Kỳ vọng mới cho thị trường bất động sản

Công bằng, minh bạch cho người giao dịch

Bộ Xây dựng vừa có Quyết định 110/QĐ-BXD, ngày 7/2/2025, về việc ban hành kế hoạch triển khai các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, nhằm lành mạnh hóa thị trường BĐS và phát triển nhà ở xã hội, trong đó nổi bật có đề xuất lập Đề án Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý. Về cơ chế hoạt động, Trung tâm là đầu mối tập trung để các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, bố trí cán bộ, công chức, viên chức đến thực hiện việc tiếp nhận, hướng dẫn, tư vấn, phối hợp thực hiện công tác quản lý các giao dịch BĐS, giao dịch quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức theo phương thức: Công khai - Minh bạch - Văn minh - Hiện đại. Về quy trình giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất, Trung tâm hoạt động theo cơ chế một cửa liên thông, tăng cường sử dụng hệ thống công nghệ 4.0, tạo điều kiện tiện ích cho người dân và DN… Bộ Xây dựng đặt nhiều kỳ vọng lớn vào mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất, bởi mô hình này hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho thị trường BĐS.

Sau hơn 3 tháng thí điểm, đến nay mô hình này đã phần nào chứng minh được việc công khai thông tin minh bạch sẽ hạn chế tối đa tình trạng "ảo giá", đầu cơ và thổi giá, góp phần lành mạnh hóa thị trường. Đồng thời, giao dịch qua sàn bảo đảm công khai, minh bạch, giảm thiểu rủi ro, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tham gia. Ngoài ra, Nhà nước sẽ dễ dàng kiểm soát, quản lý thị trường, nâng cao hiệu quả thu thuế. Đặc biệt với giao dịch trực tuyến và thủ tục được đơn giản hóa nhanh chóng như sàn chứng khoán, người dân sẽ tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí. Với mục tiêu và kỳ vọng lớn, đề xuất lập Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý đã thu hút sự quan tâm lớn từ dư luận xã hội. Trong đó đa số các ý kiến bày tỏ ủng hộ vì tin rằng khi được áp dụng vào thực tế, Trung tâm sẽ góp phần công khai hóa và minh bạch hóa thông tin thị trường BĐS, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong các giao dịch. Thông qua đó các giao dịch quản lý được tập trung về một đầu mối sẽ giúp quản lý hiệu quả hơn, tránh tình trạng che giấu thông tin giá cả và gian lận thuế.

Song các chuyên gia cho rằng, với mục tiêu lớn, đề xuất của Bộ Xây dựng cũng đứng trước những thách thức không hề nhỏ về nhân lực thực hiện, dữ liệu, công nghệ, pháp lý...

Cần sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn xã hội

Bàn về Đề án thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, Tổng Giám đốc Công ty BĐS Việt An Hòa Trần Khánh Quang nhận định, đề xuất hay và thiết thực, hướng đến mục tiêu minh bạch hóa thị trường, bảo vệ quyền lợi người dân và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước. "Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào "Kỷ nguyên vươn mình", việc triển khai một Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất là hoàn toàn khả thi và có cơ sở vững chắc” - ông Trần Khánh Quang nói và nhấn mạnh. Hiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã được xây dựng. Khi kết hợp với các dữ liệu về đất đai, nhà cửa, tài sản và đầu tư, nếu được triển khai đồng bộ dưới sự quản lý của Nhà nước, đây sẽ là một một cuộc cách mạng, mở ra tương lai mới cho ngành BĐS. “Tuy nhiên, để Trung tâm dịch vụ công này thành công đi vào đời sống, trước mắt vẫn cần một quá trình nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng. Điều này đòi hỏi sự đồng lòng và tâm thế vào cuộc mạnh mẽ của toàn xã hội, từ các cơ quan quản lý Nhà nước, chuyên gia đầu ngành và cả người dân” - ông Trần Khánh Quang nói thêm.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế - TS Đinh Thế Hiển cũng cho rằng, cách làm này không chỉ góp phần minh bạch thị trường BĐS, mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong các giao dịch và quản lý. Song cần phải lưu ý, nếu quy trình hoạt động không phân cấp, phân quyền, tập trung tất cả giao dịch vào một sàn duy nhất sẽ tạo thách thức lớn trong việc xử lý khối lượng thông tin khổng lồ, nguy cơ quá tải hồ sơ, gây tắc nghẽn thủ tục giao dịch đất đai, nhà ở. “Quá trình vận hành phải minh bạch, tránh dẫn tới “độc quyền” thông tin, phát sinh tiêu cực, lũng đoạn, gây méo mó thị trường. Tin rằng, nếu được thực hiện đúng lộ trình và với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Trung tâm giao dịch BĐS số hóa do Nhà nước quản lý sẽ là xu hướng tất yếu, và là tiền đề quan trọng cho sự phát triển lành mạnh của thị trường BĐS trong tương lai” - TS Đinh Thế Hiển cho biết. Ở góc nhìn pháp lý, luật sư Lê Thu Thảo - Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh cho rằng, để mô hình Trung tâm giao dịch BĐS điện tử gắn với chức năng đăng ký quyền sử dụng đất hoạt động hiệu quả và bền vững, cần có một hệ thống pháp luật đồng bộ, liên thông và rõ ràng.

Hiện nay, khung pháp lý cơ bản đã được thiết lập thông qua Bộ luật Dân sự, Luật Giao dịch điện tử, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh BĐS và Nghị định 96/2024/NĐ-CP. Tuy nhiên, theo luật sư Lê Thu Thảo, để hệ thống vận hành trơn tru, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ trong việc chuẩn hóa dữ liệu, giám sát hoạt động và bảo đảm bảo mật thông tin xuyên suốt quá trình giao dịch. Các quy định liên quan đến đất đai, giao dịch điện tử, bảo vệ dữ liệu cá nhân và an ninh mạng cũng cần được rà soát, cập nhật thường xuyên nhằm thích ứng với thực tiễn. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ công chức cần được trang bị kiến thức công nghệ phù hợp, còn người dân cũng cần được hướng dẫn sử dụng nền tảng điện tử hiệu quả. Đặc biệt cần có cơ chế phản ứng nhanh và bồi thường rõ ràng khi xảy ra sự cố để bảo vệ quyền lợi các bên và duy trì niềm tin vào thị trường BĐS. “Cùng với Trung tâm dịch vụ công, có thể xem xét khuyến khích các sàn giao dịch của DN để thị trường vận hành công khai nhưng cũng bảo đảm tính cạnh tranh, thuận tiện cho người dân trong việc lựa chọn đăng ký, thay đổi khi có biến động về nhà ở, đất đai” - luật sư Lê Thu Thảo kiến nghị.