Lỗ hổng trong quản lý, khai thác bản quyền âm nhạc trên youtube

Loạn bản quyền âm nhạc

Những ngày gần đây, thông tin ca khúc “Giấc mơ trưa” của nhạc sĩ Giáng Sol bị khiếu nại về bản quyền âm nhạc gây xôn xao dư luận. Cụ thể, gần đây, nhạc sĩ Giáng Sol lập kênh YouTube đăng tải những video âm nhạc do mình sáng tác, trong đó có ca khúc “Giấc mơ trưa” do ca sĩ Khánh Linh thể hiện (phát hành năm 2007). Sau đó, kênh youtube của nhạc sĩ Giáng Sol nhận thông báo khiếu nại bản quyền.

Sau khi tìm hiểu, nhạc sĩ Giáng Sol được biết nghệ sĩ đàn Dương Thuỳ Anh từng xin bản phối “Giấc mơ trưa” để đi diễn. Sau đó, Dương Thuỳ Anh làm CD riêng và được phát hành bởi Hồ Gươm Video Audio. Hiện tại, giấy phép bản quyền bản ghi âm “Giấc mơ trưa” của Dương Thùy Anh trên youtube được ghi rõ thuộc về BH Media (đại diện Hồ Gươm Audio Video) và 3 Hiệp hội bảo vệ quyền âm nhạc.

Sau sự việc trên, nhạc sĩ Giáng Sol gửi đơn kiến nghị đến VCPMC. Trong đơn, nhạc sĩ Giáng Sol bày tỏ: “Tôi mới thành lập một kênh youtube cho riêng mình mang tên “Giáng Sol Official” để chia sẻ những bài hát, album cũ - mới của mình đến các khán giả yêu nhạc vào ngày 25/9/2021. Tôi đã rất cẩn thận về vấn đề bản quyền và chỉ đưa bản “Giấc mơ trưa” được phối khí riêng với giọng ca Khánh Linh trong album đầu tiên “Giáng Son” được sản xuất và phát hành năm 2007. Tức là mọi bản quyền về tác giả, phối khí, thu âm là thuộc về tôi. Sau khi tôi đưa lên vài ngày thì có thông báo khiếu nại của BH Media thay mặt Hồ Gươm Audio Video là chủ sở hữu bản quyền. Tôi vô cùng bức xúc vì tôi không hề ký bản quyền với Hồ Gươm Audio Video và BH Media. Mọi sở hữu bản quyền phải thuộc về tôi!”.

Theo đại diện truyền thông BH Media, đơn vị này hiện quản lý độc quyền một số bản ghi âm, ghi hình hoặc nhận ủy quyền từ các đối tác là chủ sở hữu bản ghi. Khi có kênh bất kỳ đăng video có nội dung trùng khớp với nội dung mà BH Media quản lý hoặc nhận ủy quyền, hệ thống tự động sẽ gửi thông báo cho chủ kênh về việc phát hiện nội dung trùng khớp. Đối với sự việc của nhạc sĩ Giáng Sol, BH Media chia sẻ đó là vấn đề về quyền liên quan đến quyền tác giả, cụ thể đối tượng là bản ghi âm, ghi hình, không phải về quyền tác giả của nhạc sĩ Giáng Sol.

Xúc phạm quyền tác giả

Không chỉ Giáng Sol, nhiều nghệ sĩ cũng bức xúc vì các tác phẩm do mình sáng tác bị “tố” vi phạm bản quyền. Trong tháng 9/2021, nhạc sĩ Lã Văn Cường cũng đã gửi đơn đến VCPMC về việc hàng chục tác phẩm của ông bị xâm phạm trên youtube. Những bài đó đều do ông bỏ tiền hòa âm, phối khí ghi âm, ghi hình và cả ca sĩ hát đều bị người khác lấy mất. Nhạc sĩ cũng cho biết thêm có những ca khúc ông đã ký với Hãng Phim Trẻ để sản xuất phát hành, có hợp đồng đàng hoàng cũng bị người ta “cướp mất” và khi đưa lên mạng thì họ sửa cả tên tác giả, tên ca sĩ và thậm chí ghi tác giả đã mất. Đơn cử như “Tuyệt phẩm Trịnh Công Sơn”. Khi khiếu nại thì BH Media trả lời rằng Làng Văn có toàn quyền sở hữu tác phẩm. “Nhưng tôi đâu có ký với Làng Văn và khi yêu cầu trưng hợp đồng ra thì họ không đưa ra được. Chưa bao giờ tôi ký hay ủy quyền cho công ty nào cả ngoài VCPMC” – nhạc sĩ Lã Văn Cường cho hay.

Bên cạnh quan điểm trên, nhiều nhạc sĩ, ca sĩ cho rằng hiện nay vấn đề tác quyền trên không gian mạng đang rất mập mờ và bị thu chồng chéo lẫn nhau. Nhạc sĩ Minh Châu cho biết: “Tôi cũng từng bị BH Media cảnh báo đối với chính những tác phẩm của tôi, giống như nhạc sĩ Giáng Sol. Cảm giác đầu tiên khi nhận cảnh báo là mình bị xúc phạm. Ngay sau đó, tôi phản ứng bức xúc của mình thì đại diện BH Media đã gặp gỡ, xin lỗi và gỡ cảnh báo trên YouTube của tôi. Nhưng, tôi nghĩ đây là sự lạm dụng kẽ hở luật pháp, nên ai cũng có thể nhận vơ được, bởi YouTube rất dân chủ. Ai cảm thấy bị xâm phạm thì cứ việc lên tiếng, YouTube cứ việc khai thác nếu tác phẩm hay, nhiều người thích. Youtube không có trách nhiệm làm quan tòa phân xử ai đúng ai sai. Những người vi phạm bản quyền, bản thân ý thức công dân của họ rất kém”.

Nhạc sĩ Minh Châu cho biết thêm, đây là hiện trạng chung của các nhà khai thác nội dung trên nền tảng internet. Nhiều công ty, mua hoặc được ủy quyền khai thác ví dụ 1.000 bản ghi âm, nhưng sau đó công bố có quyền của tất cả các bản ghi và lại đăng ký với YouTube tác phẩm đó thuộc độc quyền của họ. Như vậy là đã cố ý gian dối ngay từ đầu, nên không chỉ tác giả mà nhiều đơn vị khác khi khai thác sử dụng tác phẩm cũng bị “tố” vi phạm bản quyền.

Một số nhạc sĩ cho biết ngay cả các đơn vị thu tác quyền trên không gian này khi ký hợp đồng với các tác giả hay đơn vị sở hữu bản ghi cũng có những chiêu thức riêng để khai thác các quyền này. Do vậy, VCPMC cũng đã có thông báo đến các tác giả - nhạc sĩ thành viên, trong đó nhắc nhở các tác giả lưu ý cân nhắc thật kỹ trước khi ký để tránh xảy ra tranh chấp.