Làm rõ tính khả thi của một bộ sách giáo khoa áp dụng từ năm học 2026-2027

Bảo tồn và phát triển hệ đào tạo bác sĩ chuyên khoa, nội trú

Tham gia thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Trần Thị Nhị Hà đề nghị cần làm rõ hơn một số vấn đề liên quan đến hệ thống văn bằng, mô hình quản trị và tổ chức bộ máy trong các cơ sở giáo dục đại học.

Theo đại biểu, việc duy trì ba cấp văn bằng quốc gia (đại học, thạc sĩ, tiến sĩ) là phù hợp. Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực đặc thù như y tế, cần có sự linh hoạt để công nhận các văn bằng như bác sĩ chuyên khoa cấp I, cấp II - những hình thức đào tạo ứng dụng cao, đóng góp trực tiếp vào chất lượng nhân lực ngành y.

“Nếu coi bác sĩ chuyên khoa cấp I tương đương thạc sĩ ứng dụng và chuyên khoa cấp II tương đương tiến sĩ ứng dụng, chúng ta vừa bảo đảm tính hệ thống vừa tôn vinh đúng giá trị thực tiễn của đội ngũ y bác sĩ” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Trần Thị Nhị Hà nêu quan điểm.

Liên quan đến đào tạo y khoa, đại biểu Nguyễn Anh Trí đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của các hệ bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ nội trú - những mô hình đào tạo mang tính “tinh hoa” của ngành y.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng cần duy trì và chính thức hóa giá trị của các văn bằng này trong luật. Theo ông, việc Bộ Y tế đề xuất hợp nhất chuyên khoa I và II thành một chương trình đào tạo kéo dài 3-5 năm là hợp lý, giúp đảm bảo chất lượng thực hành, phù hợp với chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, ông đề nghị không nên gộp hệ bác sĩ nội trú vào chương trình này vì đây là hình thức đào tạo đặc biệt, có tiêu chuẩn đầu vào và yêu cầu cao hơn nhiều.

“Bác sĩ nội trú là kết tinh của đào tạo y học, là mô hình tinh hoa mà Việt Nam cần giữ gìn. Cần tạo điều kiện để duy trì, phát triển hệ đào tạo này, đồng thời có cơ chế hỗ trợ về tài chính, lương và điều kiện học tập như trước đây” - đại biểu Nguyễn Anh Trí kiến nghị.

Làm rõ khái niệm "phổ thông" và tính khả thi của một bộ sách giáo khoa

Bày tỏ sự đồng tình với định hướng của Bộ GD&ĐT khi quy định sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất; tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng, thời gian dự kiến áp dụng từ năm học 2026-2027 là quá gấp, vì hiện chỉ còn ít tháng để chuẩn bị, trong khi các khâu như biên soạn, thẩm định và tổ chức dạy học đều cần thời gian dài.

Đại biểu đề nghị Bộ GD&ĐT cần sớm xác định rõ sẽ sử dụng bộ sách nào, lộ trình triển khai ra sao, đồng thời bổ sung quy định cụ thể trong luật để có căn cứ thực hiện.

Ông cũng nêu vấn đề về cách gọi trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay, cho rằng cách phân chia “giáo dục tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông” chưa phản ánh đúng bản chất của “giáo dục phổ thông” như trước đây.

“Khái niệm "phổ thông" cần được giải thích rõ trong luật. Đây là nền tảng cơ bản của hệ thống giáo dục, phản ánh tính toàn diện, phù hợp với độ tuổi và điều kiện quốc gia” - đại biểu Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh; đồng thời đề nghị bổ sung phần giải thích thuật ngữ “phổ thông” và xem xét thống nhất lại cách gọi cấp học cho rõ ràng, dễ hiểu, kế thừa truyền thống giáo dục Việt Nam.

Đổi mới quản trị, tăng cường tự chủ gắn với trách nhiệm

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) đánh giá, điểm nổi bật của dự thảo là tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, cụ thể hóa nguyên tắc quản trị đại học hiện đại và phân định rõ trách nhiệm giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và cơ sở giáo dục tự chủ. Dự thảo cũng mở rộng quyền tự chủ học thuật, tài chính, tổ chức đi đôi với trách nhiệm giải trình.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh cần làm rõ cơ chế kiểm tra, giám sát và trách nhiệm giải trình của người đứng đầu, tránh tình trạng tập trung quyền lực mà thiếu kiểm soát. Đồng thời, phải có hướng dẫn cụ thể về lộ trình chuyển đổi mô hình tổ chức nhân sự để không gây gián đoạn hoạt động của các trường.

Góp ý vào Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh đồng tình với nguyên tắc bảo đảm quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, song nhấn mạnh cần có cơ chế giám sát và đánh giá minh bạch, không nên chỉ dựa vào mức độ tự chủ tài chính để xác định quyền tự chủ của trường.

Đại biểu Dương Minh Ánh cũng đề xuất bổ sung nguyên tắc “bảo đảm tính liên thông trong hệ thống giáo dục”, nhằm tạo điều kiện cho người học được tiếp cận cơ hội học tập suốt đời.

Về phạm vi đào tạo, đại biểu cho rằng việc cho phép các trường đại học đa ngành giảng dạy chương trình trung cấp, cao đẳng trong lĩnh vực đặc thù như nghệ thuật, thể thao là chưa hợp lý, dễ dẫn đến chồng chéo và làm suy yếu vai trò của các trường chuyên ngành.

Chỉ nên áp dụng quy định này cho các cơ sở đào tạo chuyên sâu, có đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất đáp ứng tiêu chuẩn đặc thù. Bà cũng kiến nghị bổ sung quy định về cơ chế giám sát hiệu trưởng, kiểm định chất lượng giáo dục và xây dựng chương trình đào tạo riêng cho các lĩnh vực đặc thù như y tế, nghệ thuật, thể thao - những ngành có yêu cầu đặc biệt về thời gian học, độ tuổi tuyển sinh và hình thức giảng dạy.

Một nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là mô hình bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục công lập - vấn đề đã được đề cập trong Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Trần Thị Nhị Hà, dự thảo cần thể chế hóa rõ hơn tinh thần này để tránh hiểu lầm trong triển khai. Việc thống nhất người đứng đầu vừa là bí thư, vừa là hiệu trưởng sẽ giúp tăng cường sự lãnh đạo, bảo đảm tập trung, thống nhất trong quản trị.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng lưu ý tới quy định chuyển tiếp, khi cho phép ban giám hiệu cũ tiếp tục điều hành dù đã có bí thư mới. Nếu không quy định rõ, sẽ dẫn đến lúng túng trong thực hiện, ảnh hưởng đến sự ổn định của nhà trường.

Phó Chủ nhiệm Trần Thị Nhị Hà cũng đề nghị cân nhắc việc quy định mô hình đại học vùng trong luật. Theo bà, đây là mô hình đặc thù, chỉ áp dụng cho một số đơn vị nên nên được quy định trong văn bản dưới luật như nghị định hoặc thông tư để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với chủ trương tinh gọn bộ máy.

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Thịnh cho rằng, các đề xuất của Bộ GD&ĐT đã thể hiện tinh thần cầu thị, hướng tới hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân, tuy nhiên vẫn cần rà soát kỹ về tính khả thi của từng quy định, nhất là về lộ trình thực hiện và sự thống nhất giữa các luật liên quan.

Các ý kiến tại phiên thảo luận cho thấy mong muốn chung của đại biểu Quốc hội là hoàn thiện khung pháp lý cho giáo dục Việt Nam theo hướng tinh gọn, đồng bộ, hiện đại nhưng vẫn giữ gìn bản sắc, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn mới.