ấy luôn. Tính ra tôi được ông Phái vẽ chân dung nhiều nhất, có 242 bức... Với ông Phái thì có đôi khi những vỏ bao thuốc lá, vỏ bánh mứt kẹo cũng thành tranh chứ không cần phải nói đến vỏ bao diêm. Ngày xưa giấy cũng hiếm, có khi còn vẽ cả trên giấy nhật trình. Chân dung tôi trên vỏ bao diêm có khoảng chục bức (12 bức), có thể coi là bộ tranh chân dung nhỏ nhất Việt Nam. Cách đây mấy năm, những chân dung của tôi còn sót lại cũng có giá ít nhất là 20 triệu đồng".Năm nay đã 97 tuổi nhưng ông Nguyễn Bá Đạm vẫn minh mẫn. Với những người chơi đồ cổ ở Hà Nội, ông Đạm được biết đến là “kỳ nhân tiền cổ”, bởi ông là người sưu tầm tiền cổ có tiếng xuất thân từ làng Mọc (nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội). Ở tuổi 97, ông Đạm vinh dự được báo Thể thao Văn hóa và Quỹ Bùi Xuân Phái trao Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội trong hệ thống Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2018.
