Quan ngại về nguồn vốn hỗ trợ
Từ giữa tháng 5/2022 đến nay, hàng loạt chính sách thắt chặt về tín dụng, trái phiếu DN... cũng như các vướng mắc về pháp lý trong quá trình triển khai dự án chưa được tháo gỡ một cách triệt để buộc thị trường phải rơi vào trạng thái trầm lắng.
Những khó khăn này, nếu không được giải quyết sẽ khiến “sức khoẻ” thị trường cũng như cộng đồng DN suy yếu, không thể vực dậy nổi; nhiều người lao động sẽ lâm vào cảnh mất việc làm, hệ lụy đến cuộc sống an sinh xã hội.
Ở Việt Nam, lĩnh vực BĐS trực tiếp đóng góp 15% tỷ trọng vào GDP của quốc gia, cùng với sức lan tỏa tới 40 ngành nghề chủ chốt của nền kinh tế như xây dựng, ngân hàng - tài chính, chứng khoán, bảo hiểm, du lịch, nông nghiệp…
Theo một nghiên cứu của Hiệp hội BĐS Việt Nam, khi ngành BĐS tăng thêm 1.000 tỉ đồng, sẽ kích thích giá trị sản xuất của các nhóm ngành còn lại 1.192 tỉ đồng; lan tỏa tới giá trị tăng thêm 311 tỉ đồng.
Đối với việc làm, hiện tại chưa có tính toán cụ thể lực lượng lao động trong hệ sinh thái ngành BĐS. Số liệu thống kê chính thức vào năm 2021 gồm 4.545.000 người làm trong ngành xây dựng (đa phần là xây dựng các BĐS) và 308.000 người làm trong ngành kinh doanh BĐS.
Tổng hợp hai con số trên, số việc làm trong ngành xây dựng và kinh doanh bất động sản ở Việt Nam chiếm gần 10% tổng số việc làm (49 triệu vào năm 2021).
Nếu tính tất cả số việc làm ở hệ sinh thái BĐS gồm: Phát triển quỹ đất; xây dựng; vận hành; cải tạo, nâng cấp và tái phát triển. Các nhà phát triển BĐS và những đơn vị vận hành đóng vai trò then chốt trong quá trình này thì con số sẽ lớn hơn rất nhiều. Từ giữa tháng 5/2022, thị trường BĐS gần như không tiếp cận được nguồn vốn để phát triển.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, số lượng DN BĐS tuyên bố phá sản, giải thể năm 2022 tăng 38,7% so với cùng kỳ năm (ước lượng gần 1.200 DN). Nếu không giải quyết được khó khăn về nguồn vốn, sẽ có thêm số lượng lớn DN BĐS buộc phải đóng cửa, phá sản. Tạo rủi ro và nguy cơ đổ vỡ cho hệ thống ngân hàng thương mại.
Hàng loạt DN sản xuất kinh doanh, nhà máy, công xưởng của hơn 30 ngành nghề liên quan phải ngưng hoạt động, hàng triệu lao động thất nghiệp, làm gia tăng bất ổn xã hội.
Mới đây, Ngân hàng Nhà nước cùng với 4 ngân hàng thương mại do Nhà nước chỉ định đã thống nhất bố trí gói tài chính 120.000 tỷ đồng hỗ trợ DN và người mua nhà với mức lãi suất ưu đãi thấp hơn thị trường từ 1,5 – 2%/năm.
Trước đó, Bộ Xây dựng cũng đề xuất và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý với gói tài chính 110.000 tỷ đồng cho DN và người mua nhà vay ưu đãi với lãi suất dự kiến từ 4 – 5%/năm, đưa vào Nghị quyết phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) giai đoạn 2021 – 2030.
“Những ngày qua, không khó để bắt gặp những tranh luận, lo lắng về việc dòng vốn hỗ trợ sẽ chảy vào túi nhóm lợi ích hay DN phải tự giải quyết các khó khăn do chính mình gây ra, “lời ăn lỗ chịu"... BĐS đang ngày càng chứng tỏ vai trò to lớn và quan trọng, nhận được sự quan tâm đặc biệt của người dân, nhà đầu tư cũng như các nhà hoạch định chính sách. Bài học khủng hoảng ở các nước tư bản đã cho thấy, nếu Nhà nước bỏ mặc thị trường thì hệ lụy sẽ khôn lường. Vì vậy, thị trường cần sự hỗ trợ và can thiệp của nhà nước để trở lại đúng quỹ đạo” – Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam Nguyễn Văn Đính cho hay.
Cần cơ chế khai thông thị trường
Phó Chủ tịch Hội môi giới BĐS Việt Nam Nguyễn Chí Thanh cho biết, hiện tại, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa đổi Nghị định 65/2022/NĐ-CP theo hướng sẽ cho DN thêm 2 năm để giãn nợ trái phiếu, giảm áp lực đáo hạn. Tuy nhiên, Chính phủ cần sớm ban hành các điều chỉnh Nghị định 65 để hoạt động phát hành trái phiếu DN được thuận lợi, hiệu quả và nên kéo dài thời hiệu thực thi Nghị định 65 đến năm 2025.
Đặc biệt, đối với nguồn vốn tín dụng cần sớm thúc đẩy việc triển khai gói tín dụng cho xây dựng dự án NƠXH, nhà ở công nhân với lãi suất cho vay ưu đãi cả với chủ đầu tư và người mua nhà để tăng cung về NƠXH, tạo giao dịch, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh của các chủ thể liên quan trong hệ sinh thái BĐS.
“Cơ quan quản lý cần công khai cụ thể, minh bạch thông tin về quy hoạch, giao dịch BĐS... Rà soát, phân loại các dự án theo tính chất dự án và tiến độ triển khai để tháo gỡ khó khăn cho thị trường, để việc "giải cứu" hiệu quả, “đúng nơi đúng đối tượng”. Khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư, xóa bỏ định kiến về ngành BĐS. Xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu để sớm tìm ra điểm cân bằng của cung cầu thể hiện ở giá cả, thông qua đó quản lý giá để phù hợp với sức mua của người dân. Khi có đầy đủ cơ sở pháp lý và xác định được giá đất, dòng vốn tín dụng của ngân hàng sẽ được hỗ trợ khơi thông” – ông Nguyễn Chí Thanh phân tích.
Cũng theo đại diện Hội môi giới BĐS Việt Nam, trong giai đoạn khó khăn này, tình thế trước mắt là Nhà nước cần hỗ trợ về cơ chế để giúp DN BĐS tái cơ cấu hàng hóa, thể hiện qua việc cho phép điều chỉnh dự án hoặc một phần dự án (trong giai đoạn đang làm thủ tục đầu tư) sang phân khúc phù hợp với nhu cầu thị trường.
Nếu DN phát triển dự án phá sản, nguồn cung đã thiếu lại còn thiếu hơn trong khi nhu cầu luôn tăng cao thì mức giá cân bằng khó hạ thấp. Đặc biệt, cần trao cơ hội để DN tự tháo gỡ, tạo ra nguồn cung phù hợp, để người dân được mua nhà với giá phù hợp.
Theo đánh giá của các chuyên gia, giải pháp nguồn vốn cho thị trường BĐS hiện nay không phải là dùng tiền ngân sách để gỡ khó, mà là đưa ra những định hướng, cơ chế, chính sách phù hợp để khai thông thị trường, hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ người lao động, người dân. Việc rà soát và tháo gỡ pháp lý sẽ là chìa khóa cho sự khôi phục của thị trường trái phiếu DN, tín dụng BĐS - hai kênh dẫn vốn vô cùng quan trọng trong hệ thống vay của DN phát triển dự án.
