Lan tỏa văn hóa đọc

Đưa sách đến với nhiều người dân

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, văn hóa đọc tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng tri thức, bồi dưỡng nhân cách và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của con người.

Thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển văn hóa, giáo dục và xã hội học tập, thời gian qua, Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội (Sở VH&TT Hà Nội) đã chú trọng phát triển, từng bước đồng bộ, hoàn thiện hệ thống thư viện công cộng trên địa bàn. Qua đó thực hiện hiệu quả sứ mệnh phát triển văn hóa đọc, phục vụ nhu cầu thông tin, học tập suốt đời của Nhân dân Thủ đô, góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân cách và phát triển con người Việt Nam toàn diện.

Giám đốc Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội Trần Tuấn Anh cho biết, trung tâm đã chủ động ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý và phục vụ. Hiện nay, đơn vị triển khai nhiều phần mềm quản trị thư viện hiện đại như: đăng ký thẻ trực tuyến, quản lý bạn đọc, hệ thống mượn – trả tự động qua RFID, xây dựng cơ sở dữ liệu toàn văn, số hóa tài liệu, sản xuất sách nói, sách chữ nổi...

Năm 2024, Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội đã bổ sung trên 13.000 bản sách mới, xây dựng cơ sở dữ liệu toàn văn cho hơn 107 đầu sách (khoảng 38.000 trang), sản xuất 40 đầu sách nói (tương đương 10.000 trang) cho người khiếm thị. Tổng vốn tài liệu hiện có đạt trên 576.000 bản, trong đó sách ngoại văn hơn 31.800 bản; tài liệu địa chí hơn 20.600 bản; phục vụ gần 400 loại báo, tạp chí. Các sản phẩm và dịch vụ ngày càng phong phú như tra cứu trực tuyến, đọc tại chỗ theo yêu cầu, cung cấp thông tin chuyên sâu, sử dụng tài liệu điện tử, sao chụp phục vụ học tập, nghiên cứu...

Cùng với đó, việc xây dựng và phát triển mạng lưới thư viện cơ sở là một nhiệm vụ trọng tâm được Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội quan tâm triển khai. Hiện nay, hệ thống thư viện công cộng trên địa bàn TP là 1 Thư viện Hà Nội; 29/30 quận, huyện, thị xã cũ có thư viện và 1.096 phòng đọc cơ sở.

Đặc biệt, Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội đã tăng cường các hoạt động phục vụ ngoài thư viện, trung bình mỗi năm thực hiện luân chuyển sách 2 đợt tới 130 thư viện, phòng đọc cơ sở, trường tiểu học, THCS, thư viện tư nhân… Trong đó chú trọng tới các vùng nông thôn, vùng xa, vùng còn nhiều khó khăn.

“Từ năm 2023 đến nay, Thư viện Hà Nội phục vụ thư viện lưu động bằng hình thức phục vụ tại vườn hoa, công viên trên địa bàn TP vào thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần. Hình thức này đã thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân hưởng ứng và tham gia đọc sách tại các điểm phục vụ” – ông Trần Tuấn Anh cho biết.

Nhiều hình thức phát triển văn hóa đọc

Văn hóa đọc giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia, góp phần hình thành những công dân có tri thức, tư duy sáng tạo, đạo đức và lối sống lành mạnh. Với Thủ đô Hà Nội, văn hóa đọc góp phần vun đắp hình ảnh người Hà Nội thanh lịch, hào hoa - một giá trị đặc trưng của mảnh đất ngàn năm văn hiến.

Đáng chú ý, HĐND TP Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 07/2023/NQ-HĐND ngày 4/7/2023 về thu phí, lệ phí thuộc thẩm quyền quyết định của HĐND TP trên địa bàn Hà Nội. Trong đó miễn phí sử dụng thư viện tại các thư viện công lập, góp phần khuyến khích, thu hút đông đảo bạn đọc đến với thư viện.

Cùng với đó, nhiều hoạt động, hội thi nhằm khuyến khích phát triển văn hóa đọc cũng được tổ chức rộng khắp, thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân tham gia. Trong đó Sở Thông tin và Truyền thông (nhiệm vụ nay sáp nhập về Sở VH&TT) tổ chức Hội Sách Hà Nội vào dịp tháng 10, nhân kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô với sự tham gia của nhiều đơn vị xuất bản tiêu biểu cùng các hoạt động giao lưu tác giả - tác phẩm, tạo hiệu ứng lan tỏa văn hóa đọc, khuyến khích thói quen đọc sách và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng.

Cùng với đó tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4), cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc; các hoạt động văn hóa đọc, giao lưu, hội nhập quốc tế, hướng tới xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Riêng cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc TP Hà Nội năm 2025, được phát động từ tháng 4/2025, qua tổng kết đã thu hút sự tham gia của hơn 250.000 học sinh đến từ 1.216 trường Tiểu học, THCS và THPT trên toàn TP. Sau các vòng sơ khảo và chung khảo, Ban Tổ chức đã lựa chọn ra 61 bài dự thi xuất sắc nhất để trao giải, gồm: 1 giải Nhất, 10 giải Nhì, 15 giải Ba, 30 giải Khuyến khích, 5 giải phụ cho ý tưởng sáng tạo và hình thức thể hiện đặc biệt.

Theo đánh giá của Ban Tổ chức, các bài dự thi đạt giải đều thể hiện sự đầu tư nghiêm túc, sáng tạo trong nội dung, hình thức và truyền tải được thông điệp tích cực về giá trị của việc đọc sách. Nhiều thí sinh không chỉ chia sẻ trải nghiệm đọc mà còn đưa ra những kế hoạch, sáng kiến cụ thể để lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng, truyền cảm hứng và khát vọng đóng góp cho xã hội.

Giám đốc Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội Trần Tuấn Anh chia sẻ, cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc TP Hà Nội năm 2025 không chỉ là sân chơi khơi dậy tình yêu sách trong thế hệ trẻ, mà còn là hành trình lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa đọc đến cộng đồng. Thông qua cuộc thi, các em học sinh có cơ hội rèn luyện thói quen, kỹ năng đọc sách, hình thành tư duy phản biện, nuôi dưỡng tâm hồn và nhân cách.

“Đây là bước đi thiết thực nhằm khơi dậy phong trào đọc sách trong thanh thiếu niên Thủ đô, góp phần nâng cao dân trí, phát triển trí tuệ, bồi đắp tinh thần sáng tạo, xây dựng lối sống lành mạnh, hướng tới một xã hội học tập bền vững và nhân văn” – ông Trần Tuấn Anh bày tỏ.

Hà Nội đang trong lộ trình xây dựng Thủ đô trở thành thành viên Mạng lưới "Thành phố học tập toàn cầu" của UNESCO. Qua đó thúc đẩy cơ hội học tập suốt đời cho mọi người dân, góp phần nâng cao trình độ dân trí, tạo thêm cơ hội việc làm, tăng thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân trên địa bàn TP. Việc lan tỏa văn hóa ngày càng sâu rộng trong Nhân dân sẽ góp phần quan trọng để Hà Nội đạt được tiêu chí “Thành phố học tập toàn cầu”.