Theo Bộ Công Thương, trong năm 2010 giá trị máy móc, thiết bị vật tư sử dụng trong nước lên đến 30.596.820 triệu đồng, tỉ lệ sử dụng hàng hóa trong nước đạt 53,6%; Dự kiến năm 2011, tỉ lệ này cũng chỉ đạt 52%.
Tại hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Chỉ thị 21/CT-BCT (28/9), ông Vũ Việt Kha, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Máy và Thiết bị công nghiệp cho biết: Trong Luật Đấu thầu chưa có nội dung khuyến khích DN trong nước tham gia cung cấp máy móc, vật tư trong nước sản xuất được. Ngoài ra, việc chưa có hàng rào kĩ thuật với hàng hóa nhập khẩu, nhất là sản phẩm cơ khí dẫn đến DN trong nước luôn "thua thiệt" với hàng nhập khẩu.
Tuy nhiên, thực tế việc một số thiết bị vật tư trong nước sản xuất ít được các DN sử dụng còn do chất lượng, giá bán chưa cạnh tranh được với hàng nhập khẩu cùng chủng loại… Nhiều DN trong nước chỉ làm được những bộ phận gia công đơn giản, còn lại nhập khẩu về lắp ráp. Những loại máy móc này tuy có giá thành giảm nhưng tính đồng bộ không cao dẫn đến ít được ưa chuộng.
Ngoài ra, nhiều gói thầu cung cấp thiết bị có khả năng chia nhỏ để có thể sử dụng thiết bị trong nước nhưng không được chủ đầu tư thực hiện. Trong khi, một số DN còn mang nặng tính hướng ngoại, chưa quan tâm đến việc sử dụng vật tư trong nước.
Trước thực trạng trên, Chủ tịch Hiệp hội Cơ khí Việt Nam (VAMI) Nguyễn Văn Thụ kiến nghị: Đối với các dự án trọng điểm quốc gia, Nhà nước cần chỉ định nhà thầu trong nước làm nhà thầu chính, nhà thầu nước ngoài là nhà thầu phụ. Có qui định bắt buộc DN nước ngoài liên doanh với DN trong nước cung ứng một phần vật tư sản xuất tại Việt Nam
Đại diện Viện Máy và Dụng cụ công nghiệp đề xuất: Đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách, chủ đầu tư phải tách gói thầu mua sắm máy móc, vật tư trong nước đã sản xuất được ra khỏi tổng thầu. Hạn chế đấu thầu các gói thầu EPC lớn bởi DN trong nước chỉ có khả năng cung cấp một phần thiết bị trong cả dự án, từ đó tăng thêm khả năng thắng thầu cho DN trong nước.
Tuy nhiên, điều cốt lõi nhất là chính các DN Việt Nam
